قواعد اصولی کتاب الصلاه آیت‌الله خوئی بررسی شد

آیت‌الله خوئی به تناسب موارد فقهی گاهی در یک قاعده اصولی مثل جریان اصل برائت و احتیاط در مصداق، متعلق و متعلق المتعلق حکم تفصیل می‌دهند که ثمره این تفاصیل در دقت جریان قاعده در استنباط فقهی نمایان می‌‌‌‌‌شود.

به گزارش شبکه اجتهاد، جلسه دفاعیه پایان نامه سطح سه حجت‌الاسلام علی ذرئی، با عنوان «بررسی قواعد اصولی کتاب الصلاه (مقدمات و افعال) مرحوم آیت‌الله العظمی خوئی(ره)» و با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین محسن جهانگیری در مقام استاد داور، به همت اداره مدارج علمی معاونت آموزش این حوزه، در مدرسه علمیه عالی نواب برگزار شد.

تدوینگر این پایان نامه با بیان اینکه علم اصول فقه، علمی‌ ابزاری برای استنباط احکام شریعت از منابع آن است، گفت: علماء در طول تاریخ سعی کردند تا این علم هر چه بهتر بتواند رسالت خود را ایفاء کند از این رو پیوسته قواعد این علم دستخوش تغییرات قرار گرفت و زوائد حذف شده و لوازم افزوده شده دارد.

وی با اشاره به اینکه برای اینکه بتوان به خوبی از علم اصول فقه بهره برد باید شیوه استفاده قواعد اصولی در فقه را به دست آورد، افزود: یکی از فقهائی که در فهم و تطبیق قواعد اصولی تبحر زیادی دارد مرحوم آیت‌الله خویی است، از این رو سعی شد تا ضمن شناسایی و بررسی قواعد اصولی در فقه آیت‌الله خویی(ره)، مسائل پرکاربرد و کم کاربرد مشخص شود هم چنین رویکرد‌های جدید در فهم مسائل اصولی رایج شناخته و تبیین شود و نیز مسائل اصولی در فقه بیان شده است که در اصول به آن پرداخته نشده و باید به علم اصول افزوده گردد. همه این‌ها را سعی کردیم در فقه مرحوم آیت‌الله خوئی جستجو کرده و به دست آوریم تا از این طریق بتوانیم در ایفاء هر چه بهتر نقش اصول فقه در استنباط احکام قدمی‌برداشته باشیم.

وی با بیان اینکه شناخت عمیق مبانی اصولی مرحوم آیت‌الله خوئی و روش تطبیق و استفاده آن‌ها در فقه نیازمند تفحص و بررسی شیوه اجرایی کردن قواعد اصولی در فقه ایشان است، ادامه داد: در این تحقیق سعی شده است موارد کاربرد قواعد اصولی در مقدمات و افعال کتاب الصلاه مرحوم آیت‌الله خوئی جمع آوری شده و چند هدف مورد پیگرد قرار گیرد.

ذرئی ابراز کرد: جمع‌آوری موارد کاربرد قواعد اصولی در کتاب الصلاه و تنظیم آن بر اساس تبویب اصولی پنج گانه مباحث الفاظ، مباحث عقلی، مباحث حجج و امارات، اصول عملیه و تعارض ادله، می‌تواند برای مدرسین علم اصول در حوزه مثال‌های فقهی برای هر بحث اصولی مفید فائده باشد.

وی اضافه کرد: گردآوری آمار در زمینه به کار بستن قواعد اصولی در کتاب الصلاه، می‌تواند به ما در جهت شناخت درصد اهمیت و نیاز نسبی قواعد اصولی کمک زیادی کند. البته باید توجه داشت منابع فقهی در بحث نماز عمدتا آیات و روایات است و آمار، متناسب با این منابع قابل گمانه زنی است.

نگارنده پایان‌نامه با اشاره به نوآوری‌های محتوایی و روشی مرحوم آیت‌الله خوئی در قواعد اصولی، گفت: مرحوم آیت‌الله خوئی به تناسب موارد فقهی گاهی در یک قاعده اصولی مثل جریان اصل برائت و احتیاط در مصداق، متعلق و متعلق المتعلق حکم تفصیل می‌دهند که ثمره این تفاصیل در دقت جریان قاعده در استنباط فقهی نمایان می‌‌‌‌‌شود.

حجت‌الاسلام ذرئی در پایان ابراز کرد: با توجه به اینکه از قدیم، فقهاء همان اصولیون بودند و در کتب فقهی قواعد اصولی را به کار بستند و کتب اصولی هم به نحو مفصل قواعد اصولی را مورد بررسی قرار داده است، از شدت اتصال این دو رشته به یکدیگر علماء در صدد جمع آوری قواعد اصولی با این نگاه که قواعد اصولی در فقه را دوباره بازخوانی و جمع آوری کنند بر نیامدند و در این زمینه پژوهش‌های مفصل و مستقلی وجود ندارد و در این نوشتار با بررسی جزء به جزء متن فقهی مرحوم آیت‌الله خوئی قواعد اصولی به کار رفته در کتاب الصلاه ایشان به همراه مصداق تطبیق شده بر آن، گرد آوری و نوآوری‌های آن استخراج شده است.

بنابرگزارش روابط عمومی حوزه علمیه خراسان؛ تدوینگر این پایان نامه از هدایت و راهنمایی حجت‌الاسلام و المسلمین سید عبد الهادی مرتضوی در مقام استاد راهنما و حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد حسن موسوی مهر در مقام استاد مشاور، بهره برده است.