شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
وقتی سخن از تعامل به میان می‌آید ارتباطی دو سویه بین دانش فقه و سایر علوم مراد است؛ بدین معنا که آیا فقه و سایر علوم می‌توانند بر یکدیگر تأثیر داشته باشند؟ این تأثیر تا چه حدی است؟ قلمرو آن تا کجاست؟ و چگونه اتفاق می‌افتد؟
به گزارش شبکه اجتهاد، به همت گروه فلسفه فقه و حقوق پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلام، سمینار پروژه «تعامل فقه و علوم دیگر در موضوع‌شناسی فقهی» دوشنبه گذشته در تالار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. در این سمینار مجری تحقیق، اعضای هیئت علمی پژوهشکده فقه و حقوق، نماینده حوزه ریاست و نماینده معاونت پژوهش شرکت کردند.
در ابتدا جلسه، مجری پروژه حجت‌الإسلام والمسلمین حجت الله بیات، عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث به ارائه بحث پرداخت و بیان کرد: هر گزاره فقهی از دو بخش موضوع و حکم تشکیل شده و دانش فقه عهده دار دو عرصه استنباط احکام و شناخت موضوعات است. از آنجا که تعریف موضوعات عرفیِ صرف در مرحله مفهوم شناسی و تعیین مصادیق در مرحله مصداق یابی به عهده شارع نیست، سئوال اساسی این است که چنانچه در مرحله استنباط و صدور حکم شرعی این نوع موضوعات، فقیه نیازمند شناخت چنین موضوعاتی باشد، دستگاه فقه، متصدی شناخت را چه کسی می‌داند و چه سازو کاری برای شناخت این نوع موضوعات پیش بینی کرده است؟
وی ادامه داد: از آنجا که شارع مقدس در موضوعات عرفیِ صرف هیچ گونه تصرفی نکرده است برای شناختن چنین موضوعاتی، راهی جز بهره گیری از عرف عام، عرف متخصص و علوم مرتبط با این نوع موضوعات وجود ندارد. با توجه به این ضرورت، اما چگونگی این بهره گیری چندان روشن و مستدل نیست و بین فقها روش مشخص و یا یکسانی برای روش بهره برداری از سایر علوم وجود ندارد.
بیات خاطرنشان ساخت: یکی از محورهای مهم فلسفه فقه – پس از پذیرش لزوم تعامل با سایر علوم فقهی – چگونگی تعامل علم فقه با دیگر دانش‌‌ها برای شناخت موضوعات است. وقتی سخن از تعامل به میان می‌آید ارتباطی دو سویه بین دانش فقه و سایر علوم مراد است؛ بدین معنا که آیا فقه و سایر علوم می‌توانند بر یکدیگر تأثیر داشته باشند؟ این تأثیر تا چه حدی است؟ قلمرو آن تا کجاست؟ و چگونه اتفاق می‌افتد؟
معاون علمی موسسه موضوع شناسی احکام فقهی در ادامه به ساختار و سر فصل‌‌های تحقیق اشاره نمود؛ مهمترین موضوعات قابل بحث در این تحقیق «چگونگی بهره گیری فقه از سایر علوم» «وضعیت موجود و مطلوب بهره گیری فقه از سایر علوم» و «تأثیرات دانش فقه بر سایر علوم مرتبط با دانش فقه» می‌باشد.
در ادامه حضار نکات خود را درباره مطالب ارائه شده بیان کردند و سپس محقق به سؤالات مطرح شده پاسخ داد.
منبع: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
