شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد درس خارج حوزه علمیه مشهد به تبیین «بررسی مقیاس سفر شرعی» پرداخت و دورنمایی از مباحث تعالیم تعیین، تشخیص و تحدید مسافت شرعی را عنوان کرد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن ملکی، در ادامه سلسله نشست‌های پژوهشی مدرسه علمیه سعادت به تبیین «بررسی ملاک و مقیاس سفر شرعی» پرداخت و با بیان این که بحث مسافت شرعی از زمان قدیم تا کنون محل گفتگوی فقها و محققین بوده است، گفت: نظریه مشهوری در این راستا در عالم فقه پدید آمده که مستحکم است اما مسافت شرعی برای سفر هشت فرسخ راه مصداق دارد و از سوی دیگر با فرض اینکه ۱۴۰۰ سال از زمان تشریع این حکم از طرف شارع مقدس می‌گذرد، بنیان‌های این نظریه از بنیان‌هایی است که می‌شود به حسب زمان تغییر کند؛ یعنی موضوعی که در عصر شریعت وجود داشته دارای قیود و شروطی در آن زمان بوده که به حسب زمان دچار تغییر و تحولات شده است.
استاد درس خارج حوزه علمیه خراسان ادامه داد: البته ضوابطی که در باب الفاظ وجود دارد و همچنین به لحاظ عرف و تمام مبانی موجود در استنباط احکام شریعت، شکل زندگی و مسافرت‌ها، به گونه ای بوده که تا پیش از ۲۰۰ سال اخیر آن حکم را اقتضا می‌کرده که مسافت شرعی مطابق با عرف در همان حدود باشد.
ملکی با بیان این که محققین در فقه قائلند که فقه اسلام، مطابق با زمان و مکان پاسخ‌گو بوده و اساسا انعطاف خاصی در منابع وحیانی دارد، خاطر نشان کرد: این انعطاف از سوی خود اولیاء دین، پیامبر اکرم(ص) و اهل‌بیت عصمت (علیهم السلام) و عقل مورد قبول می باشد که البته این انعطاف به معنای تغییر اصول نیست بلکه در قالب تغییر موضوع مورد بحث قرار می‌گیرد. عده ای معتقدند موضوع سفر شرعی در زمان معصوم (ع) و بعد از آن تا حدود ۱۲ – ۱۳ قرن اینگونه بوده و حالا این موضوع تغییراتی داشته و حکم هم بالتبع می‌تواند عوض شود.
استاد درس خارج حوزه علمیه خراسان با بیان این که همه روایات، پس از بررسی‌های فراوان در قالب دوازده، سیزده طائفه دسته بندی شده اند، ابراز کرد: دسته اول، روایاتی هستند که بر آن مبنا معتقدند مسافت شرعی برای یک سفری که نماز شکسته و روزه افطار می‌شود، هشت فرسخ و یا دو برید است؛ به تعبیر دیگر روایاتی که تحدید مسافت را با مقیاس‌های متری و مسافت جغرافیایی، بر مبنای آن تعیین کرده‌اند.
وی با بیان این که طائفه دوم آن دسته روایاتی هستند که نظریه جدید را طرح و مسافت شرعی و تحدید مسافت را در «مسیره یومٍ»، آن هم با قید «بیاض یومٍ» تعریف می‌کنند، ابراز کرد: با ملاحظه این دو طایفه و مباحث پیرامون آن، می توان گفت که روایات طایفه اول فرع و روایات طائفه دوم اصل هستند و اولی، جایگاه اماره‌ای، توضیحی و تبیینی دارد اما دومی، در مقام اصل، مبنا، ملاک و میزان است و ملاک در باب تحدید مسافت شرعی زمان است.
حجت‌الاسلام والمسلمین ملکی در نهایت از طلاب و پژوهشگران خواست تا در زمینه ملاک و مقیاس سفر شرعی به تتبع بیشتر بپردازند.
منبع: حوزه علمیه خراسان
