شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
نشست علمی مشترک با موضوع بررسی تطبیقی طواف نساء و وداع با همکاری مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پژوهشکده حج و زیارت در محل سالن اجتماعات دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی مشترک با موضوع «بررسی تطبیقی طواف نساء و وداع»، با همکاری مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پژوهشکده حج و زیارت هفتم اردیبهشت ماه در محل سالن اجتماعات دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد.
حجت‌الاسلام سیدحامد هاشمی عضو هیئت علمی دانشگاه رضوی در این نشست به ارائه نظریه خود پرداخت و به جایگاه طواف وداع و طواف نساء در فقه فریقین و آثار هر یک پرداخت.
وی گفت: از آنجا که طواف نساء اثر وضعی حلال شدن بهره‌مندی‌های جنسی از همسر را به دنبال دارد، دارای اهمیت زیادی است و با توجه اینکه اهل تسنن چنین طوافی را قائل نیستند ولی طواف وداع را در حج واجب می‌دانند.
عضو هیئت علمی دانشگاه رضوی در ادامه با طرح این سؤال که آیا طواف وداع آنان جایگزین طواف نساء خواهد شد که به دنبال آن اثر حلال شدن استمتاعات جنسی بار شود، به تشریح ادله این جایگزینی پرداخت.
وی تصریح کرد: عمده دلیل از نگاه روایت اسحاق بن عمار است که این‌گونه وارد شده است: «عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَوْ لَا مَا مَنَّ اللَّهُ بِهِ عَلَى النَّاسِ مِنْ طَوَافِ الْوَدَاعِ لَرَجَعُوا إِلَى مَنَازِلِهِمْ وَ لَا ینْبَغِی لَهُمْ أَنْ یمَسُّوا نِسَاءَهُمْ.» که امام صادق علیه‌السلام فرمودند: اگر نبود که خداوند با طواف وداع بر مردم منت نهاده، آن‌ها به منازلشان بر می‌گشتند در حالی که تماس با زنان برایشان حلال نبود.
عضو هیئت علمی دانشگاه رضوی چند وجه در تبیین این روایت بیان کرد و افزود: بهترین وجه این بود که کلمه ناس را به معنای اهل تسنن و طواف وداع را طواف وداع اهل تسنن بدانیم و نتیجه این است که خداوند بر اهل تسنن منت نهاده و طواف وداع انان را به جای طواف نساء قبول نموده و در نتیجه ارتباط با زنانشان بر آن‌ها حلال شده است.
وی تعبیر منت نهادن و کلمه ناس را که در روایات متعددی به معنای اهل تسنن به کار رفته است، قرینه‌ای بر برداشت خود ذکر کرد.
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام حمید کمالی اردکانی عضو گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت به نقد دیدگاه ایشان پرداخت و تاکید کرد: اهل تسنن طواف وداع را در عمره مفرده مشروع نمی‌دانند و طبعاً آن را انجام نمی‌دهند در نتیجه چیزی برای جایگزینی وجود نخواهد داشت.
وی تصریح کرد: چه جایگزینی را بپذیریم و چه نپذیریم طهارت مولد اهل تسنن ارتباطی با ترک طواف نساء ندارد چرا که اگر حرامی مرتکب شده باشند این حرمت تنها ناظر به استمتاع بردن است وگرنه رابطه زوجیت برقرار است و فرزند حلال زاده است.
عضو گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت ادامه داد: اگر مخالفی حج انجام دهد و طواف نساء را ترک کند و سپس شیعه شود چون به ارکان حج اخلال نکرده است حجش صحیح است.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به نکات فوق استظهار ایشان از روایت اسحاق بن عمار این است که مراد از ناس همه مردم هستند و مراد از طواف وداع طواف نساء است و شاهد اطلاق طواف وداع بر طواف نساء هم نقل مرحوم کلینی است که در طواف نساء و هم فضای تقیه آمده است.
عضو گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت در پایان با بیان این که روایت در مقام بیان حکمت تشریع طواف نساء است که اگر خدا منت نمی‌نهاد و طواف نساء را واجب نمی‌کرد برای مردم استماتاعات از زنان حرام می‌ماند اظهار داشت: به عقیده ایشان تعبیر منت می‌تواند برای تشریع حکمی خاص باشد مانند اینکه خداوند در قرآن برای ارسال رسل و جعل احکام نیز تعبیر منت بکار برده است. نکته مهم اینکه هر دو محقق با توجه به ادله دیگر مانند عدم نیاز به قصد تعیین و قاعده الزام در نتیجه مشترک بوده و طواف وداع را جایگزین طواف نساء می‌دانستند./ رسا
