شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شماره ۷۹ فصلنامه علمی- پژوهشی «حکومت اسلامی» ویژه اندیشه و فقه سیاسی اسلام، وابسته به دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، با مدیرمسئولی سیدمحمود هاشمی شاهرودی و سردبیری سیدهاشم حسینی بوشهری به همراه چکیده عربی و انگلیسی در ۱۹۰ صفحه منتشر شده است.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، این شماره از فصلنامه که مربوط به بهار ۹۵ می‌باشد، حاوی هفت مقاله از محققان و اساتید حوزوی و دانشگاهی است که به ترتیب با عناوین پیش‌روی انتشار یافته است: «کاربست مذاکره در دیپلماسی کشور اسلامی»، «تألیف قلوب، مفهوم، قلمرو و کاربست آن در وضعیت معاصر»، «حکومت سعادتگر در اندیشه سیاسی علامه طباطبایی(ره)»، «بررسی دلالت‌های احادیث «منزلت» و «ثقلین» بر مشروعیت سیاسی الهی در نظام امامت»، «چیستی فتنه تکفیر و حکم فقهی آن»، «ولایت فقیهان از دیدگاه شیخ فضل‌الله نوری» و «راهبردهای کنترل بازار در سیره مدیریتی امام علی (ع)».
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به موضوعات و چکیده مقالات که خوانندگان می‌توانند با استفاده از لینک پایانی متن کامل مقالات را به‌صورت رایگان دانلود نمایند.
«کاربست مذاکره در دیپلماسی کشور اسلامی»؛ قاسم شبان‌نیا:
مذاکره، به عنوان مهمترین و مؤثرترین ابزار دیپلماسی، نقش بی‌بدیلی در تأمین اهداف سیاست خارجی کشورها ایفاء می‌کند. اسلام نیز که در پی تحقق صلح و امنیت جهانی بر پایه ارزش‌های متعالی الهی است، بر مشروعیت مذاکره کشور اسلامی با سایر دولت‌ها صحه گذاشته است. از جمله مباحث حائز اهمیت در مسأله مذاکره، کارکردهای مذاکره در تحقق اهداف سیاست خارجی کشور اسلامی است.
در‌این پژوهش تلاش گردیده تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع معتبر و اصیل اسلامی، نشان داده شود که حکومت اسلامی می‌تواند از طریق مذاکره زمینه‌ساز تحقق اهداف متعالی‌ای همچون تحقق آرمان‌های جهانی اسلام، هدایت، اتحاد، تثبیت امنیت، صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز، رفع اختلافات، حفظ نظام، ثبات نظام بین‌الملل، انعقاد معاهدات و تضعیف جبهه طاغوت گردد.
«تألیف قلوب، مفهوم، قلمرو و کاربست آن در وضعیت معاصر»؛ سیدمصطفی میرمحمدی و محمدحسین شریفی:
زکات یکی از مهمترین فروعات مالی دین مبین اسلام است که در آن حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و تقویت دین اسلام هدف‌گذاری شده است. «تألیف قلوب» به عنوان یکی از موارد مصرف زکات، ریشه در قرآن دارد و هدف از پیش‌بینی این نهاد، همدلی و جست‌وجوی روابط دوستانه و نیز جلب همکاری در حفظ صلح و امنیت جوامع اسلامی است. مفهوم و قلمرو تألیف قلوب و نیز چگونگی کاربست آن در زمان معاصر از جمله مسائلی است که نیازمند پژوهش است و تحقیق حاضر با رویکرد فقه تطبیقی به این مسائل می‌پردازد.
برآیند مقاله این است که «تألیف قلوب» مفهومی گسترده دارد که هدف آن از یک سو جلب همدلی افراد صاحب رأی و نفوذ برای همراهی و همکاری با جوامع اسلامی است و از سوی دیگر، تقویت باورهای دینی و مکتبی مسلمانان در آن پیش‌بینی شده است. جست‌وجوی راه‌های همدلی با جوامع اسلامی هم اکنون نیز در قلمروهای صلح و امنیت، دعوت و تبلیغ اسلامی و حمایت از فعالیت‌های علمی و فرهنگی قابل تطبیق است.
