شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
در جامعه ما مسئله حجاب به لحاظ دغدغه‌های اجتماعی پررنگ است، کتاب «اسداء الرغاب» می‌تواند جایگاه خوبی داشته باشد، خصوصاً در مطالعات فقهی انتقادی از موضوع پوشش و نگاه که نویسندگان معاصر به آن می‌پردازند.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین امیر مهاجر میلانی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده و محقق کتاب «اسداء الرغاب»، در مراسم رونمایی این اثر در مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه علمیه قم، اظهار داشت: در سه محور مباحث را ارائه خواهم کرد. محور اول اشاره به مطالعات حجاب و پوشش در فقه شیعی و تاریخچه آن، محور دوم در خصوص کتاب اسداءالرغاب و نقش آن در پژوهش‌های بعدی فقیهان و محققان عرصه پوشش و حجاب و محور سوم کارهای انجام شده در تصحیح و تحقیق این کتاب است.
اثر فاخر و جامعی در باب پوشش و حجاب، قبل از مشروطه نداشته‌ایم
وی افزود: قبل از عصر مشروطه که مباحث نوظهوری مطرح بوده، اثر فاخر و جامعی در این باب دیده نمی‌شود. فقیهان در کتاب صلاه، ستر صلاتی و ستر نازلی را مطرح کرده‌اند، ولی به عنوان مسئله مطرح نبوده و لذا فقیهان، پژوهش خاصی به ویژه در فقه شیعه انجام نداده‌اند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده با اشاره به این نکته که در مراجعه به آثاری که درباره فهرست کتاب‌ها نوشته شده؛ مثل الذریعه و برخی کتب دیگر، گزارش خاصی از وجود اثر خاص نیامده است، گفت: البته اهل تسنن دو کتاب دارند که یکی از ابن‌القطّان از علمای قرن هفتم و کتاب جامعی در باب احکام نظر است و به مباحث پوشش هم اشاره شده است. ابن عطیه هم در قرن دهم کتابی در این باب نوشته است.
کتاب اسداءالرغاب در بین کتب دیگر در باب حجاب امتیازی ویژه دارد
وی کتاب اسداءالرغاب به نویسندگی مرحوم سیدمحمدباقر لکهنوی را از کتب فاخر بعد از عصر مشروطه دانست و تصریح کرد: مرحوم آقای بلادی و آقای سیدهادی خراسانی از فقهای طراز اول در بحث پوشش هستند و آثاری دارند، ولی در بین این آثار، کتاب اسداءالرغاب امتیازی ویژه دارد. آقای جعفریان در یک مجموعه با نام رسائل‌حجابیه این‌ها را جمع کرده است، اما کتاب اسداءالرغاب را نیاورده و دلیل آن را فاخر بودن کتاب و مستقل پرداختن به آن ذکر کرده است.
تسلط خاص نویسنده بر فقه سنتی و ادبیات عرب و اشعار کهن عربی
میلانی با اشاره به نسب نویسنده گفت: نویسنده این کتاب از علمای لکهنو هند و از فرزندان سیدرضوی قمی رضوی کشمیری است که گفته شده اولین فردی است که در شبه جزیره هند تشیع را گسترش داده است. نسب سیدمحمدباقر لکهنوی با ۲۶ واسطه به امام جواد علیه‌السلام می‌رسد. در مقدمه کتاب اشاره‌ای به زندگی‌نامه ایشان شده است.
این محقق حوزه علمیه افزود: ایشان در دوره‌ای یازده ساله که در عتبات عالیات زندگی از محضر آخوند خراسانی و سیدیزدی، میرزاحسین خلیلی تهرانی و شیخ‌الشریعه و محدث نوری و مرحوم شهرستانی بهره برده‌اند.
