شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: رویداد طوفان الاقصی صرفاً یک رویداد منطقه‌ای یا جهانی نبود؛ بلکه نقطه عطفی در تاریخ اندیشه فقهی محسوب می‌شود. پیش از آغاز عملیات طوفان الاقصی، رژیم صهیونیستی همواره با طرح دکترین ضاحیه، تهدید می‌کرد که در صورت هرگونه اقدام علیه امنیت خود، با تخریب گسترده زیرساخت‌های غیرنظامی و حیاتی واکنش نشان خواهد داد. با این حال، مقاومت فلسطین با آگاهی از این تهدید و آثار آن بر جامعه غزه، با اتکا بر محاسبات راهبردی و ارتکازات متفاوت فقهی، تصمیم به اجرای این عملیات گرفت. این تصمیم که با تأیید بعدی مراجع عالی‌قدر شیعه نیز همراه بود، نشان از تحول عمیقی در فهم و کاربرد فقه مقاومت دارد.
فقه اسلامی، ضمن پایبندی به اصول و ادله ثابت، همواره با واقعیت‌های اجتماعی و تاریخی تعامل داشته است. فقه مقاومت نیز به عنوان شاخه‌ای از فقه اسلامی، با توجه به شرایط خاص زمان و مکان، رویکردی پویا و مبتنی بر واقعیت‌های میدانی دارد. این رویکرد، امکان بازخوانی و تفسیر مجدد برخی از قواعد فقهی کلاسیک را فراهم می‌آورد.
حال پس از رویداد عظیم طوفان الاقصی، این فقه مقاومت است که می‌تواند با ایجاد یک دستگاه علمی جدید با اصول و شاخصه‌های متفاوت، فهم جدیدی از وجوب احتیاط در نفوس و اعراض و اموال ترسیم کند و پاسخ دهد که چگونه می‌توان در شرایطی که ضرورت بازنمایی جهانی از ظلم صهیونیستی و مخدوش نمودن برساخت رسانه‌ای از امنیت جغرافیایی اسرائیل وجود دارد، حتی با وجود تلفات انسانی گسترده و خلاف اصل احتیاط، واجب است همچنان به مقاومت ادامه داد و از تسلیم شدن در برابر خواسته‌های دشمن خودداری کرد.
از سوی دیگر، مکانیزم جدید موضوع‌شناسی در فقه مقاومت با الهام از تجربه زیسته مردم غزه و لبنان، می‌تواند فهم جدیدی پیرامون قاعده «حفظ نظام» ارائه دهد. به عبارت دیگر، اگر دشمن شرایطی را بر جبهه حق تحمیل کند که حتی سرزمین کوچکی مانند باریکه غزه با بیشترین تراکم جمعیت، به گفته کارشناسان معادل تخریب چهار بمب اتمی را تجربه کند و تمام زیرساخت‌های حیاتی خود را از دست بدهد، برای رسیدن به هدفی مهم تر و اساسی ناظر به اغراض و مقاصد کلان شریعت، می توان تمام الزامات اولیه و ابتدایی حیات را از دست داد لیکن به آن مقصود مهم و نهایی دست یافت.
همه این موارد دلالت بر لزوم تولید قواعد کلان و مکانیزم های رفع تزاحم نوینی است که در فقه مقاومت باید به آن پرداخت و عرصه میدان جدال علیه ظلم و استکبار جهانی را از عقبه تئوریک بهره مند نمود.
نویسنده: حجت‌الاسلام والمسلمین محمد طالبی، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام
