شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
گروه‌های رصدی متخصص جهت استهلال ماه از طرف ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری و مراجع معظم تقلید در ۱۱ اردیبهشت‌ماه به مناطق مختلف کشور اعزام می‌شوند.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، گروه‌های رصدی برای استهلال هلال ماه شوال در حالی از ۱۱ اردیبهشت ماه به مناطق اعزام می‌شوند که با جوی ابری و غبارآلود مواجه هستند.
سیدمحسن قاضی میرسعید، رکورددار جهانی رویت هلال ماه‌های جوان درباره وضعیت هلال ماه شوال گفت: لحظه مقارنه ماه شوال ۵۹ دقیقه بامداد یکشنبه اول ماه می‌برابر با ۲۹ رمضان ۱۴۴۳ مطابق با ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ به وقت ایران (ساعت تابستانی) اتفاق خواهد افتاد و حدود ۱۳ دقیقه بعد از مقارنه زمین مرکزی یک خورشید گرفتگی جزئی با قدر ۰.۶۴۰ در ناحیه جنوبگان خواهیم داشت.
در شامگاه ۲۹ رمضان المبارک برابر با ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ مطابق با اول می۲۰۲۲ هلال ماه شوال در قاره آمریکا، آمریکای مرکزی و شمال قاره آمریکای جنوبی با چشم غیر مسلح قابل رویت است. مرکز و جنوب آمریکای جنوبی، هلال ماه شوال با ابزار اپتیکی قابل رویت است. در غرب آفریقا با چشم غیرمسلح دیده خواهد شد و در برخی مناطق با ابزار اپتیکی و نیز در برخی مناطق هلال ماه غیر قابل رویت خواهد بود.
وضعیت رویت هلال ماه در کشورهای اسلامی
هلال ماه رمضان در کشورهای مراکش، الجزایر، تونس و غرب لیبی با چشم غیر مسلح و در کشورهای ایران، کشورهای حوزه خلیج فارس، مصر، ترکیه، آذربایجان، فلسطین، لبنان، سوریه، اردن، عراق، عربستان، افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، پاکستان و منتهی الیه شمال غرب هندوستان با ابزار اپتیکی قابل رویت است. همچنین هلال ماه شوال در کشورهای مالزی و اندونزی و به طور کلی در آسیای دور، حتی با ابزار نیز قابل رویت نیست.
هلال ماه شوال در ایران به خاطر فاز کم ماه یا همان بخش درخشان آن (۰.۶۰ درصد در شرق ایران و ۰.۶۲ درصد در غرب کشور) و همچنین ارتفاع کم آن در زمان غروب خورشید شرایط رویت نسبتا سختی را خواهد داشت؛ پس رصد این هلال نیازمند به تلسکوپ و دوربین‌های دوچشمی قوی، به اضافه مکان مناسب (ارتفاعات بالاتر از سطح دریا)، دوری از گردوغبار و از همه مهم‌تر تجربه بالای رصدگران را می‌طلبد تا بتوانند این هلال را به سختی شکار کنند اما در روز دوشنبه در اکثر نقاط جهان هلال ماه با چشم غیر مسلح رصد می‌شود.
هلال شوال به گونه‌ای است که به تلسکوپ‌های بسیار پیشرفته نیاز است
علی ابراهیمی سراجی، رصدگر هلال ماه و عضو ستاد استهلال استان تهران نیز در این باره اظهار داشت: بررسی رؤیت‌پذیری ماه قمری در شامگاه روز ۲۹ هر ماه قمری صورت می‌گیرد و برای ماه شوال بر این اساس نسبت به رصد هلال ماه در پهنه کشور اقدام می‌کنیم.
لحظه مقارنه ماه و خورشید برای هلال شوال ۱۴۴۳ قمری در ساعت ۵۸ دقیقه بامداد یکشنبه، ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ رخ می‌دهد. این لحظه زمانی است که ماه وارد آسمان شامگاهی شده است و هلال ماه ساعاتی بعد به مرز رؤیت‌پذیری در دنیا می‌رسد. پس از مقارنه ماه و خورشید، ماه به مدت زمانی نیاز دارد تا از خورشید فاصله بگیرد و در منطقه رؤیت‌پذیری قرار بگیرد؛ بنابراین از غروب فردا، یکشنبه ۱۱ اردیبهشت هلال ماه در مرکز آسیا با ابزار اپتیکی و غرب آفریقا با چشم دیده می‌شود.
در غروب ۱۱ اردیبهشت حدود ۱۹ ساعت از لحظه مقارنه گذشته است، ولی هلال ماه بسیار باریک است و تنها ۰.۶ درصد از سطح آن روشن است؛ بنابراین هلال در پهنه ایران با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود و طبعا با استفاده از ابزار‌های رصدی، اقدام به رصد هلال باریک ماه شوال خواهیم کرد.
این روز‌ها شرایط جوی همراه با ابر و غبار است و شرایط رؤیت هلال باریک شوال بسیار سخت خواهد بود. شرایط هلال شوال به گونه‌ای است که به تلسکوپ‌های بسیار پیشرفته نیاز است و برخی از رصدگران نیز با استفاده از دوربین‌های دو چشمی بسیار قوی محل قرارگیری هلال ماه را مورد کنکاش قرار می‌دهند. در چنین شرایطی، رصدگران وضعیت آب و هوایی را در نظر می‌گیرند و در جا‌های مرتفع‌تر به دلیل کاهش گرد و غبار، مستقر می‌شوند تا بتوانند با تجربه‌ای که دارند با دقت بالا، هلال ماه را به دام بیندازند و از آن تصویربرداری کنند.
