شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استفتائات جدید مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب از جمله «ضمان سهل انگاری»، «اقتدا به امام جماعت ناشناس»، «جبران تورم قرض»،«سینه زنی شور»، «لطمه زنی در عزاداری» و «عزاداری در مجتمع مسکونی» منتشر شد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین استفتائات مطابق با فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد. متن ذیل، ۲۱ سؤال و جواب در موضوع عبادات و معاملات است که توسط بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری در شهریور و مهر ۱۴۰۴ پاسخ داده شده است.
استفتائات شهریورماه
بلند شدن بی اختیار پیشانی هنگام سجده
سؤال۱: اگر هنگام سجده پیشانی به مهر برخورد کند و بلند شود، یک سجده حساب می‌شود؟
جواب: اگر هنگام سجده، پیشانی به محل سجده برخورد کند و بی اختیار از زمین بلند شود، باید دوباره پیشانی را بر زمین بگذارد و ذکر سجده را بگوید و روی هم یک سجده به حساب می‌آید.
سینه زنی شور
سؤال۲: هنگام سینه زنی در بعضی هیئت های عزاداری اهل بیت و امام حسین (علیهم السلام) مخصوصا موقع مداحی شور، برخی افراد در حالتی مثل پایکوبی عزاداری می‌کنند، آیا سینه زدن یا عزاداری برای اهل بیت (علیهم السلام) در این هیئت ها جایز است؟
جواب: شایسته است مؤمنان از هر کاری که مناسب با مجالس عزاداری حضرت سیدالشهداء و اهل بیت (علیهم السلام) نمی‌باشد، خودداری کنند و حرکات مذکور هم اگر موجب وهن مراسم عزاداری نشود، اشکال نداشته و سینه زدن در این هیئات هم به نحو متعارف اشکالی ندارد.
لطمه زنی در عزاداری
سؤال۳: آیا لطمه زنی در عزاداری امام حسین (علیه السلام) جایز است؟
جواب: لطمه زدن در عزاداری اگر ضرر قابل توجهی برای بدن داشته باشد و یا موجب وهن مذهب یا مراسم عزاداری معصومین (علیهم السلام) گردد، جایز نیست.
شیوۀ عزاداری
سؤال۴: مجالس عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) باید چگونه باشد؟
جواب: نحوه عزاداری در زمان‌ها و مکان‌های مختلف با در نظر گرفتن عرف تعیین می‌شود؛ مناسب است که عزاداری ائمه معصومین مخصوصا سالار شهیدان (علیهم السلام) هرچه گرم تر و پرشور تر و به شیوه سنتی و با مضامین روشن‌گر و معرفت زا انجام گیرد.
عزاداری در مجتمع مسکونی
سؤال۵: یکی از ساکنان مجتمع مسکونی از فضای مشاع ساختمان (پارکینگ و زیرزمین) برای برگزاری مراسم عزاداری استفاده می‌کند؛ آیا با توجه به عدم رضایت برخی دیگر از مالکان، این عزاداری جایز و مورد قبول است؟
جواب: تصرف در مشاعات ساختمان مذکور (حتی برای عزاداری) بدون رضایت همه مالکان جایز نیست ولی شایسته است که مالکان محترم برای برگزاری این امر ارزشمند و پر ثواب اجازه دهند، البته به گونه ای که موجب اذیت و آزار ساکنان نشود.
تصرف در اموال فرد مبتلا به زوال عقل یا فراموشی
سؤال۶: افرادی که به دلیل کهولت سن یا بیماری‌هایی مثل آلزایمر و سکته مغزی، مشاعر خود را از دست داده‌اند؛ آیا فرزندان یا نزدیکانشان مجاز به تصرف در اموال آنها برای اداره زندگی خودِ بیمار هستند؟
جواب: در هر مورد باید از حاکم شرع، اذن گرفته شود.
سرایت نجاست به واسطه رطوبت
سؤال۷: اگر تمام بدن خیس باشد، در صورتی که قسمتی از یکی از اعضای بدن نجس شود؛ آیا شستن همه بدن لازم است؟
جواب: شستن همان قسمتی که نجس شده، کافی است.
