شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: دکتر محمدحسن تبرائیان، دستیار ارشد و مشاور دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی (از بدو تأسیس تاکنون)، مؤلف، مترجم، استاد دانشگاه و قائم مقام امور بین‌الملل مجمع تقریب در یادداشتی شفاهی به بیان اجمالی شاخصه‌های علمی و اجتماعی مرحوم آیتالله شیخ محمد واعظ زاده خراسانی پرداخته است.
از ابتدای تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی که به امر مبارک حضرت آیتالله خامنه‌ای انجام شد، افتخار داشتم به مدت ده سال به عنوان دستیار ارشد و مشاور نخستین دبیرکل این مجموعه در خدمت حضرت آیتالله واعظ زاده خراسانی (رضوان‌الله‌تعالی‌علیه) باشم.
ایشان شخصیتی نام آشنا و معروف در جهان اسلام بود و همه برای دانش ایشان در عرصه‌های مختلف معارف اسلامی احترام خاصی قائل بودند.
آثار علمی ایشان به‌ویژه «المعجم فی فقه لغه القرآن و سر بلاغته»، «نصوص الإقتصاد الإسلامی» و «نصوص فی علوم القرآن» باقیات و صالحات این اندیشمند فرزانه است که مورد استفاده تمام بزرگان جهان اسلام قرار گرفته است.
بارها از مفتیان اعظم جهان اسلام و نخبگان دانشگاهی شنیدم که کمتر کتابی به عمق آثار علامه واعظ زاده خراسانی دیده‌اند؛ افزون بر این‌که ده‌ها کتاب در زمینه وحدت و تقریب و صدها مقاله تحقیقی به چاپ رسانده است.
هرگز یادم نمی‌رود در اوائل دهه هفتاد حضرت استاد در خانه خدا یک روز صبح تا عصر بدون دسترسی به منابع و در اختیار داشتن کتاب، نامه‌ای بسیار محکم و مستدل به مفتی اعظم عربستان آقای «بِن باز» نوشت و در آن نامه به شبهاتی که از سوی علمای اهل‌سنت مطرح شده بود، با ذکر منبع پاسخ گفته بود و برای من عجیب بود.
مفتی سعودی بعد از ۱۱ ماه طی نامه‌ای پاسخی تشریفاتی ارسال کرد و معلوم بود در پاسخ دادن به سؤالات علامه فرزانه درمانده است.
افتخار داشتم مرحوم استاد را در برخی سفرهای خارج از کشور همراهی کنم؛ در مکه، مغرب، پاکستان و افغانستان شاهد بودم علمای بزرگ آنجا ایشان را تکریم می‌کردند و برایشان احترام فراوانی قائل بودند.
مرحوم استاد ضمن توصیه به علمای اهل‌سنت مبنی بر توجه عمیق به مفاهیم و مدلول آیات، می‌فرمود مبنای ما مبنای کتاب الله، سنت نبوی و روایات اهل‌بیت(ع) است و سخنان ما راجع به تقریب، هوای نفس و یا سیاست نیست؛ بلکه بر مبنای قرآن و سنت نبوی است.
خدمات والای آیتالله واعظ زاده خراسانی در مجموعه تقریب که آثار و برکاتش همین «کنفرانس‌های وحدت اسلامی» می‌باشد، کاملاً مشهود و نمایان است.
ارتباطات مرحوم استاد با شخصیت‌های جهان اسلام بی‌نظیر بود و هر بزرگی که وارد تهران می‌شد در ابتدا، جویای احول ایشان بود و این نشانه احترام ویژه نخبگان جهان اسلام به علامه فقید است.
حضرت استاد افزون بر سفرهای رسمی که با احترام دعوت می‌شد، به ۵۱ کشور سفر کرد. این سفرها عمدتاً بدیل علاقه به آثار علمی و تاریخی بود و ساعت‌ها درباره تاریخ و پیشینه علمی آنها تحقیق و یادداشت می‌کرد و تا همین اواخر از یک حافظه بسیار قوی برخوردار بود و جزئیات را به خاطر داشت. الحمدالله برخی خاطرات ایشان در دو مجلد توسط بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی به چاپ رسیده است.
مرحوم آیتالله واعظ زاده خراسانی از نظر همگان به عنوان «پدر تقریب» محسوب می‌شود و توانست شاگردان فاضلی در «مکتب تقریب» تربیت کند.
مرحوم استاد مطابق آیه کریمه «اِعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّه جَمِیعاً وَلاَ تَفَرَّقُوا» تأکید فراوانی بر وحدت امت اسلامی و تقرب مذاهب داشت؛ و به دلیل وجود ۹۰ درصد مشترکات، جایز نمی‌دانست بین مسلمان‌ها تشتّت و تفرقه ایجاد شود.
حضرت استاد واعظ زاده خراسانی مشوّق من در راه تقریب و اشاعه و نشر معارف اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بود و زمانی که خبر ناگوار رحلت را شنیدم گویی «پدرم» را از دست داده‌ام.
فقدان ایشان برای حوزه، دانشگاه و مجموعه تقریب ثلمه بزرگی است، ان‌شاءالله فرزندان برومند و خانواده ایشان بتوانند تألیفات و خاطرات پدر را منتشر کنند؛ زیرا آثار ایشان می‌تواند روش و منش مناسبی برای آحاد ملت ایران از حیث مبانی وحدت و تقریب باشد.