رویت هلال ماه شوال، شامگاه یکشنبه با چشم غیرمسلح در پهنه ایران غیرممکن و با چشم مسلح دشوار
کاظم کوکرم، کارشناس رویت هلال ماه و سردبیر سابق مجله نجوم در مورد رویت هلال ماه شوال ۱۴۴۳ قمری اظهار داشت: رویت هلال ماه شامگاه یکشنبه ۲۹ رمضان/ ۱۱ اردیبهشت نسبتا دشوار است. هلال ماه در این زمان فاصله کمی از نظر ظاهری با خورشید در آسمان دارد، به اصطلاح می‌گوییم جدایی زاویه هلال حدود ۸ درجه است در حالی که رکورد دیدن ماه در دنیا یعنی سخت ترین هلال ماهی که تا امروز رویت شده است، جدایی زاویه هلال نزدیک به ۷ درجه بوده است. از این نظر جدایی زاویه‌ای هلال شوال امسال بالاتر از پارامترهای حدی؛ اما بسیار نزدیک به آنهاست.
از طرف دیگر ارتفاع هلال ماه در تهران در لحظه غروب خورشید کمتر از ۷ درجه است و از زمان مقارنه ماه و خورشید در زمان رویت هلال حدود ۱۹ ساعت گذشته است و هلال ماه نسبتا هلال جوان و در نزدیکی اوج مدار خودش در حدود ۴۰۰ هزار کیلومتری زمین است. همچنین برای رویت هلال ماه یعنی از زمان طلوع تا غروب آن تنها ۴۱ دقیقه وقت داریم. برای مثال در شامگاه روز یکشنبه ۲۹ رمضان غروب خورشید به افق تهران ساعت ۱۹:۵۰ دقیقه و غروب ماه ساعت ۲۰:۳۱ است.
همه این عوامل باعث می‌شود رویت هلال ماه در کل پهنه ایران با چشم غیرمسلح غیرممکن و با چشم مسلح دشوار باشد؛ اما با توجه به ویژگی‌های نجومی هلال ماه شوال ۱۴۴۳، این هلال در غرب ایران راحت تر از شرق ایران رویت خواهد شد؛ زیرا هر چه به سمت غرب برویم اختلاف زمان غروب ماه با خورشید بیشتر و ارتفاع ماه نیز در لحظه غروب بیشتر می‌شود.
رویت هلال ماه در ایران، عراق، ترکیه، عربستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس، پاکستان، افغانستان، مصر و شرق اروپا و آسیای میانه با چشم مسلح ممکن است.
وضعیت رویت هلال ماه در مناطق مختلف
رویت هلال ماه در ایران، عراق، ترکیه، عربستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس، پاکستان، افغانستان، مصر و شرق اروپا و آسیای میانه با چشم مسلح ممکن است؛ اما هلال ماه در آمریکای شمالی، مرکزی، شمال آمریکای جنوبی، غرب اروپا و غرب آفریقا با چشم غیرمسلح رویت می‌شود. هلال ماه در شرق آسیا، شبه‌قاره هند اصلا قابل رؤیت نبوده و محتمل نیست و برای بخش‌های وسیعی از خاورمیانه و شرق اروپا به آسانی قابل دیدن است.
هرساله بیش از ۱۰۰ گروه از منجمان آماتور و حرفه‌‌ای و اعضای ستاد استهلال برای رویت ماه اقدام می‌کنند و گردوغبار در رویت هلال موثر است ولی این گروه‌ها معمولا از رصدگاه‌های واقع در مناطق مرتفع برای رویت هلال اقدام می‌کنند که باعث می‌شود خط دیدشان فراتر از لایه غبار موجود در جو قرار بگیرد.
نظر مراجع درباره رویت هلال ماه شوال
حجت‌الاسلام رحمانی، عضو مرکز مطالعات عمومی دفتر آیت‌الله سیستانی درباره مبنای فقهی ایشان در حوزه رؤیت هلال ماه شوال گفت: از نظر آیت‌الله سیستانی راه‌های اثبات اول ماه چند مورد است که ملاک ایشان در این امر دیدن با چشم است؛ زیرا در روایات آمده است با دیدن هلال ماه رمضان روزه بگیرید و با دیدن هلال ماه شوال افطار کنید بنابراین دیدن با ابزار ملاک نیست.
حجت‌الاسلام والمسلمین موحدنژاد، دبیر علمی ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری نیز دراین باره گفت: از نظر ایشان رؤیت هلال با ابزار حجیت شرعی دارد و تفاوتی با چشم غیر مسلح ندارد؛ همچنین از نظر ایشان هلال باید در منطقه‌ای که فرد ساکن است یا نزدیک آن دیده شود.
به گفته موحدنژاد نظری که از دفتر مقام معظم رهبری اعلام می‌شود حکم حکومتی نیست بلکه بحث فقهی بوده و اگر شخصی این نظر را مغایر با نظر مرجع تقلید خود بداند باید طبق نظر مرجع تقلیدش عمل کند، اما موضوع اقامه نماز عید را می‌توان حکم حکومتی در نظر گرفت بنابراین اگر برخی علما نظر متفاوتی با مقام معظم رهبری داشته باشند در مورد نماز عید طبق نظر ایشان عمل می‌کنند.
