شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۵ قمری، در غروب پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذو الحجّه ۱۴۴۵ قمری، در غروب جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۷ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی الحجّه ۱۴۴۵ قمری، در غروب شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۸ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به‌سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱۲:۳۹ UTC یا ۱۶:۰۹ IRST پنجشنبه ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۳ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۷ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، جوادی آملی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، در ایران و سراسر قارّه‌های آسیا و اروپا و آفریقا، ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ شمسی (و ۲۹ ذی‌قعده ۱۴۴۵ قمری در ایران) برابر با ۷ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۸ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، در ایران و سراسر قارّه‌های آسیا و اروپا و آفریقا، ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخشی از شمال‌غربی مرکز اقیانوس آرام) رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است، امّا ایران با محدودۀ رؤیت هلال، در بیشترِ شب، اشتراک ندارد.
۲- در غروب جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۷ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۸ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، در ایران و سراسر قارّه‌های آسیا و اروپا و آفریقا، ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخشی از شمال‌غربی مرکز اقیانوس آرام) رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است، امّا ایران با محدودۀ رؤیت هلال، در بخشی از شب نیز، اشتراک ندارد.
۲- در غروب جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۷ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۸ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخشی از شمال‌غربی مرکز اقیانوس آرام) ممکن است و در صورتِ استهلال و اثبات رؤیت، برای ایران و همۀ نقاط زمین، جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۷ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود؛ وگرنه، شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۸ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، در ایران و سراسر قارّه‌های آسیا و اروپا و آفریقا، ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ شمسی (و ۲۹ ذی‌قعده ۱۴۴۵ قمری در ایران) برابر با ۷ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم مسلّح و عادی دیده می‌شود و شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۸ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، در ایران و سراسر قارّه‌های آسیا و اروپا و آفریقا، ناممکن است.
۲- امّا در غروب پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخشی از مرکز و غرب و جنوب‌غربی و شمال‌غربی آمریکای شمالی، و شمال و شمال‌غربی و بخشی از مرکز اقیانوس آرام) محقّق می‌شود؛ و اگرچه نیمۀ غربی ایران با نقاط مرزی در شرق محدودۀ رؤیت هلال، در بخشی از شب اشتراک دارد، امّا رؤیت هلال در این نقاط مرزی، اطمینانی نیست و نیازمند استهلال است.
۳- اگر در غروب پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۶ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، گزارش‌های اطمینانی از رؤیت هلال با چشم مسلّح در نقاط مرزی در شرق محدودۀ گفته‌شده در بند پیشین، یعنی در بخش‌هایی از مرکز ایالات متّحدۀ آمریکا به دست آید، به‌دلیل اشتراک نیمۀ غربی ایران در بخشی از شب با این مناطق، فقط در نیمۀ غربی ایران جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۷ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود؛ و اگر گزارش‌های اطمینانی از رؤیت هلال در آن نقاط مرزی به دست نیاید، چون در غروب جمعه ۱۸ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۷ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم مسلّح و عادی دیده می‌شود، شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۸ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌حجّه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود. / محسن فصاحت
***
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
به نام خدا و سلام علیکم.
واقعا خدا قوت عرض می کنم و از خداوند، بهترین اجر را برای شما خواستارم؛ که به دقیق ترین و کامل ترین شیوه، این مسالۀ چند وجهی نجومی-فقهی را برای مخاطب، به روشنی تبیین نمودید.
متشکر و ممنون از زحمات شما.