شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: سفیر عربستان سعودی شنبه نهم تیرماه ۱۴۰۳ از کتابخانه تخصصی علوم حدیث قم بازدید نمود؛ در روند این بازدید سفیر عربستان از پیشینه، ساختار، رویکرد و ظرفیت‌های این کتابخانه در موضوع کتاب حدیث (به ویژه اهتمام این کتابخانه به پژوهش‌های حدیثی اهل سنّت) آشنا گردید که در نوع خود کم نظیر است. ضمن سپاس از حجت‌الاسلام والمسلمین معراجی، مدیر محترم کتابخانه تخصصی علوم حدیث که زمینه این بازدید را فراهم آوردند؛ نکاتی چند در ضرورت، اهمیت و کارکرد تداوم این گونه بازدیدهای علمی و فرهنگی را یادآور می‌شوم.
یک. در جهان معاصر، برای تحقق آرمان قرآنی امت واحده و نفی هرگونه سلطه جریان شرک و کفر بر مسلمانان، هم گرایی و تعامل سازنده نهادهای متولی امر دین اعم از حوزه‌های علمیه و مراکز اسلام پژوهی جهان اسلام، رهبران مذهبی و مراجع دینی مذاهب و جریان‌های فکری جهان اسلام از یک سو و تبادل آراء، اندیشه‌ها، دستاوردها و میراث فکر دینی از سوی دیگر در شناخت درست، عمیق و بدون واسطه مذاهب از یکدیگر، گشودن باب گفتگوی سازنده، اعتلای فرهنگ و اندیشه اسلامی، تقریب اندیشه‌ها و مذاهب با یکدیگر و نفی هر گونه قرائت خشونت گرا و اعتدال گریز از اسلام و مذاهب ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
دو. در تحقق این مهم از جمله راهکارهای مهم و شیوه‌های موثر، دیپلماسی فرهنگی مبتنی بر کتاب دین است که حلقه مفقوده و نیمه گمشده در توسعه و تعمیق مناسبات فرهنگی و گفتگوهای دینی است. این نقش بر عهده سفیران فرهنگی و مدیران عرصه کتاب دین است. متاسفانه این نقش مهم و اثرگذار در دیپلماسی فرهنگی چندان شناخته شده نیست زیرا کتاب دین به نقش بایسته خود در تعاملات فرهنگی و مذاهبی دست نیافته است و کتابخانه‌های تراز از جایگاه شایسته خود در تعمیق و توسعه دیپلماسی فرهنگی برخوردار نیستند و گاهی در برخی از کتابخانه جهان اسلام با رویکردهای تنگ نظرانه و سخت ایدئولوژیک در سانسور حضور کتاب مواجه هستیم که به حذف اندیشه از یک سو و توسعه ناآگاهی از مذاهب می‌انجامد حال اینکه در تاریخ مسلمین دارالعلم‌ها و کتابخانه‌های تراز، آوردگاه اندیشه‌ها، رنگین کمان افکار، بازتاب رویکردها و آواهای مختلف دین شناخت، آینه فرهنگ‌ها و ادب و مهم‌تر از همه مکانی برای تبادل افکار و عرضه اندیشه‌های مختلفی بودند. در پرتو چنین کتابخانه‌هایی بود که آثار ممتاز و اثر گذار دینی در علوم اسلامی تالیف گردید که تا کنون اندیشه وران از آنها بهره مند هستند.
سه. علی‌رغم رویکرد ایجابی و انفتاحی کتابخانه‌های تشیّع به میراث مکتوب سایر مذاهب اسلامی، کتاب شیعه از حضور شایسته و بایسته در کتابخانه‌های مهم جهان اسلام از جمله عربستان سعودی برخوردار نیست. بخشی از این وضعیت برایند شیعه هراسی است که در نوع نگاه مدیران و متولیان حوزه کتاب به کتاب شیعه اثر گذاشته است و بخشی دیگر در مسائل سیاسی ریشه دارد که بایستی در طی یک تعامل چند جانبه این وضعیت تصحیح و ترمیم گردد. در این میان همکاری کتابخانه‌های تخصصی تشیع با جهان اسلام به ویژه عربستان سعودی و مصر از اهمیت ویژه برخوردار است و ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
بازدید سفیر عربستان سعودی از کتابخانه تخصصی علوم حدیث و دیگر کتابخانه وابسته به مرجعیت شیعی را بایستی به مثابه فرصتی ناب مغتنم شمرد و از آن برای گشودن دریچه‌ای برای تعامل با جریان‌های فکری عربستان و جبران وضعیت کتاب شیعه در کتابخانه‌های عربستان بهره برد.
امید است چنین اقدامات فرهنگی مثبت و ضروری تداوم یابد و کتاب شیعه به جایگاه شایسته خود در جهان اسلام دست یابد. ان شاء الله.
