«آتش به اختیار» در چارچوب فقه حکومتی است/ انتقاد از برخوردهای اشتباه در امر به معروف و نهی از منکر

ما نظام اسلامی داریم. بنا نیست که هرج و مرج و خلاف قانون شود و هر کسی طبق سلیقه‌اش عمل کند. در چارچوب فقه حکومتی شما یک وظیفۀ شرعی دارید و همه مسئولند، «کُلُّکُم راعٍ وَ کُلُّکُم مسؤول» این یعنی آتش به اختیار.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهاجرنیا در جلسه مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم با موضوع راهبردهای اصولگرایی در دهه پنجم انقلاب اسلامی، به بخشی از موضوع راهبرد تدبیری، با عنوان راهبرد «آتش به اختیار» اشاره کرد و افزود: در روایات از این بحث با عنوان مسئولیت همگانی و تکلیف شرعی یاد شده است که در اصطلاح نظامی گری به آتش به اختیار مرسوم است ولی در بحث سیاست شاید اولین بار مقام معظم رهبری به صورت جدی این بحث را مطرح کردند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تصریح بر اینکه سوء برداشت‌هایی راجع به این بحث مطرح بود، اظهار داشت: حقیقتاً یک راهبرد بسیار مهمی است که اگر درست معنا شود،‌‌ می‌‌‌‌تواند ما را از وضعیت موجود خارج کند. اولاً که آتش به اختیار در چارچوب فقه حکومتی است. ما نظام اسلامی داریم. بنا نیست که هرج و مرج و خلاف قانون شود و هر کسی طبق سلیقه اش عمل کند. در چارچوب فقه حکومتی شما یک وظیفۀ شرعی دارید و همه مسئولند، «کُلُّکُم راعٍ وَ کُلُّکُم مسؤول» این یعنی آتش به اختیار.

وی با اشاره به اینکه آبروی نظام و دین و روحانیت باید حفظ شود، از راهبرد آگاهی و تشخیصِ درست به عنوان مقدمۀ این راه یاد کرد و افزود: فقط موظف نیستیم حرکت کنیم. موظفیم معرفت و علم پیدا کنیم و به مسائل شرعی هم آگاه شویم؛ بنابراین تشخیص مصلحت یکی از شرایط اساسی آتش به اختیار در چارچوب نظام است.

آتش به اختیار در چارچوب امر به معروف و نهی از منکر

مهاجرنیا در مرحلۀ بعد، آتش به اختیار را در چارچوب امر به معروف و نهی از منکر دانست و عنوان کرد: بیرون از این دایره، کسی حق ندارد عمل کند. مقام معظم رهبری فرمودند شما‌‌ می‌‌‌‌توانید نسب به منکرها ناراحتی و بغض داشته و قلباً متنفر باشید. در چهره هم نشان دهید که از این کار زشت خوشتان‌‌ نمی‌‌‌‌آید و حتی به شکل زبانی، اعلام و امر کنید که این کار را بکن یا نکن، اما کسی حق ندارد اقدام فیزیکی داشته باشد و ایشان جایز‌‌ نمی‌‌‌‌دانند؛ چون نقض قوانین جمهوری اسلامی است.

استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: وقتی قانون داریم، به جای کتک زدن، شما این فرد را دستگیر کنید و تحویل مراجع قضایی بدهید، آن جا هرچه خواستند طبق قانون عمل کنند؛ اما اگر بنا باشد هر پلیسی و هر شخصی بخواهد خودش اقدام کند، که‌‌ نمی‌‌‌‌شود.

انتقاد از برخوردهای اشتباه در امر به معروف و نهی از منکر

وی با انتقاد از برخوردهای اشتباه در امر به معروف و نهی از منکر، یادآور شد: متأسفانه تا امر به معروف‌‌ می‌‌‌‌کنیم، شهید‌‌ می‌‌‌‌دهیم. یکی از میادین شهادت ما، پارک لاله و پارک ملت و این طور جاها است، چرا؟ چون ما بلد نیستیم با مردم حرف بزنیم. هنوز یاد نگرفته ایم با هم وطنانمان حرف بزنیم. اصلاً طرف کافر باشد. به هیچ چیز اعتقاد نداشته باشد. باید به نحوی با او حرف زد که تاثیر گذار باشد، وگرنه باید رها کرد.

مهاجرنیا تاکید کرد: همین که دیدید کار به درگیری فیزیکی کشیده‌‌ می‌‌‌‌شود، تکلیف از شما ساقط است. ولی ما اینقدر ادامه‌‌ می‌‌‌‌دهیم تا به چاقوکشی برسد. در حالی که پایبندی به مقررات و قوانین لازم است. رعایت نزاکت اجتماعی و شئون اخلاقی، پیش فرض‌های راهبرد آتش به اختیار است. منکر را با منکر‌‌ نمی‌‌‌‌شود جواب داد و ناامنی و هرج و مرج درست کرد.

عضو هیات علمی گروه سیاست پژوهشکده نظام های اسلامی، برای راهبردهای پنجگانۀ تدبیری، چهار راهکار عملی بیان کرد و گفت: گاهی به صورت تهاجمی باید عمل شود؛ یعنی انفعالی عمل نکنیم. واکنشی نباشیم. منتظر ننشینیم تا یک اتفاقی بیفتد بعد ما هم وارد شویم. مسئله تهاجم فرهنگی، حقیقتاً اینگونه بود. انقلاب اسلامی، هجوم علیه استکبار شرق و غرب را شروع کرد ولی ما اینقدر درنگ کردیم که تهاجم آنها علیه ما شروع شد و ما شدیم مدافع. روشن است کسی که در موضع دفاع قرار‌‌ می‌‌‌‌گیرد، کم‌‌ می‌‌‌‌آورد و این مهاجم است که‌‌ می‌‌‌‌تواند پیروز شود.

وی با اشاره به اینکه گاهی موضع تدافعی باید داشت، افزود: گاهی هم شرایط محافظه کارانه است. مصلحت اندیشانه است. البته محافظه کاری در ادبیات سیاسی ما چیز بدی تلقی‌‌ می‌‌‌‌شود و واقعاً هم ممکن است منفی باشد؛ اما گاهی به معنای احتیاط و عقلانیت است که بی گدار نباید به آب زد.

پژوهشگر سیاسی در پایان با خاطرنشان کردن اینکه چهارمین رویکرد در ورود به راهبردهای تدبیری، به صورت رقابتی است، عنوان کرد: برای پیشرفت امور باید زمینۀ رقابت ایجاد شود. به تنهایی کار پیش‌‌ نمی‌‌‌‌رود. نگاه اصلاحی به این راهبردها نگاهی است که به صورت رقابت و مشارکت اجتماعی در همۀ جامعه باید به فرهنگ عمومی تبدیل شود.