شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
معاون فرهنگی حوزه علمیه خواهران با انتقاد شدید از تبلیغ چندهمسری اظهار کرد: نباید این دارو را که برای شرایط خاص و اضطرار است برای همه تجویز کرد.
به گزارش شبکه اجتهاد، معصومه ظهیری، معاون فرهنگی حوزه علمیه خواهران، در گفت‌وگویی با بیان اینکه قوانین اسلامی منظومه‌ای و سیستمی است، اظهار کرد: مجموعه قوانین بر یکدیگر اثرگذار است و باید آن را به صورت نظام‌واره بررسی کنیم؛ برخی قوانین مانند خریدوفروش اسلحه تابع شرایط زمان و مکان و به صلح و جنگ با دیگران است؛ چندهمسری هم جزء چنین مقولاتی است؛ یعنی کاملاً تابع شرایط است و باید ببینیم که اسلام آن را در چه موقعیتی وضع کرده و آیا عملکرد آن به شرایط فردی، خانوادگی یا اجتماعی بستگی دارد یا خیر؟
وی افزود: ازدواج از اساس موضوعی فردی و از مستحبات مؤکد است و اگر زن و مردی هم ازدواج نکنند وجوبی بر آن نیست و مرتکب گناه نشده‌اند، مگر اینکه زن و مرد به واسطه عدم ازدواج به گناه بیفتند؛ برای انجام این مستحب مؤکد هم اسلام شرایطی مانند بلوغ جنسی، جسمی، فکری و توان اقتصادی را شرط کرده است و اگر پسر توان اقتصادی نداشته باشد و بلوغ جنسی و جسمی هم ندارد، نمی‌تواند ازدواج کند؛ بنابراین اصل ازدواج مستحب است و شرط و شروط بسیاری هم دارد.
قانونمندسازی ازدواج در اسلام
معاون فرهنگی حوزه خواهران با بیان اینکه قبل از اسلام یکی از معضلات این بود که از زنان استفاده بی رویه می‌کردند، گفت: فراتر از بحث چندهمسری، بحث حرم‌سراها و لذت‌جویی‌های بی‌ضابطه در کار بود و نسبت به تعداد همسرانشان تفاخر می‌کردند، اظهار کرد: اسلام اتفاقاً آن را محدود به تعداد معینی کرد و برای آن قانون وضع کرد و شرط عدالت را گذاشت و فرمود در صورت عدم عدالت به یکی بسنده شود.
وی اضافه کرد: اسلام آن قدر بر رعایت اخلاق خانوادگی در برخورد با همسر و فرزند تأکید دارد که پیامبر(ص) وقتی نوبت یکی دیگر از همسرانشان بود در خانه دیگری، وضو هم نمی‌گرفتند؛ لذا عدالت اگر در تراز اخلاق‌مداری بیان شود آن قدر سخت است که خود به خود ترغیب به چندهمسری نخواهد شد.*
تعدد زوجات؛ افزایش‌دهنده تنش اجتماعی
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه ازدواج مجدد مانند فرزندآوری امری توافقی است، تصریح کرد: اگر براساس ازدواج دیگر، خانواده اول مورد آزار و ایذا قرار بگیرند و توافق نباشد، مرد مجاز به این کار نیست؛ بنابراین در این مسائل نباید صرفاً جایز بودن یک امر شرعی را در نظر بگیریم؛ باید آثار اجتماعی یک کار را لحاظ کنیم؛ تعدد زوجات امنیت خانوادگی، روحی، روانی و اجتماعی زنان را به مخاطره می‌اندازد و تنش و اضطراب اجتماعی را افزایش می‌دهد.
وی با بیان اینکه ازدواج متعدد اصل تشکیل خانواده را زیر سؤال می‌برد، افزود: نه تنها همسر مردی که اقدام به این کار کرده دچار افسردگی و اضطراب روحی خواهد شد بلکه زنان دیگر جامعه هم دچار اضطراب، بدبینی و افسردگی می‌شوند. حق نداریم رفتاری را در حوزه فردی یا خانوادگی توصیه کنیم که ثمره آن در سلامت جامعه اثرگذار است و به آرامش عمومی جامعه لطمه می‌زند؛ لذا به تعبیر مقام معظم رهبری شوخی کردن در این مورد هم سزاوار نیست.
