شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کتاب «ولایت و حکمرانی فقیه» ترجمه و تعلیقه‌ای بر رساله ولایت فقیه آیت‌الله سیدمصطفی خمینی به همت سهراب مقدمی شهیدانی و ابوالقاسم کریمی است که از سوی بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی در شامل هشت فصل منتشر شده است.
به گزارش شبکه اجتهاد، این اثر ترجمه‌ای خواندنی از رساله ولایت فقیه شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی است که در کوران مبارزات امام خمینی در نجف و در لبیک به ندای ایشان نوشته شد که نمادی از حضور فعال آیت‌الله سیدمصطفی خمینی در عرصه مبارزات سیاسی و تکاپوی تئوریک در جهت تحقق حکومت دینی به‌شمار می‌رود.
شوربختانه باید گفت تاکنون در زمینه استفاده محافل علمی حوزوی و دانشگاهی از این اثر گرانسگ، توجه شایانی صورت نگرفته و بسیاری از علاقه‌مندان از وجود چنین کتابی اطلاع ندارند.
در این اثر که همزمان با چهلمین سالگرد شهادت آیت‌الله سید مصطفی خمینی برای استفاده پژوهشگران و علاقه‌مندان انقلاب اسلامی ترجمه شد، با بهره‌گیری منابع موجود، در حواشی کتاب به بسیاری از شبهات و سوالات مربوط به ولایت فقیه پاسخ داده شد. مباحثی همچون «اثبات ضرورت حکومت دینی توسط ولی فقیه» و «ولایت سیاسی فقها در عصر غیبت» از شاخص‌ترین موضوعات مندرج در این اثر به‌شمار می‌رود.
مترجمان با توجه به این نکته که تاکنون ترجمه‌ای از رساله شهید در مجامع علمی منتشر نشد، تلاش نمودند ضمن دقت در ترجمه، با استفاده از منابع علمی دیگر ضمیمه‌ها و تعلیقات مفصلی را نیز در مقاطع مختلف مباحث کتاب، برای استفاده بیشتر خوانندگان اضافه کنند.
یکی از مباحث مهم قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در بین مبارزان نوع حکومت پس از سرنگونی رژیم پهلوی بوده است. حضرت امام خمینی با آگاهی از این مساله در ضمن دروس خارج فقه خود که در نجف اشرف برگزار می‌شد به مساله حکومت اسلامی وارد شد و با دقتی موشکافانه به نقش فقها در برقراری حکومت اسلامی پرداخت. کتاب حاضر ترجمه‌ای است از رساله ولایت فقیه آیت الله شهید سید مصطفی خمینی که همان ایام و در لبیک به دعوت حضرت امام به نگارش در آمده است؛ رساله‌ای بی‌نظیر که آیت‌الله سید مصطفی خمینی در آن با تکیه بر ادله محکم عقلی و فقهی، اثبات مساله ولایت فقیه و رفع شبهات در مورد آن‌را به زیبایی بیان کرده است.
از آنجا که رساله ولایت فقیه آیت‌الله سید مصطفی خمینی ازجمله نخستین آثار علمی مبسوط در زمینه ولایت فقیه بعد از درس‌های حضرت امام خمینی در نجف است، با توجه به‌دقت‌نظر شهید در بیان ادله ولایت فقیه که در این کتاب به آن اشاره شده به خوبی پاسخگوی بسیاری از سوالاتی است که امروزه در مورد مساله ولایت فقیه از سوی برخی ناآگاهان در سطح عمومی جامعه مطرح می‌شود.
نویسندگان کتاب «ولایت و حکمرانی فقیه» علاوه بر ترجمه دقیق متن اصلی رساله ولایت فقیه آیت‌الله شهید سید مصطفی خمینی، با مطالعه و استفاده بیش از ۱۶۰ کتاب از آثار بزرگانی که درباره مساله ولایت فقیه منتشر نموده بودند، ترجمه‌ای در اختیار خوانندگان قرار دهند که با مطالعه آن علاوه بر آشنایی با همه نظرات، نسبت به شبهات و پاسخ دقیق به آن‌ها نیز از مطالعه اثر دیگری بی‌نیاز شوند.
نگارندگان در مقدمه کتاب ضمن اشاره به پیشینه «ولایت فقیه» و بررسی بازتاب درس‌های امام در نجف، جایگاه رساله ولایت فقیه آیت‌الله شهید سید مصطفی خمینی را تبیین کرده و در بخش دیگری از مقدمه، امتیازات این رساله در مقایسه با سایر آثار مشابه، مورد اشاره قرار گرفته که شامل نکاتی قابل توجه و مهم است.
