شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
دومین نشست «مقتضیات اجرای سیاست‌ها و قوانین حجاب و عفاف» با حضور اساتید حوزه و دانشگاه چندی پیش از سوی موسسه انقلاب اسلامی برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین سوزنچی در ابتدای این نشست طی سخنانی اظهار داشت: به سه دلیل حجاب جزو اولویت‌های نظام است. اول اینکه خود مسأله حیا و عفاف از ارکان دینداری است. ما در زمانه تمدن برهنگی هستیم و این تمدن عدم حجاب را طلب می‌کند، به طور طبیعی درگیری پیش می‌آید و همین حساسیت مساله را بالا می‌برد. دوم اینکه به تعبیر‌هایدگر ما در عصر تصویر جهان به سر می‌بریم و نمادهای تصویری حرف اول را می‌زنند. در این شرایط حجاب زن اولین تصویری است که از یک مسلمان به چشم می‌آید و نماد مسلمانی است. این یعنی علاوه بر سویه عفاف، حجاب از زاویه هویتی هم در زمانه ما موضوعیت پیدا کرده است. سوم بحث موج فمینیسم است که همه امور مربوط به زنان را تحت تاثیر قرار داده است و هربحثی که درباره زنان باشد خود به خود در اولویت قرار می‌گیرد.
استاد تمام گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع) ادامه داد: متناسب با این وضعیتی که حجاب امروزه پیدا کرده است دشمن ۲ کار می‌کند. دسته اول از کارهای دشمن سرمایه گذاری روی ترویج بی عفتی است و دسته دوم تاکید نگاه به مقوله حجاب به عنوان یکی از بحث‌های هویتی است. لذا حجاب چون تبدیل به نماد هویتی نظام شده، نمی‌توان آن را نادیده گرفت. برای دشمن هم تخریب این نماد موضوعیت دارد.
وی افزود: اگر می‌خواهیم به مقوله حجاب و عفاف ورود حکومتی کنیم، باید ۴ مطلب را برای خود حل کنیم. ۴ مسأله حکمرانی که در بحث حجاب با آن مواجه هستیم اینهاست: اول اینکه چه فهمی از حاکمیت داریم؟ ما یک ولیّ فقیه داریم که تلاش می‌کند امور را بر اساس اسلام پیاده کند. اما مشکل اینجاست که ناخودآگاه بسیاری از مسئولین اجرایی خود را فقیه تصور می‌کنند و نظر شخصی خود را به اسم اسلام اجرا می‌کنند. آیا مسئولینی که بر طرح‌ها و آراء و راه حلهای خود اصرار می‌ورزند، فقیه هستند؟ و نظرشان نظر سلام است یا یک نظر شخصی است که باید در عرصه میدانی آزموده شود و مورد بررسی کارشناسی علمی قرار گیرد؟ مشکل این است که این افراد نظرات شخصی خود را به اسم اسلام می‌خواهند اجرا کنند و از اسلام هزینه می‌کنند.
سوزنجی ادامه داد: بحث دوم این است که چه فهمی از مناسبات حاکمیت و مردم داریم؟ ما در تقابل دولت و مردم، نیازمند دولت ضعیف و مردم قوی هستیم. (سوءتفاهم نشود منظور از دولت ضعیف، میزان اعمال قدرت دولت در برابر مردم است وگرنه تردیدی نیست که مجموع دولت و ملت در برابر بیگانه باید قوی باشند). این همان چیزی است که رهبر انقلاب با تعبیر مقتدر مظلوم از آن یاد کردند. به این معنی که سیاست‌ها معمولا از بالا به پایین غلط است.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: نکته سوم این است که ما چه فهمی از مخاطب داریم؟ یعنی چه فکری برای اجرای سیاست‌ها برای تنوع مخاطب داریم؟ آیا مخاطبان ما یکدستند؟ مقوله چهارم این است که چه فهمی از حجاب داریم (که همان سه زاویه ای است که اول بحث عرض کردم)؟
وی ادامه داد: درباره اینکه چه باید کرد من تذکر سه نکته را لازم می‌بینم. اول اینکه کلیت برنامه‌ها باید بر این اصل استوار باشد که بی حجابی هزینه داشته باشد و حجاب هزینه نداشته باشد. منظورم فقط هزینه اقتصادی نیست بلکه انواع هزینه‌های فرهنگی و اجتماعی و … . اقتصادیش این است که مثلا چادر مشکی نباید اینقدر گران باشد و در عوض لباسهای بدن نما این اندازه ارزان. امروزه وضعیت به گونه ای شده که بی حجابی هزینه فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی ندارد اما حجاب هزینه دار شده است. در حالی که باید بالعکس باشد. دومین نکته این است که حکومت تا می‌تواند باید از مداخله‌های مستقیم کنار بکشد و غیرمستقیم مداخله کند. همین مثال ایجاد هزینه برای بی حجابی و کم کردن هزینه باحجاب بودن نمونه ای از اقدامات غیرمستقیم است که اثرش در رواج فرهنگ حجاب بیسار بیشتر از مداخلات مستقیم است.