چرا برای ازدواج مجدد بوق و کرنا می‌کنند
ظهیری با تصریح بر اینکه مهم‌ترین وجه عدم درستی ترویج این مقوله در جامعه ایران، بحث فرهنگ عمومی است، گفت: باز هم تأکید می‌کنم که در مورد جامعه ایرانی امروز صحبت می‌کنیم نه لبنان، عراق و یا کشورهای دیگر و یا جامعه صدر اسلام؛ بنابراین فردی در شرایط خاص می‌تواند ازدواج مجدد داشته باشد، ولی نیازی به بوق و کرنا کردن و ترویج آن در رسانه‌ها، پوسترها و همایش‌ها نیست؛ با این کار دنبال چه هستیم؟ آیا می‌خواهیم مشکل ازدواج افراد مجرد را حل کنیم؟ آیا می‌خواهیم مشکل فاصله سنی میان دختران و پسران مجرد را برطرف کنیم؟
وی در پاسخ به این سؤال که به هر حال دخترانی وجود دارند که مجرد قطعی هستند و تعدادشان کم هم نیست و شاید همسر دوم و سوم شدن راه‌حلی برای رفع مشکل این بخش باشد، اظهار کرد: آمار بانوان ازدواج نکرده در کشور ما بیشتر از پسران است که آن هم آقایان در آن نقش دارند؛ زیرا پسران مجرد تمایل ندارند با دختران هم سن و سال یا بزرگتر از خود ازدواج کنند، بنابراین تنظیم فاصله سنی بهم خورده و گسل ایجاد شده است و باعث شده تا عده‌ای از ازدواج باز بمانند و مجرد قطعی شوند که شاید حدود ۴۵۰ هزار نفر باشند و حل این مسئله هم راهکار خود را دارد.
مجردان قطعی راه‌حل خود را دارند
معاون فرهنگی حوزه علمیه خواهران بیان کرد: تعدادی از این افراد ممکن است قصد ازدواج نداشته باشند و از وضعیت مجردی خود هم راضی هستند و مابقی هم که چنددهم درصد جمعیت کشور هم نیستند، نیاز به دلسوزی دیگران ندارند؛ بنابراین آیا این قدر این تعداد دردسر هستند که باید برای آن نسخه چندهمسری بپیچیم؟
وی در پاسخ به این سؤال که ممکن است تعدادی از این افراد مجرد قطعی تمایل داشته باشند برای رفع تجرد با مردی که همسر دارد ازدواج کنند، یا مردان حتی اگر فرصت قانونی آن فراهم نشود در خلوت ارتباط پنهانی برقرار کنند آیا در این صورت قانونی بودن و شفافیت بهتر نیست، بیان کرد: این آسیب اخلاقی رابطه پنهانی در جامعه ما وجود دارد، ولی مانند بقیه آسیب‌هاست؛ آسیب‌هایی مثل چشم‌چرانی، اعتیاد و …؛ آیا منطقی است که برای رفع معضل کشیدن حشیش یا هروئین، به کشیدن تریاک یا مخدر سفارش کنیم؟ امروز متأسفانه اعتیاد هم دارد زنانه می‌شود، ولی باید راه‌حل منطقی برای آن داشته باشیم؛ باید فرهنگ عمومی را تقویت کنیم و آموزش‌ها و آگاهی‌های لازم را بدهیم و اگر کسی قانون را رعایت نکرد به شدت با او برخورد کنیم.
استاد حوزه علمیه اضافه کرد: رواج چندهمسری، آستانه رضایتمندی در تنوع‌طلبی عده‌ای از مردانی را که پولدار و دنبال خوشگذرانی هستند بالا می‌برد؛ کمتر مردانی از این سنخ هستند که برای رضای خدا سراغ زنان بیوه و بی‌سرپرست و فقیر بروند و حاضر به ازدواج دائم یا تکفل آنان باشند، بلکه در واقع با این کار«منوی باز» جلوی برخی افراد می‌گذاریم تا حس تنوع‌طلبی خود را ارضاء کنند، امروز سراغ زن کارمند بروند و فردا خانه‌دار. امروز پولدار و از طبقه دارای جایگاه اجتماعی فلان و فردا دنبال مورد دیگر باشند؛ امروز دنبال فلان تیپ و رنگ پوست باشند و فردا دنبال مدل دیگری و باز هم این نسخه، مشکل بیوه‌ها و مجردهای قطعی را حل نخواهد کرد.
گره‌گشایی به جای گره‌افزایی
وی با تصریح بر اینکه سخنان من ناظر به فضای اجتماعی ایران در دوره کنونی است، بیان کرد: «اسماء بنت عمیس» که شیعه و ولایی بوده در صدر اسلام در دوره‌های متناوب همسر جعفر بن ابیطالب، ابوبکر و در نهایت امام علی(ع) شده است، چون در صدر اسلام به محض اینکه زنی بیوه می‌شد، فرصت اجتماعی برای تجرد نمی‌یافت و بلافاصله ازدواج می‌کرد یا «حفصه» به خاطر اینکه پدر بداخلاقی داشت و بیوه شده بود، خواستگاری نداشت و پیامبر(ص) برای مبارزه با این فضای مسموم با وی ازدواج کرد؛ یعنی قانون آیه شریفه مبنی بر ازدواج تا چهار زن در صدر اسلام راهگشایی و گره‌گشایی داشت، ولی امروز این نوع ترویج گره‌افزاست.
