فقه جدید در دستور کار طلاب قرار گیرد/ کسی که بر فقه موجود مسلط نباشد، قدرت احداث باب جدید در فقه را ندارد/ لزوم بررسی ابعاد جدید جهاد از منظر فقه

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) گفت: این همه افراد به عراق و سوریه رفتند و در مقابل داعش شهید شدند و از مرزهای ایران دفاع کردند؛ ما باید مبنای فقهی آن را تبیین کنیم تا بعدها نگوییم سوریه به ایران چه ربطی داشته است که برای دفاع، این تعداد از فرزندان کشور شهید شدند. در مساله جهاد ضبی اگر در یک نقطه‌ای از نقاط عالم کیان اسلام در خطر باشد بر هر مسلمانی مقابله با او واجب است.

به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در جمع مسئولین و اساتید و طلاب مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) مشهد، اظهار کرد: حدیث «العلم خزائن و مفتاح السوال» از اوایل طلبگی بسیار به گوش ما خورده، ولی انصافش این است که هر چه دوران علمی انسان سپری‌‌ می‌شود حقیقت و ارزش این حدیث بیشتر روشن‌‌ می‌شود که علم دارای خزائنی است؛ مجموعه علم، خزائن و گنجینه‌‌هاست و مفتاحش حفظ کردن یا نگاه کردن یا خواندن و قرائت نیست به عنوان مثال ملا عبدالله حاشیه منطق را حفظ‌‌ می‌کردند، ولی دو سوال منطقی‌‌ می‌کردید‌‌ نمی‌توانستند جواب دهند؛ اکنون هم همینطور است مفتاح علم و رسیدن به علم سوال است و تا کسی سوال نکند به علم‌‌ نمی‌رسد.

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) ادامه داد: البته سوال کردن اختصاص به علم دین ندارد، چه علوم معنوی و چه علوم متدی مفتاحش سوال است ما در علوم فقهی از بدوی که تاسیس شد از طلاب محترم تقاضا‌‌ می‌کردیم که قوه پرسشگری را در خودتان ایجاد کنید. اگر این قوه در کسی قوی شد به حقائق و رموز و خزائنی‌‌ می‌رسد، اما اگر فقط انسان مستمع باشد ولو آن مطلبی را که دارد‌‌ می‌شنود بشنود و خوب هم بفهمد، ولی این شخص قوی‌‌ نمی‌شود. باید سوالگری یک طلبه مخصوصاً طلبه نخبه تقویت گردد.

او در مورد طلبه نخبه به نکاتی اشاره و خاطرنشان کرد: طلبه نخبه یعنی پرسشگر؛ کسی که پرسشگری در او نیست، نخبگی ندارد انسان وقتی سوال‌‌ می‌کند، چند تا اثر دارد؛ در اثر سوال اولاً اینکه آن چیزی که تا به حال مطرح شده به طور کامل تسلط پیدا‌‌ می‌کند به عنوان مثال در علم اصول انسان وقتی در یک جایی سوال‌‌ می‌کند، تفاوت میان تعارض و تزاحم در کلمات مرحوم نائینی آمده که تعارض باید بین دو متضادی باشد که تضادشان اتفاقی است؛ اگر تضاد دائمی شد تعارض است اگر انسان سوالهائی را مطرح نکند حتی‌‌ نمی‌تواند مسلط بر همین نظریه نائینی شود.

فاضل لنکرانی در مورد نوع پرسشگری گفت: سوال باید استمرار داشته باشد، انسان زود در جواب قانع نشود. جواب را اگر شنید به حسب ظاهر جواب قانع کننده‌ای است، اما باز سوال کردن دنبال شود ما اگر این قوه را در خودمان احیا کنیم اولاً علم را‌‌ می‌چشیم. علم خودش برای انسانی یک لذتی دارد، یک فرحی و نشاطی ایجاد‌‌ می‌کند، خستگی در انسان به وجود‌‌ نمی‌آید. انسان‌‌هایی که اهل پرسشگری هستند خسته‌‌ نمی‌شوند ولی آدمی که فقط‌‌ می‌خواهد بنشیند و امتحان دهد و نمره بگیرد و تمام خودش را محدود کرده به امور ظاهری علم، خسته‌‌ می‌شود اما وقتی این قوه سوالگری در انسان به وجود‌‌ می‌آید خسته‌‌ نمی‌شود.