«حکومت سعادتگر در اندیشه سیاسی علامه طباطبایی(ره)»؛ عبدالمطلب عبدالله:
تفکر فیلسوفان در طراحی جامعه مطلوب است، به این امید که در عالم واقع تمام یا برخی از جنبه‌های آن تحقق یابد. نظرات فیلسوفانی چون «افلاطون»، «لاک» و حتی در دوران معاصر، تئوری عدالت «جان‌رالز» با این هدف و مقصود بوده است. در اندیشه سیاسی اسلام نیز با توجه به آموزه‌های قرآنی و سنت نبوی و ائمه معصومین(ع) در بحث حکومت و حاکمیت و شرایط جامعه مطلوب، فیلسوفان اسلامی درصدد ارائه طرحی برای جامعه مطلوب می‌باشند.
در‌این مقاله تلاش شده است جایگاه سعادت به عنوان هدف و غایت جامعه مطلوب اسلامی در اندیشه علامه «طباطبایی» ـ فیلسوف و مفسر اسلامی ـ مورد بررسی قرار گیرد.
از دیدگاه علامه طباطبایی، جامعه‌ای به سعادت می‌رسد که حرکتش در مسیر فطرت انسانی و نظام آفرینش باشد. حکومت مطلوب، حکومتی است که براساس دین و فطرت، جامعه را به سعادت برساند. ازاین‌رو، جامعه‌ای به سعادت دنیوی و اخروی می‌رسد که دین منطبق با فطرت بر آن جامعه حکومت کند؛ اما هدف از تشکیل حکومت این است که هر فردى از افراد جامعه به کمال لایق خود برسد و در نیل به سعادت، کسى و چیزى مانع وی نگردد.
«بررسی دلالت‌های احادیث «منزلت» و «ثقلین» بر مشروعیت سیاسی الهی در نظام امامت»؛ غلامرضا بهروزی لک و عباس مقدادی داودی:
موضوع مقاله حاضر بررسی دلایل نقلی مشروعیت الهی امام در کلام شیعی بر اساس دو حدیث متواتر «منزلت» و «ثقلین» است.این پژوهش از روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد فقه الحدیث در کلام نقلی به بررسی مسأله پرداخته است. بر اساس دلالت حدیث منزلت، به جز منزلتی که از حضرت علی(ع) استثناء شد، تمام منازل هارون(ع) برای ایشان ثابت می‌شود که خلافت و جانشینی از مهمترین آن منازل می‌باشد. همان‌گونه که جانشینی هارون(ع)، همراه با درخواست حضرت موسی(ع) از خداوند و با موافقت الهی صورت گرفت، خلافت و جانشینی حضرت علی(ع) نیز از طرف خداوند بوده و حضرت رسول(ص) از نزد خود هرگز نمی‌تواند خلیفه و جانشین برای مردم قرار دهد.
در حدیث ثقلین، اهل‌بیت(ع) برابر با قرآن معرفی شده‌اند و تبعیت مطلق از قرآن، شامل آن‌ها نیز می‌شود. از آن جهت که قرآن، مایه هدایت بشر و کتابی خالی از خطا می‌باشد، اهل‌بیت(ع) نیز همانند قرآن، می‌بایست مبرا از خطا و هدایت کننده به سمت کمال باشند که این نکته دلالتی روشن بر عصمت اهل‌بیت(ع) دارد. واضح است که امت اسلامی قادر به تشخیص چنین فردی نیستند و خداوند بر اساس قاعده لطف، وظیفه دارد که مصادیق اهل‌بیت و جانشینان پیامبر(ص) را تعیین نماید تا مردم از ضلالت و گمراهی نجات یابند.
