معرفی مهم‌ترین آثار درباره حقوق بشر اسلامی

شبکه اجتهاد: حقوق بشر و حقوق بشردوستانه و نگاه اسلامی و فقهی به این مسأله از موضوعاتی است که محققان و نویسندگان بسیاری را به نوشتن در این باب ترقیب کرده است. شبکه اجتهاد کوشش نموده برخی از آثار نگاشته شده در چند سال اخیر، در این حوزه حقوقی و فقهی را جهت مطالعه علاقه‌مندان تهیه نماید.

یادآور می‌شود فهرست زیر بر اساس حروف الفبا می‌باشد و در پایان این لیست برخی از این کتب به صورت اجمالی توضیح داده شده‌اند.

	نام کتاب	نویسنده	ناشر	تعداد صفحه	تاریخ چاپ	محل چاپ	توضیح
۱	بررسی تطبیقی مساله کرامت انسان در قرآن و تورات	سلیم رحیمی‌ریسنی	چاف؛ الینا؛ ملینا	۲۳۲	۹۰/۰۸/۰۲	قم	دارد(۱)
۲	چکیده مقالات همایش صیانت از کرامت انسانی در اندیشه حقوقی اسلام	کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران	آیین احمد (ص)	۶۴	۹۱/۰۸/۱۷	قم	دارد(۲)
۳	رعایت کرامت انسانی در حقوق شکلی و ماهوی ایران بر مبنای فقه شیعه	رسول جریده	آیین احمد (ص)	۱۹۰	۹۲/۱۲/۲۷	یاسوج	ندارد
۴	کرامت انسان در فقه و حقوق اسلامی	کیهان روزگرد	دانشگاه امام صادق (ع)	۲۹۲	۹۲/۰۵/۰۲	تهران	دارد(۳)
۵	کرامت انسانی در حقوق رسانه	حسین حقیقت‌پور	آثار فکر	۱۴۴	۹۴/۰۱/۱۸	تهران	دارد(۴)
۶	کرامت انسانی و مجازات‌های بدنی از منظر اسلام و حقوق بشر غربی	محمدحسن حائری	موسسه امام خمینی (ره)	۲۸۰	۹۰/۱۱/۱۱	قم	دارد(۵)
۷	اسلام و حقوق بین‌الملل بشردوستانه	احسان علی‌اکبری‌بابوکانی	بنیاد پژوهشهای اسلامی	۳۸۰	۹۲/۰۹/۲۴	مشهد	دارد(۶)
۸	اسلام و حقوق بین‌الملل بشردوستانه: مجموعه مقالات / دومین همایش	عباس اسدی	بنیاد پژوهشهای اسلامی	۳۸۰	۹۳/۰۸/۲۸	مشهد	ندارد
۹	بررسی تحقیقی حقوق بشردوستانه در منابع اسلامی و اسناد بین‌المللی: اشخاص مورد حمایت در مخاصمات مسلحانه	عیدمحمد احمدی	هستی‌نما	۶۸۸	۹۱/۰۴/۱۰	تهران	ندارد
۱۰	کرامت انسانی و نقش آن در جرم‌انگاری	غلامرضا جلالی	میزان	۲۹۰	۹۴/۰۳/۲۴	تهران	ندارد
۱۱	حقوق بشر در جهان امروز: مجموعه مقالات کنگره بررسی مسائل اساسی حقوق بشر در جهان امروز	غلامرضا جلالی	انتشار	۴۱۸	۸۴/۰۱/۳۰	تهران	دارد (۷)
۱۲	مجموعه مقالات ندوه الاسلام و القانون الدولی الانسانی	عبدالرضا لطفی	پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی	۲۲۸	۸۷/۱۲/۱۸	قم	ندارد
۱۳	هویت زنان و حقوق بشر	نادر اخگری‌بناب	جوان پویا	۴۸	۸۵/۰۷/۲۴	تهران	دارد(۸)
۱۴	اسلام و حقوق بشر	محمدرضا فقهی	دفتر نشر فرهنگ اسلامی	۵۱۰	۷۲/۰۴/۰۱	تهران	ندارد
۱۵	مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب	سعید قماشی	پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی	۴۱۴	۹۳/۰۸/۰۴	تهران	ندارد
۱۶	بررسی مقدمه و پانزده مادهٔ ابتدایی اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر و تطبیق آن با فقه و حقوق اسلامی		طنین افرا پویا	۲۱۰	۸۵/۰۷/۲۵	تهران	دارد(۹)
۱۷	بررسی تحقیقی حقوق بشردوستانه در منابع اسلامی و اسناد بین‌المللی: اشخاص مورد حمایت در مخاصمات مسلحانه	مترجم: رعد حجاج	هستی‌نما	۶۸۸	۸۸/۰۷/۲۹	تهران	دارد(۱۰)
۱۸	انسانیه الاسلام خصائص‌ها و مظاهرها و سبل ترشیدها	محمد منصورنژاد	تقریب مذاهب	۲۲۴	۹۲/۰۴/۲۳	قم	ندارد
۱۹	حقوق جهانی بشر: تحقیق و تطبیق در دو نظام؛ اسلام و غرب	زین‌العابدین قربانی‌لاهیجی	موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری	۴۲۶	۸۵/۰۲/۱۲	تهران	دارد(۱۱)
۲۰	نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام	سیدعلی میرموسوی	موسسه امام خمینی ره	۲۷۲	۸۸/۰۶/۲۱	قم	دارد(۱۲)
۲۱	مبانی حقوق بشر در اسلام و دنیای معاصر	سیدصادق حقیقت	مجد	۲۳۲	۸۸/۰۹/۰۴		دارد(۱۳)
۲۲	حقوق بشر از دیدگاه اسلام: آراء دانشمندان ایرانی	فاطمه طالعی‌نیا	موسسه الهدی	۵۰۰	۸۰/۰۴/۰۵	تهران	دارد(۱۴)
۲۳	حقوق بشر در اسلام	عبدالرضا لطفی	جام	۲۲۴	۸۲/۰۲/۰۱	تربت جام	دارد(۱۵)
۲۴	مبدأ التعایش السلمی فی الفقه الاسلامی	نادر اخگری‌بناب	بقیه العتره	۷۲	۸۷/۰۸/۰۶	قم	دارد(۱۶)
۲۵	امام علی، صدای عدالت انسانیت”: علی (ع) و حقوق بشر، علی (ع) و انقلاب فرانسه	محمدرضا فقهی	فراهانی	۳۶۸	۹۳/۰۹/۲۶	تهران	ندارد
