شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اصل تربیتی بیانگر کیفیت و چگونگی انجام فعل و منشأ کنش و واکنش مربی و متربی بوده و آن دو را در موقعیت‌های تربیتی، برای گزینش رفتار متناسب با اهداف تعیین شده، یاری می‌رساند. اصول تربیتی متعدد و متکثر هستند، برخی از این اصول در تمام ساحات تربیت و برخی در ساحت خاصی جریان دارند، آنچه در این نوشتار محور بحث و بررسی قرار می‌گیرد، اصول عام تربیت است.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، در عرصه تربیت، هر اقدامی معطوف به هدف و غایتی است و اقدامات تربیتی نیز برای تحقق اهداف تربیتی صورت می‌پذیرد که چگونگی انجام اقدامات تربیتی، تابع اصولی است که رعایت این اصول در فرآیند تربیت از سوی عوامل تربیتی، ضروری است و تخطی از آن‌ها، دستیابی به اهداف تربیتی را ناممکن یا با مشکل مواجه می‌سازد.»
به‌تازگی جلد یازدهم از سلسله کتاب‌های موسوعه فقه تربیتی استاد علیرضا اعرافی با عنوان «اصول عام تربیت» منتشر شده است. در مجموعه کتب موسوعه فقه تربیتی، سه جلد به تبیین فقهی اصول عام تربیت پرداخته‌اند. از این سه جلد، نخستین جلد آن چاپ و منتشر گردید و دو جلد دیگر در حال تدوین آماده سازی است.
این جلد برپایه تقریر برخی دروس فقه تربیتی استاد علیرضا اعرافی می‌باشد که تحقیق و پژوهش و تدوین کلی و نهایی آن بر عهده حجت‌الاسلام دکتر سید عنایت‌الله کاظمی بوده و به‌تازگی از سوی نشر مؤسسه اشراق و عرفان منتشر شده است.
به گفته حجت‌الاسلام کاظمی، اصل تربیتی منشأ کنش و واکنش مربی و متربی بوده و آن دو را در موقعیت‌های تربیتی، برای گزینش رفتار متناسب با اهداف تعیین شده، یاری می‌رساند. از آنجا که اصل، مابازاء خارجی ندارد، شبیه معقول ثانی فلسفی است که تنها بیانگر کیفیت و چگونگی انجام فعل است. اصول تربیتی متعدد و متکثر هستند، برخی از این اصول در تمام ساحات تربیت و برخی در ساحت خاصی جریان دارند، آنچه در این نوشتار محور بحث و بررسی قرار می‌گیرد، اصول عام تربیت است.
هر اقدامی معطوف به هدف و غایتی است و اقدامات تربیتی نیز برای تحقق اهداف تربیتی صورت می‌پذیرد؛ از‌این‌رو مجموعه اقدامات تربیتی برای ایجاد تغییر در برخی از ساحت‌های وجودی متربی صورت می‌پذیرد؛ اما چگونگی انجام اقدامات تربیتی، تابع اصولی است که رعایت این اصول در فرآیند تربیت از سوی عوامل تربیتی، ضروری است و تخطی از آن‌ها، دستیابی به اهداف تربیتی را ناممکن یا با مشکل مواجه می‌سازد؛ از‌این‌رو تبیین اصول تربیت که نوشتار حاضر عهده‌دار آن است، بیش‌ازپیش ضرورت پیدا می‌کند.
گفتنی است مجموعه اصول تربیتی، در سه جلد تدوین و نگارش خواهد شد که کتاب پیش رو، مجلد نخست آن است و از یک بخش مقدماتی و پنج بخش کلی تشکیل شده است:
در بخش مقدماتی که ناظر به هر سه جلد فوق است، کلیاتی درباره «مفهوم شناسی اصول، نسبت سنجی اصول با عناصر نظام تربیتی، پیشینه شناسی و چگونگی استخراج اصول تربیتی» بیان می‌شود.
بخش اول در سه فصل، به اصل رعایت توان متربی اختصاص دارد که فصل اول از آن عهده‌دار بیان کلیات بحث، شامل مباحثی درباره اهمیت و ضرورت، مفهوم شناسی، بررسی ابعاد و اقسام توان، سنجش توان و پیشینه اصل رعایت توان متربی به لحاظ سابقه تحقیقی و نیز سابقه تاریخی مورد بررسی قرار داده است. فصل دوم، ادله (قرآنی، روایی، عقلی و قواعد فقهی) حکم رعایت کردن توان متربی را به‌تفصیل بررسی نموده است. فصل سوم، فروع مرتبط با موضوع مورد تحقیق شامل کاربرد اصل رعایت توان در ساحات تربیت، تعلیم اجباری، تعلیم و تربیت کودکان استثنایی و سنجش و ارزیابی تحصیلی، مورد بررسی قرار داده است.
بخش دوم اصل رعایت رفق و مدارا را در سه فصل شامل کلیات، رفق و مدارای تربیتی، همراه با ادله قرآنی و روایی آن و بالاخره فروع، مورد بحث و بررسی قرار داده است.
بخش سوم به اصل رعایت تدریج در تربیت اختصاص دارد که پس از بیان مفهوم شناسی و بیان چند مقدمه ادله این اصل را بررسی نموده است.
بخش چهارم به اصل رعایت تفاوت‌های فردی اختصاص دارد که محدوده تمایزات و تشابهات افراد انسانی، انواع تفاوت‌ها و ادله رعایت تفاوت‌های فردی را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است.
در نهایت، بخش پنجم به اصل رعایت تسریع در تربیت به مفهوم‌شناسی، ادله و شرایط اصل مزبور پرداخته و در پایان قواعد زمان‌مند تربیتی را تبیین می‌کند.
علاقه مندان می‌توانند جهت تهیه مجلدات موسوعه فقه تربیتی از طریق سایت مؤسسه اشراق و عرفان اقدام نمایند.
