شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
حوزه تا آنجا که ممکن است باید روش سنتی خود را حفظ کند و از ویژگی‌های مخصوص آن مثل مباحثه که در تفهیم درس نقش مهمی دارد، استفاده شود. همچنین یکی از افتخارات همیشگی حوزه، استاد انتخابی بوده و امروز هم این موضوع باید به قوت خود ادامه داشته باشد باید به همه اساتید توجه شود و بتوانند شاگرد تربیت نمایند.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدمهدی شب‌زنده‌دار عضو جامعه مدرسین و دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه با حضور در بیت آیات ناصر مکارم شیرازی و جعفر سبحانی با این مراجع دیدار و گفتگو کرد.
آیت‌الله مکارم شیرازی در این دیدار، غلبه نظام دانشگاهی بر نظام سنتی حوزه را از مشکلات مهم حوزه در حال حاضر دانست و گفت: عده‌ای در حوزه به واسطۀ غرب‌زدگی یا روشن‌فکری‌های کاذب جذب نظام دانشگاهی شده‌اند و حتی ادبیات آنها هم ادبیات دانشگاهی شده است.
ایشان نظام سنتی حوزه را دارای برکات زیادی دانست و افزود: حوزه تا آنجا که ممکن است باید روش سنتی خود را حفظ کند و از ویژگی‌های مخصوص آن مثل مباحثه که در تفهیم درس نقش مهمی دارد، استفاده شود.
معیشت طلاب و حفظ هویت حوزوی؛ دو چالش اساسی پیش‌روی حوزه علمیه
آیت‌الله مکارم شیرازی با اشاره به اینکه بعضی از مراکز، طلّاب فاضل را از حوزه جدا می‌کنند، خاطرنشان کرد: حوزۀ علمیّه با زحمت بسیار، طلّاب فاضل و اساتید را پرورش می‌دهد و مراکزی دیگر با حقوق بهتر و با عناوین مختلف آنها را جذب می‌کنند که باید برای این موضوع تدبیری اندیشه شود.
ایشان وضعیت معیشت طلاب را مناسب ندانست و تصریح کرد: باید برای بهبود وضعیت معیشت طلّاب فکری کنیم و در نهایت بر سوق‌دادن طلاب به سمت معنویات و برگزاری درس‌های اخلاق در حوزه، تاکید و ابراز داشت: این امور باعث می‌شود که ارزش‌های مادّی تحت الشعاع قرار بگیرد و طلبه‌ها به خوبی پرورش پیدا کنند.
همچنین آیت‌الله جعفر سبحانی با تبریک اعیاد شعبانیه خطاب به استاد شب زند دار با بیان اینکه سه مطلب از شما شنیدم و مطلب اول استاد انتصابی و استاد انتخابی است. در دیدارهای مختلف که با مدیران حوزه داشته‌ام و همیشه به آن تاکید کرده‌ام، این است که یکی از افتخارات همیشگی حوزه، استاد انتخابی بوده و امروز هم این موضوع باید به قوت خود ادامه داشته باشد، باید به همه اساتید توجه شود و بتوانند شاگرد تربیت نمایند.
ایشان ادامه داد: مطلب دوم در مورد مباحث نوظهور و اعتباریات است که این مسئله بسیار خوب است، اما باید از کم شروع کرد. در سطح بالاتر از فضلا که استاد این مباحث هستند انتخاب کرد و تضارب آراء شود که مساله پخته گردد تا کتاب درسی تالیف شود. تالیف یک نفر شاید در این مساله کافی نباشد. اگر بشود از کسانی که خارج از حوزه هستند و در اعتباریات نظر دارند هم استفاده شود.
آیت‌الله سبحانی مطلب سوم را در حذف برخی مباحث تکراری بیان کرد و گفت: اگر بنا باشد برخی را حذف کنیم، نیاز به تحول دیگری است.
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود برخی نکات مهم را برای تقویت و بالندگی حوزه‌های علمیه بیان نموده و با اشاره به اینکه شورای عالی بهترین فرد را برای دبیری برگزیده که هم درد را داند و هم درمان را، توصیه نمود که اصلاح را آرام آرام و گام به گام شروع نمایید.