ایجاد محرمیت با شیر دادن
سؤال:۸ اگر خانمی بدون بارداری و با مصرف داروهای هورمونی، به فرزندخوانده خود شیر بدهد، آیا محرمیت حاصل می‌شود؟
جواب: محرمیت حاصل نمی‌شود.
باید توجه داشت محرمیت صرفا از شیر دادنی که با بارداری ایجاد شده باشد، (با شرائطی که در رساله ها آمده) حاصل می‌شود.
بخارِ شیء نجس
سؤال۹: حکم بخارِ شئ نجس چیست؟ اگر همین بخار تبدیل به مایع شود آیا مایع به وجود آمده، نجس است؟
جواب: بخار و مایعی که بدان تبدیل شده، پاک است.
تغییر سال خمسی
سؤال۱۰: سال گذشته در اول فروردین که سال خمسی بنده است محاسبه خمس انجام شده و پرداخت شد ولی اولین درآمد پس از سال خمسی را مورخ سی‌ام فروردین به دست آوردم؛ آیا برای سال بعد می‌توانم سال خمسی خود را به آخر فروردین تغییر دهم؟
جواب: اشکال ندارد.
شنیدن آیه سجده دار در نماز
سؤال۱۱: اگر کسی در هنگام ادای نماز واجب یا مستحب، آیه سجدۀ واجب را بشنود چه وظیفه ای دارد؟ آیا سجده نماز، جایگزین سجدۀ واجب می‌شود؟
جواب: در نماز واجب با گوش دادن به آیه سجدۀ واجب، برای سجده اشاره کند و نماز را ادامه دهد (سجده نماز جایگزین آن نمی‌شود) و در نماز مستحب با گوش دادن به آیه سجدۀ واجب، سجده را به صورت معمول انجام داده و نماز را ادامه دهد؛ نماز در هر دو صورت صحیح است.
برگشتن از قصد اقامت ده روز
سؤال۱۲: اگر مسافری که قصد کرده ده روز در مکانی اقامت کند، از قصدش برگردد یا مردد شود؛ وظیفه اش نسبت به نمازهای قبل و بعد چیست؟
جواب: اگر پیش از خواندن یک نماز چهار رکعتی یومیه ادایی، از قصدش برگردد یا مردّد شود، نمازش شکسته است ولی اگر پس از خواندن آن، از قصدش برگردد یا مردد شود تا زمانی که در آنجا اقامت دارد، نمازش تمام بوده و نمازهای قبلی هم صحیح است.
استفتائات مهرماه
لغو سفر برای فرار از حق العمل (کمیسیون)
سؤال۱: بنده با یکی از سکوهای اینترنتی قرارداد بسته‌ام که برای من مسافر پیدا کند سپس با مسافرِ تعیین شده، توافق می‌کنم که درخواست سفر خود را لغو کند تا حق کمیسیون آن را نپردازم؛ آیا ضامن هستم؟
جواب: بله، علاوه بر اینکه باید توبه کنید، مقدار حق العمل را نیز ضامن هستید.
ضمان سهل انگاری
سؤال۲: یکی از اعضای ساختمان هنگام خروج در آخر شب، فراموش می‌کند که درب را ببندد و بعد از آن، از پارکینگ سرقتی صورت می‌گیرد؛ آیا این شخص ضامن است؟
جواب: در فرض سؤال، صدق تسبیب و ضمان محرز نیست.
الکل خوراکی
سؤال۳: اگر الکل (که طبق نظر معظم له پاک است)، با آب رقیق شده و قابل شرب و مست کننده گردد؛ آیا به دلیل تبدیل شدن به مشروب مست کننده، نجس می‌شود یا همچنان پاک است؟
جواب: بنابر احتیاط نجس است.