سوزنچی در پایان تاکید کرد: باید در تمام برنامه‌های حجاب مشاور رسانه ای داشته باشیم. الان در شرایطی قرار داریم که با تبلیغات ذائقه افراد را عوض می‌کنند. دشمنان باطل خود را شیرین جلوه می‌دهند چرا ما کار رسانه ای را جدی نمی‌گیریم و نمی‌توانیم حق خود را شیرین جلوه دهیم.
بعد از انقلاب حقیقت حجاب و عفاف برای ما کشف شده است
حجت‌الاسلام والمسلمین داود مهدوی زادگان یکی دیگر از سخنرانان، با اشاره به موضوع نشست «مقتضیات اجرای سیاست‌ها و قوانین حجاب و عفاف» بیان داشت: بر این اساس مقتضیات بر دو بخش ذهنی و عملی است. هم در ساحت نظر و هم عمل می‌توان بحث از مقتضیات داشت. ساحت نظر و اندیشه، به نوبه خود مقتضیات عملی هم هست. لذا در مقام عمل باید جنبه‌های ذهنی و تربیتی قضیه مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: ما هم پیش از انقلاب و هم پس از انقلاب با پدیده کشف حجاب مواجه بوده‌ایم. بعد از انقلاب حقیقت حجاب و عفاف برای ما کشف شده است. برای خود جریان‌های ضد انقلاب و غرب زده هم اهمیت حجاب کشف شده است. لذا در کشف حجاب پس از انقلاب اسلامی، جریان‌های مخالف انقلاب خیلی نقش داشتند.خیلی‌ها سعی داشتند موضوع حجاب و عفاف موضوع گفتگو قرار نگیرد. اما این امر اکنون در گفتار سیاسی جا پیدا کرده است.
مهدوی زادگان گفت: از زوایای مختلفی می‌توان به بحث حجاب و عفاف پرداخت. از زاویه قدرت، شرم و حیا، حریم خصوصی، فردی شدن و… می‌توان با مقوله حجاب ارتباط پیدا کرد و می‌شود در مورد آن بحث کرد.
این پژوهشگر حوزه فقه و علوم سیاسی در ادامه افزود: تبدیل شدن عفاف و حجاب به یک گفتار سیاسی در بعد از انقلاب باعث شده گفتمان عفاف و حجاب به خوبی شکل بگیرد. با دریایی از استدلال و سخن می‌توان پیرامون این گفتمان حرف زد.
وی افزود: گفتمان رقیبی که بخواهد مقابل این گفتمان بایستد و پاسخی به آن داشته باشد، وجود ندارد. اگر در گذشته بی‌حجابی می‌توانست در همه عرصه‌ها مخصوصا محافل علمی عرض اندام کند و خود را جا بیاندازد، به این خاطر است که گفتمان حجاب خود را شکل نداده بود. اما امروز گفتمان حجاب شکل گرفته و رقیب در حال عقب نشینی است و حقیقت خود را بیشتر نشان می‌دهد.
سرپرست سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی تاکید کرد: گفتمان حجاب نشان می‌دهد که یک زن می‌تواند با حجاب در همه عرصه‌های پیشرفت حضور داشته و فعال باشد.
مهدوی زادگان ادامه داد: اتفاق بسیار جالبی که در این قضیه افتاده جدا شدن صف متحجرین از گفتمان حجاب است. پیش تر جماعت متحجرین دیندار، خود را در صف مذهبیون جا داده بودند، اما بعد از انقلاب وقتی گفتمان حجاب شکل گرفت یکی از اتفاقات بزرگ همین بود که متحجرین نتوانستند خود را پنهان کنند. اکنون دیدگاه‌های متحجرانه در باره حجاب در کنار جریان‌های سکولار قرار گرفته‌اند و با آنها همسو شده‌اند، اینها اتفاقات بزرگی است که شکل گرفته و این اتفاقات تازه آغاز راه است.
وی افزود: گفتمان حجاب و عفاف حرف‌های جدید خود را مطرح و در حال شکوفا شدن است. در عرصه مد و پوشاک، گفتمان حجاب به راحتی می‌تواند وارد شود و حرف برای گفتن دارد. ما نوآوری‌هایی در عرصه مد و پوشاک با گفتمان حجاب ایجاد کردیم که هم بر صیانت از تن و هم بر صیانت از روان تاکید داشتیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: گفت: صیانت از تن و روان و نفس برای جهان سکولار مقدور نبود، لذا صیانت از تن را حذف کرد و البته در صیانت از نفس هم موفق نبود.
مهدوی زادگان در پایان تاکید کرد: باید به این جنبه گفتمانی مسأله بپردازیم و به آن توجه کنیم. وقتی کارگزار ما می‌خواهد به این موضوع بپردازد باید به فلسفه حجاب و عفاف آگاه باشد و آموزش‌های لازم را دیده باشد. چون در غیر این صورت توجه لازم را به این امر نمی‌کند.