۲۶	آزادی و حقوق بشر در اسلام: بیش از ۵۰ نظریه از اندیشمندان غرب درباره اسلام	زیرنظر: علی‌اصغر اوحدی	حضرت عباس	۲۲۸	۹۱/۰۴/۲۰	قم	ندارد
۲۷	اسلام و حقوق بشر	محمدتقی جعفری‌تبریزی	بنیاد پژوهشهای اسلامی	۲۱۶	۸۹/۰۹/۲۷	مشهد	دارد(۱۷)
۲۸	اسلام و حقوق بشر	محمدتقی مصباح	پندار پارس	۱۱۴	۹۱/۰۵/۰۴	تهران	ندارد
۲۹	اعلامیه جهانی حقوق بشر علی (ع)	تدوین: عبدالحکیم سلیمی	همداد	۴۸	۹۲/۱۰/۲۱	تهران	ندارد
۳۰	برابری زن و مرد در اسلام و غرب (حقوقی متناسب و عادلانه با توجه به اعلامیه‌های حقوق بشر)	مصحح: ابوالفضل احمدزاده	ضریح آفتاب	۲۰۰	۸۹/۰۳/۲۹	مشهد	ندارد
۳۱	بولتن تحولات جدید نظری حقوق بشر و گفتمان اسلامی در دنیای معاصر: ۹ ماهه اول سال ۲۰۰۹ (دی ماه ۸۷ الی شهریور ۸۸)		کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران	۱۱۸	۸۹/۰۱/۱۴	تهران	دارد(۱۸)
۳۲	حقوق بشر در اسلام	عبدالرحمن شها	خرسندی	۸۹۶	۹۳/۰۷/۲۶	تهران	ندارد
۳۳	حقوق بشر در اسلام	مترجم: هیبت‌الله نژندی‌منش	خردمندان	۱۲۰	۹۳/۱۰/۲۳	تهران	ندارد
۳۴	حقوق بشر در پرتو حکومت اسلامی	فاضل مالکی	موسسه امام خمینی (ره)			قم	دارد(۱۹)
۳۵	حقوق بشر و شهروندی در آراء ائمه شیعه (ع)	جورج جرداق	مخاطب	۲۲۰	۹۳/۰۶/۲۵	تهران	ندارد
۳۶	حقوق جهانی بشر و کاوش‌های فقهی	مترجم: عطامحمد سردارنیا	موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری	۶۹۴	۹۳/۰۳/۱۹	تهران	دارد(۲۰)
۳۷	حقوق جهانی بشر: تحقیق و تطبیق در دو نظام؛ اسلام و غرب	م.ع. عطائی‌اصفهانی	موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری	۴۲۸	۹۰/۰۷/۰۴	تهران	ندارد
۳۸	درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام	محمدباقر شریف‌قرشی	جامعه المصطفی (ص)	۵۴۴	۹۳/۰۲/۱۴	قم	دارد(۲۱)
۳۹	رویکرد متعالی فقه اسلامی به حقوق بشر	مترجم: محمد تقدمی‌صابری	موسسه امام خمینی ره	۱۲۸	۹۰/۰۷/۱۶	تهران	ندارد
۴۰	فلسفه حقوق بشر	سجاد مظفری‌زاده	مرکز نشر اسرا	۲۷۲	۸۹/۰۸/۰۳	قم	ندارد
۴۱	مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب	سکینه منصوری	پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی	۴۱۶	۸۹/۰۸/۲۳	تهران	ندارد
۴۲	مبانی حقوق بشر در اسلام و دنیای معاصر	غلامرضا ناظمی	مجد	۲۳۲	۹۰/۱۱/۱۹	تهران	ندارد
۴۳	مبانی حقوق بشر در اسلام و غرب		مکیال	۲۹۶	۸۹/۰۷/۲۸	تهران	دارد(۲۲)
۴۴	مبانی حقوق بشر و قواعد رستگاری انسان‌ها از منظر قرآن مجید	ابراهیم موسی‌زاده	جادوی قلم	۲۷۰	۹۲/۰۴/۰۱	تهران	ندارد
۴۵	مجموعه مقالات به مناسبت روز حقوق بشر اسلامی	هادی شکری	گرایش	۳۱۰	۹۲/۰۴/۰۱	تهران	دارد(۲۳)
۴۶	منشور حقوق بشر اسلامی (چالش‌ها و راهکارها)	زینب‌السادات سیدغلامی‌موسوی	دانشگاه امام صادق (ع)	۱۷۶	۸۹/۱۱/۳۰	تهران	دارد(۲۴)
۴۷	حقوق بشردوستانه در منابع اسلامی و اسناد بین‌المللی: حمایت از محیط زیست، اموال و اماکن در مخاصمات مسلحانه	قاسم شبان‌نیا	هستی‌نما	۶۸۸	۸۹/۰۳/۱۷	تهران	دارد(۲۵)
۴۸	حقوق بشر و حقوق بشردوستانه	محمدجواد جاوید	پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی	۵۹۲	۸۷/۱۱/۲۷	تهران	دارد(۲۶)
۴۹	اسلام و اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه حقوق بین‌الملل	محمدتقی جعفری‌تبریزی	لاهوت	۱۷۰	۹۲/۱۲/۲۶	تهران	ندارد
۵۰	اسلام و حقوق بین‌الملل	محمدتقی جعفری‌تبریزی	وزارت علوم، تحقیقات و فناوری	۳۰۸	۹۰/۱۲/۰۶	تهران	دارد(۲۷)
۵۱	نگرشی بر اعلامیه جهانی حقوق بشر و حقوق اسلام	عبدالحکیم سلیمی	سالار	۲۵۶	۷۸/۰۹/۰۳	تبریز	ندارد
۵۲	مباحثی پیرامون حقوق بشر: به ضمیمه مردم سالاری در نظام اسلامی		بینش آزادگان	۲۰۸	۸۵/۱۲/۱۲	اصفهان	دارد(۲۸)
۵۳	حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین (سه نسل حقوق بشر در اسلام، ایران و اسناد بین‌الملل و منطقه‌ای)	عبدالله جوادی‌آملی	دادگستر	۴۹۶	۹۰/۰۸/۱۸	تهران	دارد(۲۹)
۵۴	اسلام و حقوق بشر	سیدعلی میرموسوی	دفتر نشر فرهنگ اسلامی	۱۳۶	۵۸/۰۱/۰۱	تهران	ندارد
۵۵	درآمدی بر اسلام و حقوق بشر دوستانه	سیدصادق حقیقت	موسسه هلال ایران	۷۲	۸۸/۱۲/۲۳	تهران	ندارد
۵۶	حقوق اجتماعی و سیاسی انسان در اسلام	عباسعلی عمیدزنجانی	شرکت‌به‌نشر	۱۲۸	۸۹/۱۲/۰۷	مشهد	دارد(۳۰)

