آغاز دروس حوزه‌های علمیه و چند تذکر خیرخواهانه/ علی نصیری

شبکه اجتهاد: سال تحصیلی حوزه‌های علمیه به لطف الهی از هفته پیش رسما آغاز شد و این در حالی است که تاحدودی فضای سرد بر حوزه‌ها سایه افکنده است که حداقل ناشی از دو عامل ذیل است:

یک؛ از دوران پر آسیب کرونا و پاشیدگی نظام متعارف درس و بحث و انتقال آن به فضای مجازی، از حضور فیزیکی طلاب و فاضلان در فضای درس و بحث کاسته شده است.  این امر مورد اذعان بسیاری از اساتید است.

کرونا افزون بر آسیب گذشته، به خاطر صدمه جدی که به درآمد عموم حوزویان زد و مجالی برای تامین معاش آنان از رهگذر منبر و محراب نگذاشت، باعث شد که شمار نسبتا زیادی از اهالی حوزه به کسب و کارهای فرا طلبگی روی آورند که نتایج تلخ آن بر همگان آشکار است: لکل شئ آفه و للعلم آفات

دو؛ بعد از ماجرای تلخ آشوب فوت خانم مهسا امینی، فضای بسیار رنج آور بر بسیاری از حوزویان تحمیل شد. به طور بی سابقه‌ای پدیده اهانت و فحاشی، پراندن عمامه، ضرب و جرح و حتی قتل حوزویان در لایه‌هایی از سطوح اجتماعی خودنمایی کرد که متاسفانه به رغم گذشت دو سال از آن ماجرا هنوز اخبار تلخی از این دست به گوش‌ می‌رسد.

این امر تاثیر بسیار منفی بر رویکرد و اقبال عموم جامعه و خانواده‌ها، حتی خانواده‌های مذهبی نسبت به تشویق فرزندان برای ورود به حوزه‌های علمیه برجای گذاشت؛ تا بدان پایه که در شماری از استان‌ها میزان ورود به حوزه برای تحصیل از انگشتان دست هم کاستی گرفت و حسب برخی از گزارش‌ها پاره‌ای از مدارس علمیه به تعطیلی کشیده شد.

این رخدادها از وقوع تحولات شگفت در عرصه اجتماع حکایت دارد؛ تحولاتی متاثر از گذار چهل و چند ساله از انقلاب و تحولات چشمگیر در عرصه جهانی

متاسفانه در چنین حال و هوای مصیبت باری هیچ تکان و تکاپوی جدی و اساسی در سازمان مدیریت حوزه به چشم نمی‌خورد. دست اندرکاران حوزه که سعیشان مشکور است، به گونه‌ای عادی و طبیعی تمشی دارند که گویا آب از آب تکان نخورده است!

همان رویه تلخی که گاه در شماری از عرصه‌های مدیریتی کشور مشهود است! سکوت؛ بی‌اعتنا گذشتن و کوچک نمایی رخدادهای تلخ و گاه بسیار بنیادین!! در حالی که جا داشت و دارد که ده‌ها نشست و گفت‌و‌شنود با صاحب نظران دلسوز از درون و برون حوزه تشکیل‌ می‌شد و ریشه‌های این دست از آفت‌ها و آسیب‌ها و راه حل‌های آنها مورد واکاوی قرار‌ می‌گرفت.

 از بدنه مدیریت حوزه که بگذریم، عموم اساتید حوزه (شکر الله مساعیهم) هم حداقل حسب مشاهدات متعارف، هم چنان بر همان سبک رایج گذشته در تکاپو هستند!

عناوین شماری از دروس گواه مدعا است! اگر حمل بر جسارت نشود مَثَل ما مَثَل همان جمع کشیشانی است که در باب جا گرفتن چند فرشته در ته سوزن گفتگو داشتند، در حالی که دشمنان در آستانه ورود به شهر آنان بودند.

صادقانه و صریح باید اذعان کرد که افزون بر اشکالات عدیده بر متون درسی دوران مقدماتی، میانی و سطوح عالیه حوزه، روند عموم دروس خارج کنونی حوزه‌ها حداقل دچار دو چالش اساسی است:

یک؛ به استثنای مباحث فقهی که آن هم بیشتر بر مدار آراء استوار است، فضلای حوزه را به متن اصلی دین؛ یعنی کتاب و سنت در حوزه معارف اعتقادی، تفسیری و اخلاقی رهنمون نمی‌گردد.

دو؛ به خاطر طولانی بودن عموم مباحث و کوتاه بودن روزهای درس و بحث در طول سال، عملا مقدمات تربیت مجتهدان زمان شناس و متعمق فراهم نمی‌گردد.

اگر امروز برای برون رفت از این دست از آفت‌ها و آسیب‌ها طرحی نو درانداخته نشود، فردا دیر خواهد بود.

سامان دهی به وضعیت معیشت حوزویان و اصلاح برنامه‌های آموزشی و متون حوزوی از ضرورت‌های اجتناب ناپذیر و در عین حال بسیار فوری در حوزه‌های علمیه است.