شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع‌الاوّل ۱۴۴۶ قمری، در غروب سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع الأوّل ۱۴۴۶ قمری، در غروب چهارشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۴ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع‌الأوّل ۱۴۴۶ قمری، در غروب پنجشنبه ۱۵ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۵ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به‌سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱:۵۵ UTC یا ۵:۲۵ IRST سه‌شنبه ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۸ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۲۲ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، جوادی آملی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ شمسی (و ۳۰ صفر ۱۴۴۶ قمری در ایران) برابر با ۴ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم عادی دیده می‌شود و پنجشنبه ۱۵ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۵ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الاوّل ۱۴۴۶ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است؛ امّا ایران با محدودۀ رؤیت هلال، در بیشترِ شب، اشتراک ندارد.
۲- در غروب چهارشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۴ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم عادی دیده می‌شود و پنجشنبه ۱۵ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۵ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الاوّل ۱۴۴۶ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- امّا در غروب سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است؛ و از آنجا که در محدوده‌های سبز و نارنجی‌رنگ، مطمئنّاً هلال با چشم عادی دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک است، چهارشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۴ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الاوّل ۱۴۴۶ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، چهارشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۴ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الاوّل ۱۴۴۶ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- در غروب چهارشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ شمسی (و ۳۰ صفر ۱۴۴۶ قمری در ایران) برابر با ۴ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم مسلّح و عادی دیده می‌شود و پنجشنبه ۱۵ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۵ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الاوّل ۱۴۴۶ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- امّا در غروب سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک (بیشترِ اقیانوس آرام، سراسر آمریکای مرکزی، بیشترِ آمریکای جنوبی، و بخش‌هایی از آمریکای شمالی) محقّق می‌شود؛ و از آنجا که در آن محدوده‌ها، مطمئنّاً هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک است، چهارشنبه ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ شمسی برابر با ۴ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی، روز اوّل ماه ربیع الاوّل ۱۴۴۶ قمری خواهد بود. / محسن فصاحت
***
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