۱٫ مقایسه جنبه‌های وجودی انسان و آفرینش او و مساله «کرامت انسان» از منظر آموزه‌های قرآن‌کریم و تورات است. در این اثر ابتدا به معرفی اجمالی دو کتاب مقدس قرآن و تورات پرداخته شده و سپس موضوعات مختلف انسان‌شناسی مندرج در این دو کتاب آسمانی مانند کرامت و حقیقت ماهیت انسان، امانت‌دار بودن، مسجود ملائکه بودن و سایر ارزش‌های وجودی انسان در آن‌ها مورد بحث قرار گرفته است. آنگاه نویسنده به تجزیه و تحلیل هدف از آفرینش آدمی در قرآن و تورات پرداخته و ویژگی‌های انسان، تحت دو عنوان ویژگی‌های مبتنی بر طبیعت و ویژگی‌های مبتنی بر کرامت و عزت انسانی را به صورتی مقایسه‌ای بین قرآن و تورات استخراج نموده و دیدگاه‌های این دو کتاب آسمانی را در مورد انسان و خصوصیات منعکس نموده و موارد اشتراک و افتراق این دیدگاه‌ها را برجسته کرده است.

۲٫ چکیده‌ای از مقالات ارائه شده در همایش علمی صیانت از کرامت انسانی در اندیشه حقوقی اسلام است. در این مقالات به مسایلی مانند: چگونگی صیانت از کرامت و حیثیت انسانی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان، نقد فمینیسم و اومانیسم، کرامت انسانی از دیدگاه قرآن کریم و آموزه‌های اسلامی، مبانی کرامت انسان در احکام فقهی، رابطه بین فطرت الهی، مقابله با مظاهر مختلف خشونت به ویژه خشونت خانگی، مبانی کرامت انسانی در حقوق اسلامی و حقوق بین‌الملل، جلوه‌هایی از توجه به کرامت ذاتی انسان و نسبت بین کرامت انسانی با مبانی حقوق بشر در عرف امروزی اشاره شده و از منظری قرآنی و روایی و همچنین از دیدگاهی عقلی به این مسائل اشاره شده است.

۳٫ در نظام اسلامی هر آن چیزی که تکریم انسان در آن خدشه دار شود و کرامت انسانی در آن پایمال شود مردود است و هرآن چیزی که انسان را رشد می‌دهد و به تعالی و معنای واقعی انسان نزدیک می‌کند مطلوب و مرغوب است.» کتاب حاضر به پژوهش درباره جایگاه کرامت انسان در فقه و حقوق اسلامی اختصاص یافته است. مطالب اثر در دو بخش کلی تدوین شده که در بخش نخست موضوع کرامت انسان تعریف و اثبات شده است. در این بخش پس از تبیین مفهوم کرامت، ماهیت آن از دیدگاه نظام حقوقی اسلام بررسی شده است. در بخش دوم به مبحث کرامت در فقه و حقوق اسلامی پرداخته شده و طی آن کرامت انسانی، کرامت الهی و کرامت عرفی مورد مطالعه قرارگرفته است.

۴٫ اعتقاد به کرامت انسان، سنگ بنای وضع قواعد حقوق بشر است. حق‌های بشر صرفاً بر پایه کرامت انسانی توجیه‌پذیر هستند. بر پایه همین کرامت انسانی، مصادیق حق به رسمیت شناخته می‌شود و چهره یک گزاره صرف، مبدل به یک اصل حقوق بشری و یک قاعده الزام‌آور می‌شود. کرامت انسانی در حوزه حقوق ارتباطات دارای ارزش بسیار زیادی است و از مسائل پر دغدغه در قانون مطبوعات، جرائم اینترنتی و هتک حیثیت اشخاص است که توجه به آن مشکلات بسیاری را که در قوانین و مقررات مربوط به این حوزه درگیر آن هستند را حل خواهد کرد. کتاب حاضر به بررسی جایگاه کرامت انسانی در حقوق رسانه اختصاص‌یافته است. در این اثر موضوعاتی چون جایگاه کرامت انسانی در نظام حقوقی رسانه‌ای جهانی و منطقه‌ای، کرامت انسانی در نظام‌های حقوقی رسانه‌ای ملی، بررسی ضمانت‌های اجرای نقض کرامت انسانی در قوانین و مقررات رسانه‌ای و وظایف دولت‌ها و … مطرح‌شده است.