تغییرات ضروری در نظام تدریس حوزه و فقه معاصر
استاد شب‌زنده‌دار نیز در سخنانی با اشاره به رویکردش در دوره جدید، گفت: احیای بسیاری از سنت‌های کارآمد که پیشینه هزار ساله دارد که باعث پیشرفت و موفقیت حوزه بوده و الان بخشی از آنها مهجور مانده که همین سبب تضعیف حوزه شده است.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: یکی از این سنت‌ها، احیای نظام تدریس و تدرس است. در سابق طلاب در زمان تحصیل، مشغول تدریس هم بودند. امروزه تعداد محدودی از اساتید فرصت تدریس پیدا می‌کنند و شرایط برای دیگر فضلا فراهم نیست که همین باعث می‌شود دروسی را که خوانده‌اند، فراموش کنند.
این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، یکی دیگر از اموری که دنبال آن است «فقه معاصر» عنوان کرد و ادامه داد: بسیاری از مسائل مبتلابه امروز جامعه جهانی، شخصیت‌های اعتباری مانند بانک‌ها و شرکت‌ها، صندوق‌ها، تامین اجتماعی است که دارای زوایای فراوان و مُعقدی دارد که اگر وارد نظام دراسی حوزه در مقطع سطح عالی و خارج شود علاوه بر اینکه باعث اُفت تحصیلی طلاب نمی‌شود، در مقایسه با برخی مباحث، این‌ها به جهت مبتلابه بودن، اولویت دارد. همچنین مطالبه نظام و حتی مراکز علمی دنیا این است که موقف حوزه‌ها در این مسائل بیان شود.
شب‌زنده‌دار سپس ابراز کرد: حسب نظر بزرگان حوزه، بنا نیست که مقطع سطح بیش از ده سال باشد، لذا تصمیم گرفته شده برخی از این مباحث‌های فقه معاصر، جایگزین اختیاری برخی بحث‌های تکراری که طلاب چند بار آنها را در طول تحصیل فرار گرفته‌اند، شود.
وی خاطرنشان کرد: در اصول هم برخی از مباحث که اصولی است ولی در اصول متعارف ما بیان نشده‌اند، اگر چه فقها به حسب نیاز در برخی جاها به آنها پرداخته‌اند، اما منسجم و ضابطه‌مند بیان نشده‌اند. مثل سیره عقلا و سیره متشرعه یا تعدیه حکم از موضوعی به موضوع آخر که بحث‌های ذیلی زیادی دارد مانند الغای خصوصیت، قاعده لوکان لبان، تنقیح مناط یکجا به آنها پرداخته نشده است. لذا کتاب الفائق به جای تعادل و تراجیح شیخ اعظم انصاری (ره) جایگزین شد. علت این جایگزینی این بود که بحث تعادل و تراجیح را طلبه در طول تحصیل چند بار در سطح (الموجز،اصول فقه، کفایه) می‌خواند.
اگر به خاطر ترس و احتمالاتی اقدام نکنیم، تحولی رخ نخواهد داد
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه در پایان بیان داشت: شیخ اعظم انصاری که واقعا نقطه عطف در معظم مباحث اصولی هستند اما چون واقعا کتاب دراسی که ننوشته‌اند و این بحث تعادل و تراجیح چون از نظمی که برای تدریس لازم هست، برخوردار نیست، چون اوائل فکر شیخ اعظم است، لذا بهترین جایی که اگر خوانده نشود به علمیت طلبه ضرر نمی‌زند لذا این جایگزینی انجام شد. این تغییراتی که انجام شد بر اساس این مصالح و منافع بود. هیچ تعصبی هم نیست، به همه اشکالاتی که اساتید حین تدریس و مطالعه مواجه می‌شوند،اگر به مدیریت حوزه و شورای عالی حوزه منتقل کنند، بررسی خواهد شد. و معتقدم اگر به خاطر ترس و احتمالاتی اقدام نکنیم، تحولی رخ نخواهد داد.