او افزود: طلبه پرسشگر ارزش و لذت علم را درک‌‌ می‌کند و نکته مهمتر اینکه جلو‌‌ می‌رود یعنی ابواب و افق‌‌های جدیدی برای او باز‌‌ می‌شود، هر افقی که باز‌‌ می‌شود، ابواب افق‌‌های دیگری دارد بعد‌‌ می‌بینیم که چقدر دامنه کار وسیع است. ارزشهایی که واقعاً علم فقه دارد این است که دامنه علم، فقه است. یک علم پیدا‌‌ نمی‌کنید که فقه قابل اضافه به آن نباشد. علم پزشکی، فقه زنان، فقه کودک، فقه سیاسی، فقه هنر، فقه رسانه، فقه نفت و… قابل اضافه شدن به همه علوم است و آنچه قابل اضافه شدن به همه علوم هست به تعداد علوم توسعه دارد.

او با طرح پرسشی مبنی بر اینکه فقه نظام و اهداف آن چیست؟ گفت: عده‌ای بیان‌‌ می‌کنند، فقه مقاومت؛ حال اگر بخواهیم مقاومت کسی تا موازین جهاد را با همین روش سنتی جواهری موجود در حوزه بیان کند‌‌ می‌تواند بگوید آیا انتحار در فلان مساله جایز است یا جایز نیست؟ بدون آنها که‌‌ نمی‌توان به فقه مقاومتی رسید پس باید آنها را خواند و از دل آن نکات را درآورد.

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) اظهار کرد: در ماه شعبان گذشته به جلسه‌ای در کربلا دعوت شدم تا راجع به مبانی فقهی فتوایی مقابله داعش که آیت‌الله العظمی سیستانی حفظه الله دادند، صحبت کنم. من به عربی بحث کردم که وقتی انسان دقت‌‌ می‌کند در همین فقه موجود ما یک دفاع، یک جهاد ابتدایی و یک جهاد ضبی داریم، الضب عن بیضه الاسلام. من دقت کردم بین جهاد ابتدایی و جهاد ضبی حدود ۹ فرق پیدا کردم، خیلی هم عجیب بود باید روی همین فقه دقت و کار کرد چرا که در این خلال انسان به یک مطلب نوئی هم‌‌ می‌رسد. این همه افراد به عراق رفتند و در مقابل داعش شهید شدند. این همه افراد سوریه رفتند و از مرزهای ایران دفاع کردند؛ ما باید مبنای فقهی آن را درست کنیم تا بعدها نگوییم سوریه به ایران چه ربطی داشته است که برای دفاع، این تعداد از فرزندان کشور شهید شدند. حتی لسان برخی از طلبه‌‌ها هم هست که‌‌ می‌گذاشتید وقتی داعش به ایران به ایران حمله کرد، مقابل آنها‌‌ می‌ایستادیم در حالی که در مساله جهاد ضبی اگر در یک نقطه‌ای از نقاط عالم کیان اسلام در خطر باشد بر هر مسلمانی مقابله با او واجب است، آن وقت این جهاد از خصوصیاتش این است که نیاز به اذن و حضور امام معصوم ندارد.

وی ادامه داد: در این نوع از جهاد، زن و مرد فرقی ندارد و ما باید بر روی ابعاد تازه این نوع از فقه کار کنیم، اگر کسی روی این فقه موجود کار نکند قطعاً از عهده مسائل مستحدثه، مسائل فقه حکومتی و فقه مورد نیاز نظام برنمی آید. به هیچ وجه کسی که بر این فقه موجود مسلط نباشد، قدرت احداث باب جدید در فقه را ندارد. کسی بر همین اصول موجود مسلط باشد، در علم و دانش او بسیار توسعه‌‌ می‌یابد بنابراین با سوال و پرسش نکات موجود در علم فقه را استخراج کنید، با سوال و پرسش بسیاری از مسائل جدید را پاسخ دهید.

فاضل لنکرانی گفت: اگر طلاب بر روی این کتاب‌‌ها کار کنند هم قوت اصولی و هم قوت فقهی پیدا‌‌ می‌کنند، اگر کسی به دور از تعصب کسی رسائل شیخ را نخواند به این زودی‌‌ها قوت اصولی پیدا‌‌ نمی‌کند مکاسب شیخ را نخواند‌‌ نمی‌تواند قوت فقهی پیدا کند.‌‌ نمی‌خواهم بگوییم کتابی بهتر از این نیست و تا قیامت هم‌‌ نمی‌آید؛ اما این دست از کتاب‌‌ها باید باشد تا بتوانیم به این متون جدید برسیم.