۵٫ پژوهشی درباره نحوه تبیین و تحلیل علمی «جزای بدنی در اسلام» و پاسخ برخی از شبهات حقوق بشر درباره آن است. در این نوشتار ابتدا به تبیین مفهوم و پیشینه حقوق بشر و بنیان‌های آن در آموزه‌های اسلامی و غربی پرداخته شده و سپس نویسنده به شرح مبانی نظری و ماهیت کرامت انسانی در اسلام و اسناد حقوق بشری می‌پردازد. وی با توجه به آیات قرآنی و روایات به بیان معیار کرامت انسان با توجه به ویژگی‌های انسانی او پرداخته و از این منظر به اهداف مجازت و بررسی چالش‌های حقوق بشری مجازات‌های بدنی در آموزه‌های حقوقی و قضایی اسلام پرداخته است. از نظر وی مجازات‌های در نظر گرفته شده در اسلام با هدف تطهیر و تکفیر گناه و اصلاح و سعادت فرد و جامعه اجرا شده و با اهداف مجازات از نظر مکتب حقوقی غرب تفاوت ماهوی دارد. وی همچنین به شبهات مخالفان مجازات اعدام و ادعای منافات داشتن آن با کرامت انسانی و حقوق بشر اشاره کرده و به نقد و ارزیابی این شبهات پرداخته و دیدگاه‌های اندیشمندان مسلمان را در این باره منعکس کرده است.

۶٫ کتاب حاضر، مجموعه‌ای از مقالاتی است که در دومین همایش اسلام و حقوق بین‌الملل بشردوستانه ارائه‌شده‌اند. «ماهیت جنگ و صلح در منازعات بین المللی»، «اصول حاکم برحقوق بشردوستانه در پرتو قرآن کریم»، «ریشه‌های جنگ و انسان دوستی در عرفان مولانا»، «حمایت قانون طبیعی از حقوق بشردوستانه براساس تفکر فلسفی اسلام»، «سیاست‌های بشر دوستانه صلاح الدین ایوبی در جنگ‌های صلیبی»، «جستاری کلی در مقررات بشردوستانه در فقه اسلامی»، «ممنوعیت فقهی به تیم‌های پزشکی و امدادی در جنگ» برخی از عناوین مقالات گردآمده در این کتاب هستند.

۷٫ در آغاز کتاب، چگونگی تأسیس و کار “مجتمع فرهنگی آیت الله طالقانی” معرفی شده پس از آن مقالات مربوط به “کنگره بررسی مسائل اساسی حقوق بشر در جهان امروز” ـ که به اهتمام همین مجتمع در تاریخ ۲۱/ ۹/ ۱۳۸۱ در حسینهٔ ارشاد برگزار شد ـ به چاپ رسیده است. برخی از این مقالات عبارت‌اند از: “حقوق بشر و چالش‌های فمینیسم/ الهام رضوی”، “حقوق بشر در اندیشهٔ طالقانی/ محترم رحمانی”، “حقوق بشر در اندیشه طالقانی/ فیروزه صابر”، “دولت، اخلاق و حقوق بشر/ محمد تقی فاضل میبدی”، “ارزش‌های نخستین همبستگی/ ناصر کاتوزیان”، “تمهیدات نظام بین‌المللی حقوق بشر در کشورهای اسلامی/ ابراهیم یزدی”، “موانع تحقق حقوق بشر در کشورهای اسلامی/ ابراهیم یزدی”، “حقوق بشر و زیبایی/ حاتم قادری”.

۸٫ هویت زنان در دو سطح متفاوت، بررسی مساًلهٔ تفاوت هویت در منابع حقوقی، و آثار هویت جنسی مباحث اصلی این نوشتار را تشکیل می‌دهند. نگارنده معتقد است که راه اعادهٔ حقوق بشر، نفی تفاوت‌ها نیست، بلکه راه درست آن پذیرش واقعیت تفاوت‌ها، خصوصاً میان دو جنس زن و مرد است. راه اساسی آن است که اولاً: اشتراکات دوجنس در حقوق و هویت معلوم شود و برای آن حقوق و تکالیف مشابه منظور گردد. ثانیاً: افتراقات دو جنس در حقوق و هویت‌ها معلوم شود و آن‌ها نیز در دو سطح تقسیم شوند.

