شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
معاون پژوهشی پژوهشگاه شهید صدر گفت: شهید صدر نظریه‌پرداز و نوآور در همه عرصه‌های علوم اسلامی بود و اندیشه منسجم و هماهنگ و بدون تناقض در آثار مختلف داشت؛ لذا از بسیاری جهات الگو برای نسل جوان است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین امید مؤذنی، معاون پژوهشی پژوهشگاه شهید صدر، شامگاه چهارشنبه، هفتم آبان‌ماه، در نشست «آثار شهید صدر را چرا و چگونه بخوانیم»، گفت: شهید صدر از آخرین افراد علمی سلسله صدر است که در ۲۰۰ سال گذشته در تمام سطوح علمی حضور داشته‌اند و از طرف بزرگان این سلسله، تأکید شده که نسب آنها تا امام کاظم(ع) مجتهد بوده‌اند. ایشان ۴۵ سال عمر کردند و از موارد شگفت‌انگیز زندگی وی، اقدامات و تلاش‌های ویژه و بی‌بدیل علمی و سیاسی ایشان است.
وی افزود: در تاریخ شیعه شاید دو یا سه نفر هستند که همزمان و یا قبل از بلوغ مجتهد بوده‌اند، آن هم در برخی دوره‌ها چون کتب و مطالب سبک‌تر بوده مجتهد می‌شدند، ولی ایشان اجازه اجتهاد را در سنین بلوغ از آیت‌الله خویی دریافت کرد؛ آیت‌الله خویی با اینکه هزاران شاگرد داشتند و از پرشاگردترین علما هستند، به ۴ نفر اجازه اجتهاد دادند و یکی از آنها شهید صدر است؛ اجازه‌ای که حداقل ۲۰ سال درس حوزوی لازم دارد.
مکتب‌آفرینی شهیدصدر
مؤذنی بیان کرد: ایشان نظریه‌پرداز و نوآور در همه عرصه‌های علوم اسلامی است و به تعبیر رهبر معظم انقلاب در رشته‌های مختلف فلسفه، فقه و… مکتب آفرید و دانش را به مرز جدیدی رساند. اینکه اقتصاد اسلامی به عنوان یک مکتب در برابر مکاتب دیگر مطرح شود، کار شهید صدر است؛ این مسئله سبب شد تا برخی نظریه‌پردازان اقتصاد غربی از نظریه وی تمجید کرده‌اند؛ بنابراین اگر کسی اقتصادنای او را خوانده باشد، نمی‌تواند منکر اقتصاد اسلامی شود. همچنین در بحث فلسفه هم صدر بعد از ملاصدرا مکتب فلسفی آفرید؛ لذا در ذیل صدرا تعریف نمی‌شود در حالی که فلاسفه میان این دو چیز متفاوتی از ملاصدرا ارائه نکردند.
وی با اشاره به جنبه شخصیتی صدر، اضافه کرد: شهید صدر مؤسس یک حزب مهم یعنی حزب‌الدعوه در عراق است و جماعت العلماء را در ذیل مرجعیت آیت‌الله حکیم راهبری کرده است که شبیه جامعه مدرسین به اضافه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است؛ وی کتاب «فدک در تاریخ» را در ۱۳ سالگی نوشت و در این سن درصدد تبیین نظام سیاسی مأخوذ از زندگی حضرت زهرا (س) بود؛ یعنی معتقد بود تلاش حضرت زهرا(س) را نباید صرفاً تظلم‌خواهی فردی مادی تلقی کنیم.
معاون پژوهشی پژوهشگاه شهید صدر گفت: در سن ۲۱ سالگی اصول حکومت اسلامی را نوشت و در این سن همچنین مبارزه جدی با جریان کمونیستی و چپ داشت؛ بارها و بارها در حصر و زندان افتاد، به همین دلیل تعبیر «خمینی عراق» در قریب به شهادتش رایج شد که البته این اصطلاح از لحاظ تاریخ‌پژوهی باید بررسی شود؛ زیرا برخی آن را علیه صدر هم به کار می‌بردند. او چهره بین‌المللی عربی بود و علت اینکه خیلی افراد گمان نمی‌کردند فعالیت‌های او به شهادت منجر شود، همین جنبه بین‌المللی شخصیت اوست؛ البته صدام در نهایت مجبور شد او را شهید کند که به احتمال زیاد با تحریک استکبار جهانی رخ داده و تصمیم او به تنهایی نیست.
