عوامل اختلاف قرائت در نهضت سید الشهداء

اختصاصی شبکه اجتهاد: ریشه اختلاف نظرها و قرائتهای گوناگون این نهضت را باید در عقاید شخصی پژوهشگر ، اختلاف روایات تاریخی ، شرائط اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی حاکم بر جامعه ، مقتضیات زمان و مکان و محیط زندگی تحلیلگر که همواره در نوع نگرش آدمی در حوادث تاریخی ، پدیده های اجتماعی و حتی استنباط احکام فقهی ، یا تشخیص احکام کلی تاثیر می گذارد جستجو کرد و سرانجام تک بعدی بررسی نمودن این رویداد عظیم که مرد ما فوق انسان در آن نقش تعیین کننده داشته است زمینه را برای شدت اختلاف دیدگاهها فراهم نمود. زیرا حسین بن علی (ع) آن ابر مردی است که جلوه شخصیت او چشم جان و خرد را خیره می سازد که مرغ خیال و اندیشه بشری از پرواز در قلمرو روح بلند و ملکوتی آنحضرت سخت ناتوان و بلکه در واقع تعبیرات و کلمات در بیان ماهیت نهضت با عظمت حسینی و نیات مقدس ایشان عاجز است.

بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که عامل اصلی برخی تحلیل های اشتباه و نادرست پیرامون این نهضت مقدس این است که بعضی در ارزیابی خود مرحله اصلی آن را که مرحله نهایی است میزان داوری نگرفته اند بلکه بیشتر به مراحل ابتدائی و میانی که به مثابه مقدمه نهضت است پرداخته و در واقع مولفه اصلی را با عامل فرعی جابجا کرده‌اند !

اگر پژوهشگران واقع بین به هدف اصلی هرچند نهایی قیام الهی امام حسین (ع) توجه کافی می کردند مسلما اشتباهات در بررسی ها و گوناگونی قرائت ها کمتر رخ می نمود. نگاه اجمالی به نظریات پژوهندگان صحت این مدعا را اثبات خواهد نمود که آنان در اغلب اظهارنظرها بین اهداف و انگیزه ها احیانا جمع و یا خلط کرده اند !

بدیهی است که در تحلیل و ارزیابی رویدادهای تاریخی – اجتماعی همه زمینه ها ، انگیزه ها و برنامه ها و اهداف نهایی باید موشکافانه مورد کنکاش قرار گیرد ولی بدون شک غایت و هدف نهایی در شناخت واقعی آن حادثه نقش محوری داشته و مهمتر است. چنانکه شهید مطهری (ره) می نگارد : «در جریان حادثه کربلا عوامل گوناگونی دخالت داشته است. یعنی انگیزه های متعددی برای امام (ع) در کار بوده است که همین جهت از طرفی توضیح و تشریح ماهیت این قیام را دشوار می سازد زیرا آنچه از امام ظاهر شد گاهی مربوط به یک عامل خاص بوده و گاهی به عامل دیگر و سبب شده که اظهار نظر کنندگان گیج و گنگ شوند و ضد و نقیض اظهار نظر کنند.»[۱]

اهداف مقدس نهضت حسینی

عواملی چون تحریف لفظی و معنوی وقایع عاشورا از سوی حاکمان خود کامه اموی و دیگر زمامداران خود سر و دانشمندان درباری که با تقدیر الهی جلوه دادن این حادثه غمبار و تکلیف ویژه امام معرفی نمودن این نهضت حرکت آفرین از سوی دلباختگان حسین (ع) و خارجی و آشوبگر خواندن امام معصوم (ع) از ناحیه مخالفان و آمیختن مکتب آموزنده عاشورا به افسانه گناه بخشی از سوی استعمارگران و ترویج باورهای خرافی به عنوان زبان حال بوسیله شاعران و افراد کم اطلاع و دوستان ساده لوح در ناشناخته ماندن ماهیت نهضت حسینی موثر بوده است و دردناکتر از همه سکوت خواص و بزرگان دین یا امانتداران عاشورا در برابر این تحریفهای ناروا و عملکردهای حاکمان عوامفریب و مسلمانان متظاهر و سهل انگاری عاشقان حسینی در شناخت اهداف اصلی این نهضت الهی – مردمی بر مظلومیت امام و یاران باوفایش افزود که علیرغم تحقق انقلاب اسلامی در ایران هنوز این برداشتهای نادرست و نگرشهای سست در باور بیشتر حسینیان زمان ما نیز نفوذ کرده است که تکلیف شرعی ما را بیش از پیش در تجدید نظر و شناخت بهتر آرمان های والای امام حسین (ع) در این قیام خونین روشن و مسلم می نماید.

در چنین شرایطی بر همه فرهیختگان فرض است تا با مراجعه به قرآن کریم و سنت معصومین (ع) و مطالعه منابع معتبر تاریخی و کلامی این ضعف فرهنگی – اجتماعی را جبران کنند و برای توده مسلمانان نیز با تامل در سیره مستمره قطعیه بزرگان شیعه در مراسم سوگواری و بزرگداشت سالار شهیدان و شرکت ر مجالس سخنرانی گویندگان متعهد مذهبی انجام این مهم به آسانی امکان پذیر خواهد بود.

[۱] شهید مطهری مرتضی حماسه حسینی ج ۳ ص ۱۷۴