محقق این کتاب با برشمردن امتیازات ویژه نویسنده ابراز داشت: ایشان تسلط خاصی بر فقه سنتی و مباحث پیرامونی مثل ادبیات عرب و اشعار کهن عربی داشته‌اند و کتابی هم درباره بحث‌هایی مثل استماع غنا از گرامافون و نظایر آن دارند.
جزئیات مجلدات کتاب اسداءالرغاب
وی ادامه داد: کتاب اسداءالرغاب در دو جلد نوشته شده است جلد اول ناظر به دلایل دیدگاه مختار نویسنده در باب لزوم ستر وجه و کفین است. این دیدگاه و نیز حرمت نگاه مردان به وجه و کفین در آن زمان طرفداران جدی داشته و صاحب جواهر، فاضل هندی، علامه حلی، فخر المحققین و … از طرفداران بوده‌اند. این دیدگاه قائل است که هم عقل، هم سنت، هم آیات و هم اجماع بر آن دلالت دارند. سیدمحمدباقر لکهنوی،۲۰ طایفه از روایات را که هر کدام شامل بیست الی سی روایت است، بررسی می‌کند و می‌گوید امکان ندارد وجه و کفین استثناء شده باشد و درباره آیه الا ما ظهر منها هم دلایلی ارائه می‌کند. جلد دوم کتاب به دلایل فقیهان برای استثناء کردن وجه و کفین اختصاص دارد و ایشان این دلایل را نقد می‌کند و بر ادعای خود باقی می‌ماند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده در ادامه این کتاب را در عصر بعد از خود نیز تاثیرگذار دانست و گفت: این کتاب به تصریح آقای زنجانی و تتبع حقیر در اختیار آیت‌الله خویی بوده و استفاده می‌شده، ولی اسمی از این کتاب مطرح نشده است. آقای زنجانی نیز مباحث نکاح خود را بر اساس همین کتاب نوشته‌اند.
این پژوهشگر حوزوی افزود: هرچند دیدگاه متفاوتی درباره دیدگاه مختار نویسنده قابل طرح هست، اما به لحاظ روشی به ضوابط فقه شیعی کاملا پایبند بوده و ورود و خروج خوبی در مباحث فقهی شیعه داشته است.
محقق این کتاب با اشاره به انگیزه خود از تحقیق درباره این کتاب گفت: در جامعه ما مسئله حجاب به لحاظ دغدغه‌های اجتماعی پررنگ است، این کتاب، می‌تواند جایگاه خوبی داشته باشد، خصوصا در مطالعات فقهی انتقادی از موضوع پوشش و نگاه که نویسندگان معاصر به آن می‌پردازند.
در تصحیح این کتاب تلاش شده است رعایت امانت لحاظ گردد
میلانی در پایان سخنان خود، کارهای انجام شده در باب تحقیق و تصحیح این کتاب را بسیار زمان‌بر و دقیق خواند و گفت: این کتاب در ۱۳۴۷ هجری قمری در نجف اشرف در مطبعه مرتضوی به چاپ رسیده است و به حسب تتبع حقیر نسخه‌ای غیر از این در دسترس نیست. ابتدا متن حاضر تبدیل به نسخه ورد شد و منابع کتاب استخراج گردید. منابع روایی و اشعاری و … و نیز کتب شارحان دیوان‌هایی که از آن نام برده شده بود، جداسازی شد. ویراستاری نگارشی با تحفظ ۹۹ درصدی و گزارش موارد در پاورقی، صورت گرفت. ویراستاری علائمی در دو یا سه مرحله انجام شد و در نهایت، دو بار با نسخه اصلی مقابله شد تا اطمینان کامل حاصل شود که رعایت امانت شده باشد.
گفتنی است، آیین رونمایی از کتاب اسداءالرغاب با نام کامل «اسداءالرغاب فی کشف الحجاب عن وجه السنه و الکتاب باثبات وجوب التستر علی النساء و الاحتجاب» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین عماد و حجت‌الاسلام والمسلمین زیبایی‌نژاد برگزار گردید.