این اثر شامل هشت فصل با عناوین ذیل است: «ادله لفظی ولایت فقیه»، «اجماع منقول و محصل در مساله ولایت فقیه»، «تشکیل حکومت، لازمه وضع قوانین مالیاتی اسلام»، «اقسام ولایت اعتباری و محدوده اختیارات ولی فقیه»، «دلالت برخی روایات بر اختصاص وظیفه تشکیل حکومت به امام معصوم»، «شرائط حاکم اسلامی»، «امور تردید در محدوده اختیارات ولی فقیه»، «شروط تصدی امر رهبری» و «ممنوعیت مخالفت فقهای غیر حاکم با ولی فقیه.»
در فصل اول کتاب به بررسی ادله لفظی مربوط به ولایت فقیه پرداخته شده و نویسندگان آیات و روایات مورد استناد در باب ولایت فقیه را مورد بررسی قرار داده‌اند.
در فصل دوم با بررسی اجماع منقول و محصل در مساله ولایت فقیه به برخی از اقوال فقها در این زمینه پرداخته شده و موارد ولایت حاکم شرعی در عرصه‌های مختلف فقه بیان شده است.
در فصل سوم از منظر وضع قوانین مالیاتی اسلام به ضرورت تشکیل حکومت پرداخته شده است. نویسنده بر این باور است که بدون تشکیل حکومت اسلامی امکان اجرای دستورات الهی مبنی بر دریافت مالیات‌های اسلامی(خمس، زکات، خراج و …) وجود ندارد و فقیه جامع الشرایط رهبر جامعه اسلامی و حاکم بر مردم است.
در فصل چهارم اقسام ولایت اعتباری و محدوده اختیارات ولی فقیه مورد بررسی قرار گرفته است از نکات مهم در این فصل بررسی و پاسخ به سؤالات و شبهات درباره محدوده اختیارات ولایت فقیه است که با ارائه پاسخ‌های مستدل خوانندگان نسبت به این مساله آگاهی کافی پیدا خواهند نمود.
در فصل پنجم به نقد و بررسی برخی روایات بر اختصاص وظیفه تشکیل حکومت به امام معصوم پرداخته شده و اینگونه نتیجه گیری شده است که ممکن نیست کسی با تمسک به این دسته از روایات بتواند بر ادله لفظی در اثبات ولایت فقیه خدشه‌‌‌ای وارد سازد.
در فصل ششم در خصوص شرایط حاکم اسلامی مطالب و مباحث ارزشمندی ارائه و به شبهات مربوطه پاسخ داده شده است.
در فصل هفتم امور مورد تردید در اختیارات ولی فقیه مطرح و موارد اختلافی اختیارات ولی فقیه همراه با بیان دلایل مورد بررسی قرار گرفته شده است.
در فصل هشتم به بررسی شروط تصدی امر رهبری پرداخته شده و در فصل نهم دلایل ممنوعیت مخالفت فقهای غیر حاکم با ولی فقیه بیان شده است.
مترجمان سه ضمیمه مهم به کتاب افزوده‌اند که هر کدام حاوی نکاتی خواندنی است؛ ضمیمه نخست با عنوان «مروری بر زندگانی آیت‌الله شهید سید مصطفی خمینی»، به بازخوانی زندگانی آیت‌الله شهید خمینی پرداخته، ضمیمه دوم با عنوان «پیشینه بحث ولایت فقیه در نهضت امام خمینی» است که اجمالا روند تحولات مربوط به درس‌های ولایت فقیه امام و پیامدهای آن را بررسی می‌کند و نهایتا ضمیمه سوم با عنوان «بررسی تطبیقی نوشتار حاضر با سایر رسائل ولایت فقیه»، رساله حاضر را با ۲۰ رساله مهم دیگر در باب ولایت فقیه مقایسه و تطبیق کرده و به تبیین و تحلیل نقاط افتراق و اشتراک پرداخته است.
کتاب حاضر در ۲۴۱ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه به بهای ۶۵ هزار تومان از سوی بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی در بهار ۱۴۰۰ راهی بازار نشر شده است.
علاقه‌مندان برای تهیه کتاب می‌توانند به آدرس‌های «تهران، خیابان دیباجی جنوبی، خیابان شهید تسلیمی، کوچه زاور، کوچه گل (سمت راست)، کوچه دادآفرین، پلاک ۶؛ تلفن ۲۲۵۷۹۱۹۲_۰۲۱ و قم تلفن: ۳۲۹۰۴۲۳۱-۰۲۵» یا «قم، چهارراه شهدا به سمت درمانگاه قرآن و عترت، روبه‌روی مدرسه حجتیه، کتابفروشی مطبوعات کیهان» مراجعه کنند.