«چیستی فتنه تکفیر و حکم فقهی آن»؛ حسین رجبی:
پژوهش پیش رو در باره فتنه تکفیر است که از مهمترین مسائل روز جهان اسلام به شمار می‌آید. باکمال تأسف، دشمنان اسلام با استفاده از عدم بصیرت گروهی از مسلمانان، حرکت جهادی آنان را که باید علیه کفر و صهیونیست بکار گرفته می‌شد، به خود مسلمانان بازگردانده و به خوبی در جهت اهداف پلید خویش مدیریت و هدایت می‌کنند. ازاین رو، تکفیر را که مسأله‌ای برون دینی است، به درون دین و میان خود مسلمانان کشاندند و آن را تبدیل به یک فتنه بزرگ کردند.این پژوهش با بهره‌گیری از متون دینی و فقهی مذاهب اسلامی (اعم از شیعه و اهل سنت)، افزون بر چیستی فتنه تکفیر، نظر صحیح فقهی را درباره کسانی که این فتنه را رهبری و یا در آن نقش دارند تبیین می‌کند و وظایف مهم سایر مسلمانان را در قبال این گروه مشخص می‌نماید، اگر مسلمانان با فتنه تکفیر روبرو شدند، فقه چه راه کارهایی برای جلوگیری و یا هدایت آن در مسیر صحیح، ارائه داده است تا امت اسلامی از خطرهای سهمگین آن در امان بمانند.
«ولایت فقیهان از دیدگاه شیخ فضل‌الله نوری»؛ علی احمدی خواه(کوه نانی):
شیخ فضل‌الله نوری قائل به «ولایت فقیهان» بود، نه معتقد به «ظل‌اللهیِ» شاه. به عبارتی، مجتهد نوری، حکومت را از آن فقهای مبسوط‌الید می‌دانست، نه سلطان صاحب قدرت؛ چون به اعتقاد او فقهاء، «نواب عام» امام عصر(عج) هستند.این اعتقاد مجتهد نوری را می‌توان در آثار و اسناد به‌جای‌مانده از‌ایشان دید. با این وصف، عده‌ای مدعی هستند که مجتهد نوری، نظری درباره «ولایت‌فقیه» ندارد و «اصلاً سخنی از ولایت‌فقیه در هیچ یک از آثار او وجود ندارد، بلکه مدافع سلطنت اسلامیه است و سلطان صاحب شوکت!».
هدف این مقاله، بیان این واقعیت است که مسأله مذکور(هم ولایت فقهیان از دیدگاه مجتهد نوری و هم مدعای مخالفان) را بازخوانی و واکاوی کند و با تکیه بر سخنان و اسناد به‌جای‌مانده از خود ایشان، اندیشه او را درباره این مسأله بررسی و بیان نماید تا صحت و سقم مدعای مخالفان دیدگاه وی نیز مشخص شود.
«راهبردهای کنترل بازار در سیره مدیریتی امام علی (ع)»؛ رضا ابروش و علی جابری:
کنترل بازار یکی از دغدغه‌های مهم در حوزه اقتصاد در هر کشور و جامعه می‌باشد. جوامع براساس نظام ارزشی و فرهنگی خاصی که دارند از سازوکارها و راهبردهای کنترلی خاصی استفاده می‌کنند.این پژوهش با بررسی در سیره علوی تلاش می‌کند راهبردهای کنترل بازار در سیره ایشان را کشف نماید. پژوهشگر با طرح این سؤال که راهبردهای کنترل بازار در سیره امام علی(ع) چگونه است، کنکاش در منابع تاریخی را آغاز و با استفاده از روش کتابخانه‌ای، اطلاعات مورد نیاز را گردآوری نموده سپس با روش تحلیلی ـ توصیفی، به تحلیل آن‌ها پرداخته است. سرانجام یک مدل مفهومی به صورت ماتریس ۲×۲ تدوین شد. پس از تدوین مدل مفهومی و بررسی در سیره علوی، راهبردهای کنترل بازار در سیره امام علی(ع) در چهار نوع براساس موقعیت و شرایط بازار و براساس رویکرد به کنترل، مطرح و تبیین شد.این راهبردهای چهارگانه عبارتنداز: راهبرد کنترل تحدیدی، راهبرد کنترل تشخیصی، راهبرد کنترل اجتماعی و راهبرد کنترل درونی.
پژوهشگران می‌توانند جهت دسترسی به آرشیو فصلنامه علمی- پژوهشی «حکومت اسلامی» اینجا (کلیک) کنند و جهت تهیه فصلنامه با شماره تلفن ۳۷۷۴۱۳۲۵ ۰۲۵ تماس حاصل نمایند.