۹٫ نوشتار حاضر به بررسی اجمالی مقدمه و پانزده مادهٔ ابتدایی اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر و تطبیق آن با فقه و حقوق اسلامی اختصاص یافته که نگارنده ضمن این بررسی، چنین نتایجی را به دست می‌دهد: “۱- اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر، حاصل چند قرن تلاش فکری اندیشمندان و متفکران غربی است که بر مبنای خردباوری علمی، فردگرایی، حقوق طبیعی و قراردادگرایی شکل گرفته است و حق حیات، آزادی، برابری و مالکیت به عنوان حقوق بنیادین بشر به رسمیت شناخته شده و به تدریج در اعلامیه‌های حقوق بشر آشکار شده است، ۲- منبع اصلی شناخت حقوق انسان، وحی الهی است و رجوع به تکالیفی که خداوند برای بشر، مقرر کرده است. برای مثال حق حیات که در تفکر غربی، حقی مطابق و غیر مشروط است، در نظام حقوق اسلام محدودیت‌هایی دارد. ۳- در اسلام هرکسی آزاد است و مادامی که زیانی متوجهٔ اسلام و دیگران نکرده است، می‌تواند عملاً عقیدهٔ خود را مطرح کند. چرا که اسلام، رقابت وتعارض افکار و اندیشه‌ها را موجب رشد و تعالی جامعه می‌داند. ۴- یکی ازحقوق بنیادین از دیدگاه طرفداران حقوق بشر مدرن، حق مالکیت است. بر اساس تعالیم اسلامی، مالک اصلی و حقیق هستی، خداوند است و تمامی مالکیت‌ها دربارهٔ غیر خدا، اعتباری است. ۵- آن چه که در اعلامیهٔ جهانی آمده است کاملاً مربوط به جنبه‌های مادی زندگی بشری است و ازحقوق اخلاقی و معنوی بحثی به میان نیامده است. و ۶- اعلامیه نه در مرحلهٔ تئوری جهانی است و نه در مرحلهٔ عملی جهان شمول است. زیرا از جهت نظری فاقد بنیان‌های استوار برای ارزش‌های فراگیر و جهان شمول است.

۱۰٫ تحقیقی درباره مبانی فقهی حقوقی مربوط به حمایت از اشخاص غیرنظامی و کلیه افراد درگیر جنگ است. کتاب حاضر در بردارنده مباحث مختلف حقوق بشر دوستانه در منابع اسلامی و اسناد بین‌المللی می‌باشد و مستندات فقهی و حقوقی مبتنی بر رعایت حقوق کلیه افراد در جریان جنگ اعم از مجروحین، اسرا، اجساد دشمن، زنان و کودکان غیرنظامی، نمایندگان و جاسوسان، پیرمردان و رهبانان مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. نگارنده فتواهای فقهای مشهور از امامیه و مذاهب اربعه اهل‌سنت را در این زمینه مطرح و با اسناد و قوانین حقوق بشر سازمان‌های بین‌المللی مقایسه نموده است.

۱۱٫ مؤلف در این پژوهش، حقوق اصلی و کلی اسلام ـ که مبانی حقوق و آزادی‌های بشری اسلام را تشکیل می‌دهد ـ را تبیین می‌نماید که از آن جمله است: حق حیات شایسته، حق کرامت، حق تعلیم و تربیت، حق آزادی مسئولانه و حق مساوات در مقابل قوانین. سپس به مقایسهٔ حقوق بشر در اسلام و غرب دست می‌زند. برای نمونه مشترکات این دو نظام دربارهٔ حق حیات شایسته عبارت است از: حق حیات شایسته، حق آزادی، حق امنیت، ممنوعیت شکنجه، ممنوعیت مجازات و هرگونه رفتار ظالمانه و ممنوعیت رفتار بر خلاف شئون انسانیت (اهانت). سپس تفاوت‌های این دو نظام حقوقی دربارهٔ “حق حیات شایسته” بازگو می‌گردد. به تصریح نگارنده: “۱- حقوق بشر در اسلام، حیات را عطایی خداوندی می‌داند، در حالی که این استناد، در حقوق جهانی بشر از دیدگاه غرب، وجود ندارد. ۲- با اختلاف بسیار با اهمیتی که دولت‌ها و جوامع دنیا در امور سیاست، فرهنگ، مذهب، اخلاق و اقتصاد دارند، محال است روزی فرا برسد که همهٔ دولت‌ها و جوامع با استناد به حق بودن مواد حقوقی و تکلیفی، نظام حقوق بشر از دیدگاه غرب را به صورت مطلق بپذیرند و به آن عمل کنند. در نتیجه باید گفت که عامل حقیقی اجرای این مواد، سلطه‌های سیاسی غالب دنیا و برای انگیزهٔ منافع خود آن سلطه‌ها خواهد بود. ۳- در حقوق بشر در اسلام، استفاده برای نابود کردن چشمه‌سار حیات بشری، به هر وسیله‌ای که باشد ـ اعم از کلی و جزیی ـ حرام شده است؛ در صورتی که در مواد حقوق بشر از دیدگاه غرب، نه خود این ممنوعیت و نه کسانی که برای مراعات حق حیات به طور عام مکلف‌اند، مقرر نشده است. ۴- در بند “ج” مادهٔ یکم هیچ کس نمی‌تواند بگوید حیات من مربوط به خود من است و می‌خواهم آن را از بین ببرم. نیز بر هر کسی که مورد استضعاف قرار گرفته و حیات و کرامت او از ناحیهٔ عوامل طبیعی یا از طرف قدرتمندان تهدید گردد، واجب است قیام کند به دفع استضعاف و خطر از حیات و کرامت خویشتن. در مواد حقوق جهانی بشر از دیدگاه غرب، این دو تکلیف با اهمیت، مطرح نشده است. ۵- در اسلام اسقاط جنین حرام است مگر به جهت ضرورتی که شرع با نظریهٔ آن تجویز نماید و این حق بزرگ و عامل اثبات ارزش و کرامت حیات انسانی در حقوق غرب، اساساً وجود ندارد”.