مصرف باقی مانده نذرهای اربعین
سؤال۴: با توجه به خدمت در یکی از مواکب در ایام اربعین؛ آیا نگهداری وجوه مازاد بر مصرف آن سال امکان پذیر است یا باید به هر نحو ممکن مورد استفاده قرار گیرد؟
جواب: وجوه پرداختی توسط خیّرین باید در اربعین همان سال مصرف گردد (البته به نحوی که اسراف محسوب نشود) و اگر چیزی باقی ماند در اربعین سال بعد هزینه شود.
سفرهای شغلی رایگان
سؤال۵: راننده کامیون که در سفرهای شغلی نمازش کامل است، اگر برای موکب اربعین به صورت رایگان به کربلا بار حمل کند، نمازش کامل است یا شکسته؟
جواب: نمازش کامل است، البته اگر از کربلا به شهر دیگری مثل نجف برای زیارت برود، در سفر شخصی ـ بدون قصد اقامت ده روز ـ نمازش شکسته است.
خمس مازاد اربعین
سؤال۶: برای سفر اربعین دینار خریدم که مقداری از آن اضافه آمده و میخواهم برای اربعین سال آینده از آن استفاده کنم؛ با توجه به اینکه زمان مصرف کمتر از یکسال دیگر است؛ آیا باید خمس آن را بپردازم؟
جواب: اگر دینار از درآمد کسبِ بین سال، تهیه شده، سر سال خمسی به قیمت روز بازار مشمول خمس می‌گردد.
اقتدا به امام جماعت ناشناس
سؤال۷: در اماکن عمومی و تجمعات همانند پیاده روی اربعین، راهپیمایی‌ها و در جاده‌ها گاهی یک روحانی که برای جمع ناشناس است، امام جماعت می‌شود که در آن شرایط برای شناختن عدالت او فرصت نیست؛ آیا همین که طلبه‌ای ظاهر الصلاح باشد برای خواندن نماز پشت سر او کفایت می‌کند؟
جواب: برای احراز عدالت، حُسنِ ظاهر کافی است و نیز اگر با اقتدای عده ای به امام جماعت، اطمینان به آن حاصل شود کفایت می‌کند.
*حُسنِ ظاهر یعنی رفتار و کردار آن شخص که مشاهده می‌شود، بر طبق میزان شرع است و گناهی از او دیده نشده است و تشخیص آن به عهده مکلف است.
جبران تورم قرض
سؤال۸: اگر ضمن قرض، شرط نشود که قرض گیرنده، تورم را ضامن هست یا نه و قرض گیرنده در موعد مقرر قرض را ادا کند؛ آیا قرض دهنده می‌تواند تورم ایجاد شده را مطالبه کند؟
جواب: به طور کلی طلبکار می‌تواند مقدار کاهش ارزش پول (تورم) را مطالبه کند مگر در مواردی که شرط شده (هر چند به نحو ارتکازی) همان مبلغ پس داده شود مانند قرضی که مستأجر به صاحبخانه می‌دهد یا قرض الحسنۀ بانک ها.
*شرط ارتکازی به شرطی گویند که هنگام معامله در ذهن عرف به عنوان یک شرط لازم الاجرا، رسوخ و ثبوت یافته اما بدان تصریح نشده است.
اتصال به جماعت از طریق بانوان
سؤال۹: اگر در نماز جماعت، بانوان طوری قرار بگیرند که امکان اتصال برخی از مردان به صف جماعت مردان ممکن نباشد؛ آیا صحیح است این مردان از کنار یا پشت سر گروه بانوان اقتدا کنند و به واسطۀ آنان به جماعت متصل شوند؟
جواب: با دو شرط اتصال مردان به واسطۀ بانوان اشکال ندارد، نخست: اگر زن و مرد کنار یکدیگر باشند یا زن جلوتر باشد باید بین آنها (حتی اگر محرم باشند) حداقل یک وجب فاصله باشد. دوم: پرده و مانند آن بین بانوان و آقایان (قبل یا بعد از گروه بانوان) وجود نداشته باشد و گرنه بنابر احتیاط واجب جماعت آقایانی که از طریق بانوان اتصال دارند، صحیح نیست.
