شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
آیت‌الله اعرافی گفت: اگرچه از مدافعان اصول بسیار غنی امروز هستم اما فکر می‌کنم اصول فقه امروز یک بازمهندسی نیاز دارد.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور در دوره آموزشی پژوهشی علوم انسانی اسلامی مفتاح حضور یافت و درباره نسبت علوم اسلامی با علوم انسانی اسلامی و وحدت حوزه و دانشگاه به ایراد سخن پرداختند.
لبیک حوزه به مطالبات رهبری
اعرافی با اشاره به فرمایشات رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از طلاب تهران گفت: «حوزه با صدور بیانیه‌ای به ندای رهبری لبیک خواهد گفت. حتما با همه موانع، دست و پنجه نرم خواهد شد تا منویات و رهنمودهای ایشان به طور کامل تحقق یابند».
وی افزود: «در سخنان ایشان چند نکته برجسته بود. یکی اینکه دربارۀ این که آیا عصر انقلاب پایان پذیرفته است چند مغالطه وجود دارد: ۱. تقابل انقلاب با عقلانیت ۲. تقابل انقلاب با نظم و نظام: انقلاب اسلامی یک فلسفه‌ای دارد که ناظر به آن تمدن سازی است و تا وقتی که عناصر مزاحم در سطح جهانی وجود داشته باشد انقلاب هم حضور دارد. ۳. تقابل انقلاب با امنیت ۴. تقابل انقلاب با ارتباط جهان. نکته ی دیگر مورد تأکید ایشان عبارت بود از این که حیات طیبه یکی از اموری است که انقلاب و حوزه باید دنبال کند و برای آن نیاز به حرفهای نو داریم».
ضرورت همکاری حوزه و دانشگاه
اعرافی با بیان ضرورت تعامل و هم افزایی حوزه و دانشگاه افزود: «این جلسه من را یاد خاطرات ۳۰ سال قبل انداخت که چقدر با دانشگاهی‌ها و حوزوی‌ها در ارتباط بودیم. طبعاً حرکت‌هایی که شما آغاز کردید باید قله‌های بلندتری را هدف گیری کند. حتما هم در حوزه و هم در دانشگاه نیاز به تحولاتی داریم با نگاه‌های جامع و وسیعی که بتواند پاسخ گوی این نیازهای تمدنی باشد».
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به نقش این دوره در تحول در علوم انسانی گفت: «بنده به عنوان طلبه‌ای در حوزه و مسئولی در حوزه، این تلاش و سعی بلیغ را می‌ستایم و ارج می‌نهم و هم مقدم دانشجویان عزیز و طلاب را گرامی می‌دارم به خصوص عزیزانی که از شهرهای دیگر حضور دارند خوش آمد می‌گویم. این حرکت شما، حرکت مبارکی است که می‌تواند گامی مفید به جلو بردارد. ما هم در حد توانمان در استمرار این حرکت در خدمت خواهیم بود».
اسلام؛ دین تمدنی
اعرافی با بیان نکاتی پیرامون نگاه تمدنی به دین اسلام و احیاگری انقلاب اسلامی بیان داشت: «اسلام یک دینی جامع تمدنی است و یک تعلیقه و حاشیه بر زندگی بشر نیست. دین تمدنی یعنی دینی که دارای نظریه‌های بنیادی، عقلانی و فراگیر و جهت دهنده به همه حیثیات زندگی بشر است. همچنین دارای انعطاف در عین ثبات است و نظامات اجتماعی زندگی بشر را هم هدایت می‌کند».
همچنین وی دربارۀ ویژگی‌های تمدنی دین گفت: «دین اسلامی یک تبیین کامل و یک فلسفه جامع و کامل از زندگی بشر ارائه می‌دهد. این دین روحی است که در تمام ساحت‌ها دمیده می‌شود و ورود حداکثری به زندگی دارد».
مدیر حوزه‌های علمیه کشور در ادامه اضافه کرد: «شاخص یک اندیشه تمدنی که مصداقش در اینجا دین است، ورود در ساحت‌های گوناگون زندگی به صورت منسجم و یک پارچه است. اجزای توصیفی و تجویزی آن در یک مجموعه منسجم و نظام وار قرار می‌گیرد. اصلا بین آنها ناسازگاری وجود ندارد. این همان نظام سازی است که شهید صدر فرموده اند. کل نظام‌ها هم با هم انسجام دارند و به شکل هرمی به نقاط کلان اصلی می‌رسند و آن رأس هرم و قله بر همه اینها سایه افکنده است».
اعرافی در ادامه با بیان ویژگی انعطاف در عین ثبات برای دین اسلام گفت: «اگر چیزی بخواهد تمدنی فرازمانی و فرامکانی باشد، باید انعطاف در عین ثبات داشته باشد که این همان نظریه ثابت و متغیر است که علامه طباطبایی و شهید مطهری بیان کرده اند».
سطوح دین تمدنی
وی در ادامه خاطرنشان کرد: «اگر در روزگار ما بخواهد دینی تمدنی باشد، حداقل در سه سطح باید حضور داشته باشد: ۱. در سطح فکری و فلسفی و بنیادی، ۲. در سطح دانش‌ها و علوم: حتما یک دین تمدنی باید بر ذخایر علمی بشر سایه بیفکند. ۳. در سطح اشکال و سطوح رویین زندگی که عبارت است از سبک زندگی و معماری و آداب و رسوم. اگر ما بخواهیم به این دین با این نگاه تمدنی دسترسی پیدا بکنیم، نیاز به اجتهاد داریم و اجتهاد رایج در حوزه‌ها کافی نیست و نیاز به عرض و طول و عمق و ژرفایی بیشتر دارد. باید دامنه اجتهاد خود را تعمیم دهیم».
ضرورت تحول در نظام اجتهادی
اعرافی در ادامه با اشاره به ضرورت تحول در فرایند اجتهاد و حرکت از ساختن منظومه‌های حکمی به سمت نظامات افزود: «مقصود نظام سازی این است که از درون احکام فقهی به قواعد بنیادی برسیم مانند چیزی که شهید صدر در گام اول اقتصادنا بیان کرده اند. در مرحلۀ بعد باید اجتهاد را از گزاره‌های تجویزی به سمت گزاره‌های توصیفی ببریم. فلسفه و کلام ما به نحوی اجتهاد در این مسائل است ولی این حد کافی نیست. در تفسیر باید تأکید کنیم که از عصر علامه طباطبایی باید جلوتر برویم و تفسیر تخصصی ناظر به حوزه‌های علوم بنویسیم. در حدیث هم باید یک نوع اجتهاد توصیفی فلسفی کلامی البته نه در حوزه اعتقادات ایجاد کنیم».
بنابر گزارش مهر، استاد حوزه علمیه قم در پایان سخنان خود با اشاره به این موضوع که اجتهاد باید امتداد دین را در علم و هنر و … تأمین کند گفت: «ما در علوم و دانشهای حوزه و در دانشگاه هم به یک شکل دیگر نیازمند به یک تطویر و تطور هستیم. ما در کنار این ۵۰-۶۰ باب فقهی فقه به ۲۰ باب و کتاب فقهی جدید نیازمندیم. هر چند که در همین ابواب موجود نیز باید مسائل مستحدثه را بررسی کنیم. در حوزه اصول فقه نیز اگرچه از مدافعان اصول بسیار غنی امروز هستم اما فکر می‌کنم اصول فقه امروز یک بازمهندسی نیاز دارد».