۱۲٫ تحقیقی درباره «حقوق بشر از دیدگاه اسلام» است. نویسنده در ابتدا به مفهوم‌شناسی حق پرداخته و نظریات موجود درباره خاستگاه حق را مورد توجه قرار می‌دهد. به نظر وی منشأ و خاستگاه حق خداوند است که سلطه اصلی را بر جهان دارد. نگارنده در بخشی از کتاب مواد بیانیه حقوق بشر را نقل کرده و به نقد هر یک از بندهای آن که با اصول اسلامی سازگاری ندارد از جمله آزادی مطلق بیان، آزادی تغییر دین، نفی کامل برده‌داری، آزادی ازدواج با هر شخص از هر دین و مذهبی و… پرداخته و در ادامه خود به تألیف و تنظیم نظامنامه حقوق بشر بر اساس اندیشه اسلامی در ۳۲ ماده دست زده است. نویسنده در ادامه به بحث از «معنای آزادی» پرداخته و گستره آزادی را در حوزه‌های مختلف بررسی کرده و آزادی در مواردی از جمله آزادی اخلاقی، آزادی در عمل به قانون، آزادی در وضع قانون و… را در اسلام مردود دانسته است. بخش دیگری از کتاب به بحث از «نظام برده‌داری» در اسلام اختصاص یافته است. به نظر نویسنده اسلام برده‌داری را به طور مطلق نفی نمی‌کند و برده گرفتن در جنگ‌های مشروع را جایز و به نفع بردگان و مصلحت امت اسلامی دانسته است. بحث آخر بررسی تفاوت‌ها و اختلاف‌های تشریعی، تکوینی و حقوقی زن و مرد در اسلام می‌باشد.

۱۳٫ اسلام قرن‌ها قبل از شکل‌گیری حقوق و تدوین حقوق بشر در غرب، مفاهیم و ارزش‌های واقعی را در رابطه با کرامت و حقوق مطرح و اصول و مبانی آن را ارائه کرده و بدان تاکید ورزیده است. این اصول و مبانی گرچه با اصول و مبانی حقوق بشر به مفهوم غربی آن متفاوت به نظر می‌رسد، اما ارزش‌های حقوقی و بشری برخواسته از این اصول و مبانی در مقایسه با دیدگاه غرب والاتر و شایسته‌تر است. نگارنده در کتاب حاضر به بررسی حقوق بشر در اسلام و دنیای معاصر می‌پردازد. و همچنین از حریم اسلام در برابر آن‌هایی که اسلام را به نقض حقوق بشر متهم می‌کند، دفاع می‌کند. این کتاب در شش فصل با عناوین زیر به نگارش درآمده است: کلیات و تعاریف؛ مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام؛ منابع حقوق بشر در اسلام؛ مطالعات تطبیقی حقوق بشر؛ کشورهای اسلامی و سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر؛ و مسائل اصلی حقوق بشر.

۱۴٫ کتاب حاضر، شامل متن مجموعه مقالاتی است که در کنفرانس “اسلام و حقوق بشر” (۲۱ تا آذرماه ۱۳۷۷) عرضه شده است. این کنفرانس با هدف روشن نمودن افکار خارجیان با آرا و نظران اندیشمندان ایرانی درباره حقوق بشر شکل گرفت. مباحث اصلی کنفرانس حول سه محور اصلی قرار داشت که عبارت‌اند از: مبانی حقوق بشر، حقوق بشر در عرصه اجتماعی، و حقوق بشر در عرصه بین‌المللی. در محور نخست به برخورد مسلمانان با مفهوم حقوق بشر در غرب و در محور دوم به بررسی مسئله مالکیت و حقوق اقتصادی زنان به ویژه از دیدگاه اسلام توجه شده و محور سوم نیز متضمن دو مبحث است ۱: ـ بسترهای تاریخی و نظری شکل‌گیری حقوق بشر، ۲ ـ اصول حقوق بشر دوستان در اسلام. عناوین پاره‌ای از مقالات بدین قرار است: “منابع حقوق بشر در اسلام/ جوادی آملی”;”آزادی‌های فردی در اسلام/ سید محمد خامنه‌ای”;”حقوق سیاسی مردم در اسلام/ محسن کدیور”;”نقد و بررسی اعلامیه قاهره در مورد حقوق بشر در اسلام/ حسین مهرپور”;”حقوق اقتصادی و استقلال مالی زنان/ زهرا داور”;”حقوق بشر دوستانه از نظر اسلام و حقوق بین‌المللی معاصر/ مصطفی محقق داماد “و “تأثیر تحولات بین‌المللی بر مفهوم حقوق بشر/ احمد نقیب‌زاده.”

۱۵٫ مطالب این کتاب درباره حقوق انسان‌هاست که این حقوق از نظر اسلام بیان و تأیید شده است از جمله حقوق عمومی در اسلام مثال حقوق خداوند بر بشر. حقوق افراد جامعه مثل حقوق همسایگان. در این کتاب برای درک بهتر مطالب از آیات قرآن نیز استفاده شده است.

۱۶٫ در این تحقیق مبانی فقهی، داشتن روابط مسالمت‌آمیز با کفار و کشورهای غیرمسلمان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نویسنده جوامع بشری را به دو گروه بزرگ «جامعه اسلام» و «جامعه کفر» تقسیم کرده و سپس نحوه تعامل جوامع مسلمان با جوامع غیرمسلمان و لزوم رابطه عادلانه و انسانی با کفار را بررسی نموده است. از نظر نویسنده بر طبق دیدگاه قرآن باید جوامع مسلمان به معاهداتی که با جوامع غیرمسلمان بسته‌اند؛ عمل کنند و به آن‌ها نیکی نمایند. وی بر اساس مبانی فقه سیاسی اسلام، رابطه مسالمت‌آمیز مسلمانان با کفار را تبیین می‌نماید.

۱۷٫ با ظهور دین اسلام، برنامه ای هدفمند متناسب با تمام نیازهای انسان وضع گردید؛ تا ضامن کمال و سعادت وی باشد. در این میان اسلام با توجه به ابعاد گوناگون زندگی انسان، احکام و حقوقی را نیز برای او در نظر گرفته، که مراعات دقیق این حقوق مادی و معنوی اهمیت فوق العاده ای دارد. کتاب حاضر پژوهشی در آیین مقدس اسلام است که پیرامون «حقوق بشر» از دیدگاه قرآن کریم و ائمه معصومین (ع) سخن می‌گوید. نوضیحاتی کوتاه دربارهٔ اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر و مسأله تبعیض نژادی از جمله موضوعات کتاب هستند؛ که ضمن آن به عمده‌ترین حقوق انسانی اشاره می‌شود. در همین راستا می‌توان شرح حقوق والدین، حق فرزندان، حقوق زن، حق همسایه و خویشاوندان و حقوق دوستی را نام برد.

