نسبت به تسهیل عمل مؤمنین به شرع گام برداریم

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه گفت: علمیه می‌بایست در تکاپوی علمی خود به دنبال ارائه راهکار و ایده برای حل مشکلات مردم باشد تا بتواند بر اساس رسالتی که دارد در حل آنها نقش آفرینی کند. با ارائه یک حرف تازه‌ای اگر بشود مشکلی از مشکلات مؤمنین حل شود که مطابق با چارچوب کلی دین و موازین شرعی بوده و منفّر نباشد، این می‌تواند تسهیل در عمل به شرع را برای مردم به دنبال داشته باشد.

به گزارش شبکه اجتهاد، پنجمین مجمع عمومی انجمن اصول فقه حوزه با حضور هیئت مدیره، مسئول دبیرخانه این انجمن و اعضای آن در مصلای شهر قم برگزار شد. در این مراسم حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قائنی (نظریه‌پرداز و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم)، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرسول ‌هاجری (مسئول دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه) و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدصادق محمدی (مدیر سابق انجمن اصول فقه) به‌سخنرانی پرداختند که گزارشی از آن در ذیل می‌آید.

نسبت به تسهیل عمل مؤمنین به شرع گام برداریم

استاد محمد قائینی: آنچه تاکنون در بحث نظریه پردازی تجربه شده است به ما ثابت کرده حوزه‌ی علمیه می‌بایست در تکاپوی علمی خود به دنبال ارائه راهکار و ایده برای حل مشکلات مردم باشد تا بتواند بر اساس رسالتی که دارد در حل آنها نقش آفرینی کند.

من در برخی از کشورهای غیرمسلمان که سکنه زیادی از مسلمین هم در آنجا دیده می‌شود مشاهده کردم که مسلمین آنجا با طول زمان ۲۲ ساعت روزه می‌گرفتند که در بلاد اسلامی منطقه خودمان این چنین حالتی هی‌چگاه به وقوع نمی‌پیوندد. در سفرهایی که به کشورهای غیرمسلمان داشته‌ام دیدم که مسلمانان ساکن در آنجا نمازهایشان را مثلا پنجاه سال به اشتباه خوانده‌‌اند و حال می‌بایست تمام آنها را اعاده کنند.

دیدم اگر این موضوع را بوسیله‌ی مذاق شرع بخواهیم حل کنیم برای خیلی از آن افراد قابل پذیرش نخواهد بود؛ کما اینکه مرحوم آیت‌الله خویی در طول عمر علمی خود از مذاق شرع فقط یکبار استفاده کرد و آن در بحث ذکورت مفتی بوده است.

با ارائه یک حرف تازه‌ای اگر بشود مشکلی از مشکلات مؤمنین حل شود که مطابق با چارچوب کلی دین و موازین شرعی بوده و منفّر نباشد، این می‌تواند تسهیل در عمل به شرع را برای مردم به دنبال داشته باشد. اگر بتوانیم با تقویت انجمن‌های علمی و بویژه انجمن اصول فقه به حل مشکلات مردم بپردازیم یقیناً کاری پر از خیر و برکت خواهد بود.

تلاش کنیم روزی را به عنوان روز علم اصول فقه مشخص کنیم

محمدی، مدیر سابق انجمن اصول فقه حوزه ضمن ارائه گزارش عملکرد دوساله این انجمن بیان داشت: تأسیس این انجمن در سال ۹۱ بوده و نشست‌های عملی و میزگردهای تخصصی فراوانی را تاکنون برگزار کرده است. در حوزه علمیه قم سه کرسی نظریه پردازی داشته‌ایم که اولین آنها را انجمن اصول فقه برگزار نموده است. یکی دیگر از کارهای این انجمن همایش بزرگ «نقش علم اصول در تفسیر قرآن کریم» بود.

در نشست‌های «کاربرد علم اصول» نشست‌هایی با موضوعات مختلف همچون «حقیقت وضع»، «مشتق»، «کاربرد علم اصول در حقوق»، «کاربرد علم اصول در قوانین اساسی» و «کاربرد علم اصول در حقوق مدنی» برگزار نموده است.

