شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که افکار عمومی در دنیای امروز بسیار مهم است، گفت: در بحث فقهی افکار عمومی یک نوع انتخابات است و گرایش مردم به صورت به سمت چیزی را نشان می‌دهد؛ مسأله این است که اگر حاکم کشف کند که مردم چنین فکری دارند آیا می‌تواند مخالفت کند و یا این که باید مطابق خواست مردم عمل کند.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا اسلامی، در نشست علمی «فقه و انتخابات» که در دانشگاه ادیان و مذاهب قم برگزار شد، ابراز داشت: بحث انتخابات در فقه اسلامی زیر مجموعه حجیت عرف، حجیت سیره عقلا و متشرعین و زیر مجموعه حجیت قول حل و عقد در اهل سنت و حجیت قول اهل خبره در شیعیان است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که زادگاه قول حل و عقد مربوط به اهل سنت است، گفت: این اصطلاح برای تعیین امامت و بعد از وقوع حادثه تولید شده است زیرا اول یک اتفاقی افتاده است بعد برای توجیه آن این بحث تولید شده است و بعد فروعاتی پیدا کرده است.
مبنای حجیت قول خبرگان
وی به مبانی حجیت قول اهل خبره اشاره و خاطرنشان کرد: این بحث در قالب حجیت اجماع است، اجماع نخبگانی که توسط مردم متدین و با معیارهای دینی انتخاب شده‌اند را حجت می‌دانیم.
اسلامی با بیان این که مجمع تشخیص مصلحت نظام هم مبتنی بر اجماع نخبگان است، گفت: ما اگر بخواهیم انتخابات را به صورت بنیادین بحث کنیم باید سرنخ‌ها را پیدا کنیم و در تعریف امامیه حجیت اهل خبره است و آخرین رده‌اش حجیت بینه و شهادت است.
وی با اشاره به این که ما یک عنوان انتخابات و یک عنوان ما بحکم الانتخابات داریم خاطرنشان کرد: انتخابات به معنی رأی دادن است که یا به فرد رأی می‌دهیم و یا به حزب رأی می‌دهیم و عنوان ما بحکم الانتخابات به این معنی است که به آراء عمومی مراجعه کنیم بدون این که رأی بدهند و باید بررسی شود که آیا آراء عمومی الزاماتی هم دارد یا اینکه هیچ اثری ندارد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که افکار عمومی در دنیای امروز بسیار مهم است، گفت: در بحث فقهی افکار عمومی یک نوع انتخابات است و گرایش مردم به صورت به سمت چیزی را نشان می‌دهد؛ مسأله این است که اگر حاکم کشف کند که مردم چنین فکری دارند آیا می‌تواند مخالفت کند و یا این که باید مطابق خواست مردم عمل کند.
ائمه طاهرین(ع) حتی‌المقدور بر اساس افکار عمومی عمل می‌کردند
وی اظهار داشت: وقتی مردم به امام حسن(ع) پشت کردند ایشان بنا بر نظر افکار عمومی عمل کرد؛ بنابراین حاکم باید روی افکار عمومی کار کند و نباید مهندسی افکار عمومی مفهوم بدی داشته باشد زیرا جایی در دنیا نداریم که به افکار عمومی بی‌توجه باشد و ما هم باید وارد این مقوله شویم و به همین خاطر هم فضای مجازی مهم است.
اسلامی با بیان اینک ما چهار نوع انتخابات در ایران داریم و هر کدام یک حکمی دارد و مبانی آن‌ها با مبانی غربی متفاوت است، ابراز داشت: انتخابات رییس‌جمهور، مجلس، شوراها و مجلس خبرگان رهبری هر کدام جایگاه خاصی دارند و مبانی آن‌ها متفاوت است.
وی با بیان این که در اسلام اصل اولی عدم ولایت کسی بر دیگری است، گفت: در اسلام ولایت خداوند بالذات است و خداوند ولایت را برای انبیاء و اوصیاء جعل کرده است و ائمه(ع) هم این ولایت را در عصر غیبت برای فقها جعل کرده‌اند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که ولایت یا ذاتی است و یا جعلی اظهار داشت: ولایت جعلی یا باید به جعل مولّا علیه باشد، یا باید به جعل قهری و با زور صورت گرفته باشد و یا باید به وسیله کسی که شارع ولایت را به او داده است صورت گرفته باشد که ولایت‌فقیه از نوع سوم است.
وی با بیان این که در فقه شیعه ولایت انتصابی است، افزود: ارزش انتخابات این است که در بین فقها باید دید که مردم از چه کسی حرف شنوی دارند و آن فقیهی که نفوذ کلمه دارد حاکم می‌شود و از این جا نقش مردم روشن می‌شود که همراهی مردم ارزش دارد و ریشه آن این است که اگر مردم همراهی نداشته باشند فلسفه جعل ولایت که ساماندهی امور مردم است نقض می‌شود.
انتخابات در نظام اسلامی به خاطر همراه کردن افکار عمومی است
اسلامی خاطرنشان کرد: انتخابات این را نشان می‌دهد که مردم می‌گویند ما با چه کسی همراه هستیم و این جایگاه انتخابات در نظام اسلامی است و عرصه انتخابات در کشور ما مانند پدری است که می‌خواهد چیزی را به فرزند خود بیاموزد ولی او را مجبور نمی‌کند بلکه بر او نظارت می‌کند تا به انتخاب خود با پدر همراه شود.
وی با بیان این که مبنای فقه حکومتی مصلحت است، افزود: در قاعده مصلحت ما به چند قاعده اهم و مهم، الاخذ به اخف الضررین و قاعده حرمت تنفیر مردم از اسلام می‌رسیم که حاکم باید بر اساس مصالح جامعه عمل کند و مردم را به تعالی و کمال برساند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: دلیل این که در جریان فتنه رهبر معظم انقلاب کوتاه آمد این بود که افکار عمومی آماده نبود و جزئیات مسأله را نمی‌دانستند وگرنه حکم کسی که بر علیه نظام شورش کند خیلی سنگین است و رهبری با عطوفت و رحمت خود کوتاه آمدند.
اسلامی با اشاره به وظایف ولایت‌فقیه در کتاب دراسات فی ولایت الفقیه مرحوم منتظری افزود: عبارت ایشان یک پیام دارد که هیچ حکومتی در دنیا نیست که برای خودش در حکومت رقیب بتراشد و این یک چیز عقلایی است و در نظام اسلامی ولی فقیه یک فیلتر می‌گذارد و افرادی را تأیید صلاحیت می‌کند و بعد حق انتخاب را در میان این افراد که مورد تأیید هستند به مردم واگذار می‌کند تا همراهی مردم را هم داشته باشد.
باید در انتخابات حضور مردم را افزایش و درصد اشتباه را کاهش دهیم
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به مدل برگزاری انتخابات اظهار داشت: در اینجا دو اصل حاکم داریم که اصل اول این است که باید مردم را به میدان بیاوریم و اصل دوم این است که خطای مردم را کاهش دهیم و این که چه مدلی بسازیم که حضور مردم باشد ولی عوام‌زده نباشیم و درصد خطا کم شود این است که انتخابات را دومرحله‌ای کنیم و مردم نخبگان را انتخاب کنند و متخصصان رییس‌جمهور را انتخاب کنند.
بنابر گزارش رسا استاد حوزه علمیه قم در پایان سخنان خود مدل پارلمانی را در ایران ناکارآمد دانست و افزود: نماینده‌های مجلس ما متخصص نیستند در حالی که در مدل پارلمانی باید نماینده اصناف در پالمان باشند.