۱۸٫ گزارشی از فعالیت‌های صورت گرفته در عرصه «حقوق بشر اسلامی» و سایر فعالیت‌های صورت گرفته در عرصه حقوق بشر جهانی است. در این اثر نخست برخی از فعالیت‌های صورت گرفته توسط نهادهای بین‌المللی در حوزه اسلام و حقوق بشر معرفی شده سپس فهرستی از انتشارات مربوط به موضوع حقوق بشر اسلامی در نیمه اول سال ۱۳۸۸ ارائه شده است که شامل کتاب، مقاله و پایان‌نامه است. آنگاه به معرفی مراکز و شبکه‌های علمی و پژوهشی فعال در حوزه اسلام و حقوق بشر و همایش‌ها و اخبار مربوط به آن پرداخته شده و آدرس سایت‌های اینترنتی فعال در این زمینه ارائه شده است. در معرفی کتاب‌های تازه منشر شده خلاصه و چکیده‌ای از کتاب نیز درج شده و برخی از کشورها مانند ایران، سوریه، عراق، عربستان صعودی، مصر، اندونزی، نیجریه، اردن و… که در زمینه حقوق بشر اسلامی نهادهایی دارند و فعالیت‌هایی انجام داده‌اند نیز به صورت اجمالی گزارشی از این فعالیت‌ها ارائه شده است.

۱۹٫ بررسی مبانی حقوق بشر بر اساس معارف و آموزه‌های اسلامی و با تأکید بر مقوله حکومت است. در ابتدای این اثر کلیاتی در مورد مفهوم حقوق بشر، دموکراسی، حکومت اسلامی، مشروعیت و رابطه بین آن‌ها ارائه شده است و پس از آن مبانی حقوق بشر از دیدگاه مشروعیت حکومت اسلامی بیان شده است. نویسنده از منظر احکام اسلامی به مقوله حقوق بشر نگریسته و آن را در ساختار حکومت اسلامی و اجرای احکام شریعت تعریف نموده است. وی اقامه شعائر اسلامی و اجرای حدود، ایجاد محیط سالم زیستی، ایجاد وحدت و همبستگی بر محوریت دین، تأمین نظم و امنیت، رفع ظلم، احیای آزادی‌های مشروع، رفاه شهروندان، ایجاد محیط پاک معنوی، حاکمیت توحید و برچیده شدن طاغوت، حمایت از تشکیل خانواده و برقراری مساوات بین مردم را از مصادیق حقوق بشر در پرتو اهداف حکومت اسلامی عنوان کرده و ساختار توحیدمحور و ولایت‌محور و نیز بر اساس مردم‌سالاری دینی را تفسیری اسلامی از حقوق بشر دانسته است. وی به نسبت بین حق و تکلیف نیز اشاره نموده و جایگاه آن دو را در نظام حقوقی و سیاسی اسلام بررسی نموده است.

۲۰٫ کتاب حاضر، حاوی آن بخش از اندیشه‌های «علامه جعفری» است که توجه و عنایت جدی وی را به اندیشه‌های متفکران غربی می‌نمایاند. آن عده از مطالعه کنندگان که با نظام فکری ایشان آشنایی دارند به‌خوبی می‌دانند که او با اعتقاد عمیق خویش بر فرهنگ مشترک بشری مرزبندی‌های صوری در قلمرو اندیشه‌های شرقی و غربی را درهم‌ریخته و دیدگاه‌های برتراندراسل را به همان اندازه قابل‌بحث و بررسی می‌داند که برخی از اندیشه‌های متفکران شرقی را؛ وی بررسی و تحقیق در افکار فیلسوفان و پیشتازان مکاتب را فارغ از قید شرق و غربی بودن وظیفه اندیشمندان و مدرسان حوزه و دانشگاه می‌دانست و بی‌اعتنایی بر یک بخش از ماجراهای اندیشه را واکاوی خام و ناقص می‌دانست. از اینجاست که می‌نگریم یک بخش از اساسی‌ترین اندیشه‌های او در تمام آثار کوچک و بزرگی که نگاشته بر فرهنگ بشری ارزانی داشته است.

۲۱٫ بررسی مبانی و اصول حقوق بشر با استناد به آموزه‌های حقوقی دین اسلام و نقش این دین در احیای حقوق انسان‌ها است. در این نوشتار که به عنوان یک منبع درسی برای دانشجویان و طلاب رشته حقوق تدوین شده است، ابتدا به بررسی فلسفه تشریع و قانون‌گذاری در دین اسلام پرداخته شده و پس از آن رویکردی تاریخی در زمینه مباحث حقوق مطرح شده در آموزه‌های اسلامی ارائه شده است. نویسنده پیشینه اهتمام به حقوق بشر در اسلام را همزمان با رسالت رسول خدا (ص) دانسته و معتقد است که به اعتراف بسیاری از اندیشمندان غیر مسلمان، یکی از عوامل گسترش این دین، جانبداری آن از حقوق بشر بوده و اسلام برای احیاء و گسترش حقوق انسان‌ها اهتمام جدی داشته به طوری که نقش مکاتب و نظام‌های دیگر دنیا در قبال آن قابل مقایسه نیست. وی سابقه حقوق بشر را نسبت به غرب درخشان دانسته و دیدگاه‌های حقوقدانان و فقهای مسلمان را در زمینه اهمیت دادن به حقوق مردم قائل شدن حق برای انسان با توجه به آموزه‌های دینی تبیین نموده و مبانی و ادله درون‌دینی و برون‌دینی آنان را در این زمینه بررسی نموده است. در بخش دیگری از کتاب وی به نقد و ارزیابی اصول نظری اعلامیه جهانی حقوق بشر پرداخته و این اصول را با اصول حقوق بشری اسلام مقایسه نموده است. وی در همین راستا به جایگاه مسایلی مانند: دین، کرامت انسان‌ها، آزادی عقیده و اندیشه، حق حیات، حقوق طبیعی، حق امنیت، حق تعلیم و تربیت، حق ازدواج، حقوق زنان و کودکان، حق کار و مالکیت، حق مشارکت سیاسی و سایر حقوق فرهنگی، اجتماعی، دینی و اقتصادی انسان‌ها اشاره نموده و به تطبیق آن‌ها در نظام حقوقی اسلام و اعلامیه جهانی حقوق بشر پرداخته است.