کتاب «نا» برای همه اقشار
معاون پژوهشی پژوهشگاه شهید صدر با اشاره به کتاب «نا» نوشته مریم برادران، بیان کرد: ما شناخت مناسبی در فضای علمی دینی حتی دانشجویی و طلبگی با شهید صدر نداریم که عمدتاً هم به خاطر عربی بودن آثار آن شهید است؛ لذا خانم برادران در این کتاب بنا را بر این گذاشت تا با شش هفت هزار صفحه مطالعه و ارتباط با دختر و همسر شهید صدر آن را تألیف کند. کتاب تلاش کرده است تا واقعیت باشد؛ لذا هیچ گزاره‌ای بدون استناد تاریخی نیست در عین حال ادبیات داستانی روان و خواندنی و جذاب دارد.
وی اظهار کرد: هر کسی که در زندگی، مسئله هدف و اینکه انسان در حوزه ارتباطاتش چه الگوها و نمونه‌هایی را باید داشته باشد. برایش مهم است می‌تواند پاسخ پرسش‌هایش را از کتاب بگیرد؛ صدر الگوی درست زیستن است لذا کتاب مخصوص کسانی که فقط دغدغه دینی دارند نیست و هر کسی که دنبال معنایابی در زندگی است خوب است آن را مطالعه کند.
مؤذنی اضافه کرد: در کتاب «شرح صدر»، محمدرضا نعمانی همراه شهید صدر در زندان این کتاب را به عنوان خاطرات نوشته و البته از منابع دیگری هم بهره برده است، ولی از حیث روایت روایت خود اوست. ویژگی کتاب آن است که حجم زیادی از اسناد در آن آمده. از جمله نامه‌های متعدد خطاب به شاگردان و … که برای مطالعات تاریخی مناسب است. کسی بخواهد یک دوره آشنایی معمولی با اندیشه شهید صدر داشته باشد و بعد وارد حوزه تخصصی شود کتاب «بارقه‌ها»، کتاب مفیدی است؛ زیرا گفتارها و نوشته‌های مردمی شهید صدر است و هندسه اندیشه او را نشان می‌هد همچنین «اسلام راهبر زندگی» با اینکه مباحث تخصصی دارد، ولی آن هم بخشی از اندیشه شهید را بازگو می‌کند.
شهید صدر و انقلاب
وی افزود: این کتاب شش فصل دارد که شش جزوه شهید برای جمهوری اسلامی بوده و از جمله پیش‌نویس قانون اساسی در آن بیان شده است؛ بنده معتقدم که نمایندگان مجلس ایران اگر توجه مجددی به مباحث اقتصادی صدر و این پیش‌نویس داشته باشند، رویکردهای جدیدی در حوزه اقتصادی خواهیم داشت. برای مطالعات قرآنی شهید صدر هم کتاب «سنت‌های تاریخی در قرآن» کتاب مناسبی است، سنت‌های تاریخی در قرآن کریم کتاب بسیار مهمی است و آقای بهمنی ده سال روی آن مطالعه دارد تا روش تفسیری ایشان را تبیین کند؛ این کتاب در نمونه‌های متعدد نشان داده که چگونه از قرآن می‌توان نظریه ارئه کرد و آن را وارد صحنه زندگی کنیم.
مؤذنی اظهار کرد: مباحث تفسیری و روش تفسیری او در اصول و سپس فقه بنیاد نهاده شده است؛ لذا برای آشنایی با صدر باید این منظومه را کنار هم بخوانیم، زیرا اندیشه وی بسیار منسجم و هماهنگ است و معمولاً در آثار مختلف او تناقض و تضاد دیده نمی‌شود. همچنین کتاب «امامان اهل بیت(ع) مرزبان دین» هم نگاه کل‌نگر به حیات اهل بیت(ع) داشته و معتقد است باید کل اهل بیت(ع) را در یک اندیشه منسجم فهم کنیم.
بنابرگزارش ارسالی پژوهشگاه شهید صدر، حجت‌الاسلام موذنی در پایان تأکید کرد: نظریه تاریخی منسجم در این کتاب نیست، ولی ایده‌های اصلی و نکات محوری نظریه‌پردازی در تاریخ اهل بیت(ع) را بیان کرده و موارد زیادی یافت می‌شود که برای پژوهش در مورد تاریخ اهل بیت(ع) افق‌گشاست؛ مثلاً وی در پی کشف روش‌شناسی امت در دوره‌های مختلف بوده است؛ می‌گوید امام به وضعیت روحی و روانی امت خود آگاه است و متناسب با آن تصمیم می‌گیرد. البته رفتار صدر هم در ذیل این رفتار تاریخی تنظیم شده بود؛ مثلاً ایشان در مورد معنای تقیه که بحث کرده است این تقیه را نسبت به عموم مردم می‌داند و نه صرفا حاکمان دوره ائمه(ع).