نشست علمی تخصصی «بانکداری» را نیز با حضور فقیه فقید مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین عباس موسویان، استاد و نظریه پرداز اقتصاد اسلامی برگزار کردیم.

این انجمن دیدارهای متعددی با مراجع عظام تقلید داشته است و گزارش عملکرد آن هم به خدمت مراجع معظم تقلید ارائه شده است. یکی دیگر از فعالیت‌های این انجمن نشست‌های مشترک با دانشگاه‌های تهران بوده است.

انجمن اصول فقه حوزه چندین کتاب چاپ کرده که یکی از آنها دو جلد کتاب مربوط به کنگره علمی آیت‌الله بروجردی بوده است.

اصول فقه شیعه قوی ترین و منطقی‌ترین روش را دارد ولی در بیرون از حوزه از آن استفاده چندانی نشده است؛ اما ما یک نشست علمی مجازی در همین ایام اخیر با موضوع ارتباط اصول هرمنوتیک با اصول فقه برگزار کردیم.

همکاری با همایش‌های علمی و کتاب سال حوزه و از این قبیل همکاری‌ها هم در کارنامه این انجمن بسیار دیده می‌شود. این انجمن مجله‌ای با موضوع اصول فقه دارد که امسال بحمدالله به درجه علمی پژوهشی رسید که این اولین مجله علمی پژوهشی در حوزه علمیه قم است و بالاترین رتبه در مجلات علمی به حساب می‌آید.

باید تلاش کنیم روزی را به عنوان روز علم اصول فقه مشخص کنیم؛ تابحال برای این موضوع از شش تن از مراجع عظام تقلید توانسته‌ایم تأییدیه کتبی برای این موضوع دریافت کنیم.

الگوبرداری نظام آموزشی غرب از روش‌های آموزشی حوزه‌های علمیه

هاجری، مسئول دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه: نظام آموزشی غرب روش‌های آموزشی خود را از حوزه علمیه تشیع الگو گرفته و از زمان محوری و محدودیت در زمان کلاس‌هایش به استادمحوری رسیده است. این پیشینه‌ی کهن حوزه‌ی علمیه نتایج بسیار خوب و قوی را به دنبال داشته و جهان غرب هم به این نتیجه رسیده که باید از این شیوه آموزشی تقلید نماید. غربی‌ها دیدند که اساتید حوزه‌های علمیه قم و نجف نشست‌های علمی و مباحثات تخصصی دقیق و عمیقی بعد از کلاس‌هایشان بایکدیگر دارند؛ در نتیجه بر پایه همین نگاه انجمن‌های علمی را تشکیل دادند. در حوزه علمیه قم هم بر اساس همین رسم دیرینه‌ی حوزه انجمن‌های علمی تأسیس شدند که برای برگزاری جلسات و نشست‌های تخصصی و نیز برای بررسی و کتاب‌ها و تولیدات علمی و حتی به اشتراک گذاشتن دانش و علم اساتید با یکدیگر فعالیت دارند.

انجمن اصول فقه توانسته است کرسی نظریه پردازی را برای اولین بار در حوزه قم برگزار کند و به معرفی اساتید متخصص و برتر رشته‌های مختلف بپردازد. با رایزنی‌هایی که شده است، آیت‌الله حسینی بوشهری از مدیر حوزه‌های علمیه خواسته است انجمن‌های علمی را یاری نمایند تا جایگاه مشخص خود را در میان جامعه حوزوی بیابند و در فعالیت‌های علمی، تولیدات حوزوی و پایان نامه‌های طلاب دخیل باشند.

انجمن اصول فقه جزو سه انجمن فعال علمی حوزه شناخته شده است و علی رغم مشکلات و موانعی که در دوسال اخیر در مسیر فعالیت‌های آن وجود داشت، اما این انجمن هی‌چگاه متوقف نشده و فعالیت‌های علمی خوبی را در کارنامه خود ثبت کرده است.

گفتنی است، در این مراسم از سوی هیئت مدیره انجمن اصول فقه از خدمات حجت‌الاسلام محمدی تقدیر به عمل آمد و انتخابات پنجمین هیئت مدیره و بازرسان این انجمن برگزار شد که نتیجه آن متعاقبا اعلام خواهد شد.