شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کتاب «اندیشه‌های فقهی ارث و وصیت؛ ترجمه و تحقیق باب الفرایض و الوصایا از کتاب الخلاف شیخ طوسی» به ترجمه و تحقیق سید محسن قائمی و محمدلری‌نژاد از سوی انتشارات خرسندی منتشر شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از مهم‌ترین مسائل مطرح شده در فقه و حقوق اموال، «نگره ارث و وصیت» و احکام مربوط به هر یک از این حالات حقوقی در نظام‌های تشریعی مختلف است. ازاین‌رو، کتاب «اندیشه‌های تطبیقی ارث و وصیت» با مقدمه حجت‌الاسلام عزیز الله فهیمی از اساتید مبرز در عرصه پژوهشی «ارث در منظر تطبیق آن» به قلم در آمده است تا گذری تحقیق ـ ترجمه‌ای بر اندیشه‌های حکمی ارث در منظر فقه امامیه و عامه صورت پذیرد.
این نوشتار نخستین اثری است که به سیاق تطبیقی و تحقیقی بدین موضوع پرداخته و در نگارش آن، مترجمین و محققان بنا به تسلطی که از یک طرف بر قانون مدنی و از طرف دیگر بر احکام فقهی شیعه و عامه با ارتباطی که با قشر دانشگاهی و حوزوی دارند؛ سعی کرده‌اند دستمایه‌ای علمی برای دانشجویان و طلاب به زبان ساده و وزین ارائه نماید.
براساس این گزارش رسا، کتاب «اندیشه‌های فقهی ارث و وصیت» شامل یک دیباچه، پیشگفتار و دو بخش با عناوین: کتاب » الفرایض» و کتاب «الوصایا» است.
در بخش اول این کتاب دو موضوع «میراث بلا وارث» و «اختلاف توریث شانزده نفر» بررسی شده و «در وصایا» و «در ارث» دو باب بخش دوم را تشکیل داده است.
در بخش پایانی نیز به «قسمت چهارم قانون مدنی جمهوری اسلام ایران در وصایا ارث» و «منابع» اشاره شده است.
در بخشی از پیشگفتار این کتاب می‌خوانیم: این ترجمه و تبیین نیز آماده طبع و انتشار گردید که عنوان کتاب خلاف و وصایا به خود مزین گردانیده است.به عنوان دفع دخل مقدر؛ آنچه که بایست مورد تبیین قرار گیرد و رفع شبهه گردد، این است که چرا مترجمین و محققین کتاب حاضر بر سعی بر آن نداشته‌اند که از ابتدای کتاب ارزشمند شیخ الطائفه، شروع به ترجمه و شرح کنند و بدون رعایت تقدم و تأخر به باب فرایض و وصایا مشغول گشته‌اند.
جواب سؤال را بایستی در نیاز مجامع علمی و حوزه‌های تحقیقاتی جست‌وجو کرد؛ بدین معنا که از میان ابواب مختلف فقهی کتاب الخلاف، باب فرایض و وصایا است که در کارشناسی ارشد رشته فقه و حقوق مورد تدریس قرار می‌گیرد و به سایر ابواب اگر چه که مناسب رجوع ارباب اطلاع است، ولیکن در واحدهای درسی دانشگاهی نیز حوزوی جایی برای آنها در نظر نگرفته نشده است و از آنجا که محققین و مترجمین این مجموعه درصدد رفع نیاز و برطرف کردن مشکل از کار طلاب علوم دینی و نیز دانشجویان بوده‌اند و نه صرفا ارائه یک کتاب حجیم و بعضاً لا رجوع محصلین؛ لهذا تنها به این دو باب از کتاب شریف الخلاف همت گمارده‌اند.
در قسمتی از کتاب «الوصایا» می‌خوانیم: به عقیده فقهای امامیه وصیت کردن برای وارث صحیح است، مانند وصیت کردن برای پسر یا پدر و مادر و دیگران. همه فقهای اهل سنت در این مسأله مخالفند و گفته‌اند که برای وارث نمی‌توان وصیت کرد.
دلیل فقهای امامیه، اولاً اجماع فرقه امامیه و ثانیاً روایت است و ثالثاً خداوند فرموده است: «خدا به شما دستور داده است وقتی مرگ شما فرارسید وصیت خیری برای پدر و مادر و خویشاوندان از خود به جای بگذارید».
این آیه صریح است در اینکه برای والدین و خویشاوندان می‌توان وصیت کرد. اگر اهل سنت ادعا کند که این آیه با حدیثی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرموده است: «برای من وارثی نیست»، نسخ شده است، جواب می‌دهیم که این روایت، خبر واحد است و به اجماع شیعه و سنی با خبر واحد نمی‌توان آیه قرآن را نسخ کرد.
اگر اهل سنت بگویند گرچه این حدیث خبر واحد است ولی اجماع بر صحت این خبر وجود دارد، می‌گوییم: اجماعی بدون صحت این روایت را اولاً قبول نداریم؛ ثانیاً بعضی از فقهای امامیه، نسخ قرآن را حتی با روایت قطعی (وجود اجماع بر صحت این روایت) هم اجازه نمی‌دهند و بنابراین وقتی نسخ شدن آیه مزبور ثابت نشده و در قرآن آیه‌ای وجود ندارد که دلالت بر نسخ این آیه نماید، باید این آیه را حمل بر ظاهر کرد؛ بدین صورت که خدا در این آیه اجازه داده است که به پدر و مادر یا خویشاوندان کافر ارث نمی‌برند، وصیت کرد.
گفتی است، کتاب «اندیشه‌های فقهی ارث و وصیت؛ ترجمه و تحقیق باب الفرایض و الوصایا کتاب الخلاف شیخ طوسی» با شمارگان ۵۰۰ نسخه، در ۲۷۲ صفحه، به قیمت ۲۲ هزار تومان از سوی انتشارات خرسندی منتشر شده است.
علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب و دیگر آثار انتشارات خرسندی می‌توانند به آدرس تهران، خیابان انقلاب، فرخ رازی، خیابان لباف‌نژاد، نرسیده به دانشگاه، پلاک ۱۷۴، واحد ۲ مراجعه یا با شماره تلفن ۶۶۹۱۰۳۴ و ۶۶۴۹۰۵۸۴ تماس حاصل کنند.