معاون فرهنگی حوزه علمیه خواهران با بیان اینکه چندهمسری در ایران نسخه گره‌گشا و راه‌حل نیست و باید روی ازدواج آگاهانه، بهنگام و پایدار کار کنیم، افزود: برای تحقق این مسئله باید تسهیلات بدهیم و هزینه کنیم و فرهنگ عمومی را در مورد اینکه مثلاً اختلاف سن تا ۵ سال مشکل‌ساز نیست، اصلاح کنیم تا مشکلات کمتر شود؛ نباید قوز بالای قوز درست کنیم و برای حل یک آسیب، آسیب بزرگتری را ایجاد کنیم.
داروی خاص را برای همه تجویز نکنیم
استاد حوزه علمیه در پاسخ به این سؤال که با قبول این فرض، ازدواج موقت هم زیر سؤال خواهد رفت، چون براساس حکم برخی مراجع بزرگ معاصر، متعه برای ارضاء لذت هم ایرادی ندارد، تصریح کرد: ازدواج موقت هم چون ازدواج است اگر برای لذت باشد ایراد شرعی ندارد و برای پیشگیری از گناه آن هم با شرایط خاص تشریع شده است؛ یعنی اگر برای کسی فرصت ازدواج دائم فراهم نباشد و از طرفی به گناه هم می‌افتد از باب اکل میته که خوردن گوشت مردار و گربه هم جایز می‌شود ایرادی ندارد و فرد می‌تواند ازدواج موقت داشته باشد.
وی تصریح کرد: این راهکار مسکن است و همان طور که اگر کسی از روی اضطرار گوشت گربه خورد آن را جار نمی‌زند و در رسانه‌ها مطرح نمی‌کند، فردی هم که به علت شرایط خاص خود یا همسرش، ازدواج مجدد داشته نیازی به جار زدن و در بوق کردن و ترویج برای دیگران ندارد.
ترویج چندهمسری موضع حوزه نیست
ظهیری در پاسخ به این سؤال که مؤسسه یا فرد مروج این مسئله ممکن است افرادی حوزوی باشند و در این صورت اگر فضای ناسالمی در جامعه شکل بگیرد عواقب آن بر سر حوزه و روحانیت سر ریز خواهد شد، در این صورت چرا حوزه هیچ واکنش رسمی نشان نمی‌دهد؟ اظهار کرد: اولاً اینکه روحانیون معصوم نیستند و ممکن است خطا کنند؛ ثانیاً برخی افرادی که مدافع این مسئله هستند از این باب است که مجموعه قوانین اسلام باید با همدیگر بیان شود؛ لذا این را هم مطرح می‌کنند.
وی افزود: همان طور که شرایط را برای امور دیگر درنظر می‌گیریم برای تبلیغ و ترویج هم باید درنظر بگیریم و زمان و مکان را بسنجیم؛ به هر حال چندهمسری حتی اگر از سوی برخی روحانیون هم ترویج شود، موضع حوزه علمیه نیست و کار درستی هم در این شرایط نیست.
انتقاد تند از فیاض
معاون فرهنگی حوزه خواهران با اشاره به سخنان یکی از سیاسیون در مورد وضعیت قم و نسبت‌های ناروا به بانوان این شهر، تصریح کرد: ایشان قیاس به نفس کرده است؛ معتقدم این فرد سلامت روان ندارد و بی‌جا حرف زده است، چطور این همه زن مؤمنه و محجبه را در قم ندیده و فاحشه‌ها را آن هم چهار تا چهارتا دیده است؛ برخی گفتند که پاسخ رسمی بدهیم، ولی معتقدم این فرد و این سخن لیاقت پاسخ دادن ندارد.
وی در عین حال تصریح کرد: در مورد احکام اسلام حتی مستحبات و مکروهات حق اظهارنظر در نفی آن را نداریم، ولی مناط احکام باید بررسی و شرایط زمان و مکان در صدور یک حکم باید لحاظ شود. حکم جواز چندهمسری را نباید زیر سؤال برد، ولی موارد استفاده خاص آن را هم نباید به عنوان نسخه برای عموم ترویج و تبلیغ کنیم. رسا
