نظام حقوق سالمندان

سالمندی دوره‌ای است که گریزی از آن نیست و در هر حال بخش قابل‌توجهی از زندگی بشری را تشکیل می‌دهد. شرایط خاص این دوره، نیازمند تدابیر ویژه‌ است و همانگونه که صاحب‌نظران در نظام‌های حقوقی مختلف برای دوره کودکی، حقوق کودک را تأسیس کرده و توسعه داده‌اند، چاره‌ای جز تأسیس و توسعه این ساحت از حقوق را نیز نداریم.

به گزارش شبکه اجتهاد، سالمندی معمولاً با آسیب‌پذیری همراه و همگام بوده است و ازاین‌رو با همان منطقی که در «حقوق زنان» و «حقوق کودک» وجود دارد، توجه به «حقوق سالمندان» نیز امری شایسته و بایسته است، با این تفاوت که آن دو نظام حقوقی به مراحل رشد خود رسیده‌اند اما حقوق سالمندان در آغاز راه خود می‌باشد. شناسایی، تبیین و حمایت از حقوق سالمندان، علاوه بر حقوق عامی که به عنوان یک شهروند دارند، ‌باید توسط دولت‌ها مدّنظر قرار گیرد و به‌خصوص قوه مقنّنه و قوه مجریه باید به وظایف و تعهدات خود در برابر این قشر گرامی عمل نمایند.

این نیاز برای تدوین و تبیین نظام جامع حقوق سالمندی به‌خصوص برای کشور عزیز ما جلوه دیگری دارد؛ زیرا اولاً معارف دینی و اسلامی مشحون از آموزه‌های تکریم سالمندان بوده و توجه و احترام به این قشر، چه در سنت فِعلی معصومین و چه در سنت قولی آن بزرگواران، مشهود است. ثانیاً پیرتر شدن جمعیت در کشور ما نیاز به ایجاد و توسعه ادبیات حقوقی مرتبط با حقوق سالمندان را دو چندان می‌کند؛ نیازی که به دلیل جوان بودن جمعیت کشور تا سالیان قبل به‌خوبی درک و احساس نمی‌گشت. مضافاً آنکه نظام تقنینی نیز هنوز در این خصوص، به استثنای برخی مواد قانونی پراکنده در ضمن سایر قوانین، به ایجاد نظام تقنینی جامع در زمینه حقوق نایل نگردیده است.

پژوهش پیش‌رو که حاصل همکاری میان مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی و پردیس فارابی دانشگاه تهران می‌باشد بر آن است که با بهره‌گیری از متون و نصوص دینی و آموزه‌های اسلامی، ذخائر و تراث اسلامی حوزه سالمندان را استخراج نماید و با توجه به منابع حقوقی موجود، اعم از اسناد بالادستی و قانون اساسی و قوانین و مقررات، نظام جامعی از حقوق سالمندان را ترسیم نماید و در این ترسیم، تجربه کشورهای دیگر و محتوای اسناد بین‌المللی مرتبط را نیز مدّنظر قرار دهد.

با توجه به عدم وجود ادبیات حقوقی در خصوص موضوع «حقوق سالمندان» و فقدان یا کمبود منابع مرتبط، بدون شک گام‌های آغازین، مهم و ضروری می‌باشد که امیدواریم به مرور زمان بر غنای آن افزوده شود.

کتاب «نظام حقوق سالمندان» به سفارش مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، از سوی سیداحمد حبیب‌نژاد و محمدصالح تسخیری تالیف شده است و با مقدمه سیدمحمد هاشمی در ۲۰۸ صفحه و به قیمت ‫۱۸۰۰۰۰ ریال از سوی انتشارات خرسندی به چاپ رسیده است.