۲۲٫ کتاب حاضر، رساله دکترای مرحوم خانم دکتر «فاطمه تهرانی‌دوست» است، که تحت عنوان «مبانی حقوق بشر در اسلام و غرب»، در سال ۲۰۰۳ م. در دانشگاه بین‌المللی علوم اسلامی لندن، با درجه عالی، به تصویب رسیده است. تهرانی در این رساله، ضمن مقایسه‌ای میان حقوق بشر در مغرب زمین و اسلام، امتیازات حقوق بشر اسلامی را بر حقوق بشر در مغرب زمین معرفی کرده است. او بدین منظور در رساله خود، از سرچشمه و فلسفه حقوق، مکتب‌ها و نظام‌های حقوقی معاصر یاد کرده و تفاوت‌های دو نظام حقوقی اسلام و غرب را برشمرده و در ادامه، اعلامیه جهانی حقوق بشر را مورد بررسی قرار داده و آن را با منشور حقوق بشری که در فرمان علی (ع) به مالک اشتر در «نهج‌البلاغه» آمده، مقایسه کرده است. وی همچنین در این رساله، موارد اشتراک کلی هر دو نظام را که شامل: حق حیات، حق کرامت انسانی، حق تعلیم و تربیت، حق آزادی و مساوات می‌شود، گزارش کرده است.

۲۳٫ برای آن که حقوق بشر معنایی واقعی برای مردم داشته باشند، باید با برخورداری همه‌جانبه و منسجم، ضمن توجه اصیل به فرهنگ و سنت‌های هر جامعه، حقوق بشر نیز ترویج گردد. کتاب حاضر، دربرگیرنده مجموعه مقالات به مناسبت روز حقوق بشر اسلامی است که در طرح گروهی ظرفیت‌سازی ملی برای ارتقاء حقوق بشر و دسترسی بیش‌تر به عدالت مطرح شده است. از جمله موضوع این مقالات می‌توان به این موارد اشاره کرد: کنکاشی در حقوق زن از دیدگاه اسلام؛ ابعاد کرامت انسان از منظر اسلام؛ حقوق بشر و ملاحظات فرهنگی و مذهبی؛ دادرسی عادلانه در دادرسی دیوان عدالت اداری؛ و نگاهی اجمالی به حقوق بنیادین بشر در نهج‌البلاغه.

۲۴٫ در سال ۱۹۹۰ م کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی اعلامیه حقوق بشر در اسلام را تصویب کردند. هرچند ابتدا تردیدهایی درباره انطباق این اعلامیه با معیارهای بین‌المللی حقوق بشر مطرح شده بود؛ اما سرانجام اعلامیه حقوق بشر در اسلام از سوی ارکان سازمان ملل به عنوان یکی از اسناد منطقه‌ای پذیرفته شد. مجموعه حاضر حاوی مقالات برگزیده منشور حقوق بشر اسلامی: ارزیابی گذشته و چشم‌انداز آینده؛ تشکیل دیوان حقوق بشر اسلامی؛ بررسی ضرورت‌های عینی و امکان عملی؛ استراتژی کشورهای اسلامی در گفتمان حقوق بشر و بررسی مدل ترتیبات منطقه‌ای حقوق بشر و ارائه اراهکارهایی برای بهره‌مندی اعضای سازمان کنفرانس اسلامی برخی از آن‌هاست.

۲۵٫ مباحث تفصیلی «حقوق بشر دوستانه اسلامی» و بین المللی در مخاصمات نظامی در سه بخش حمایت از محیط زیست، اموال و اماکن موضوع این اثر می‌باشد که با این هدف نگارش یافته تا نشان دهد که حقوق بشر، ابتکاری از تمدن مدرنیته غرب نبوده و در منابع اسلامی نیز بدان پرداخته شده است. روش تحقیق بدین گونه بوده که ابتدا حقوق بشر دوستانه در اسناد بین المللی مانند کنوانسیون‌های ژنو و لاهه، و هم‌چنین در منابع روایی، تفسیری و فقهی فریقین موضوع شناسی شده و پس از تطبیق آن‌ها با یکدیگر به منظور ارزیابی میزان تمایز و همپوشانی و نیز شناسایی نقاط قوت و ضعف، به مستند سازی دیدگاه‌های مطروحه با منابع قرآنی، روایی و فقهی پرداخته شده است. در بخش محیط زیست به «جایگاه حیوانات در اسلام» و مزارع و درختان پرداخته شده است.

۲۶٫ حقوق بشر به دنبال آن است که برای موجودیت بشر با حفظ همهٔ ابعادکرامت و آزادی او، تضمین حقوقی را تأمین کند و برای آن یک چارچوب اجتماعی به رسمیت شناخته شده پدید آورد. حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، دو شاخهٔ پراهمیت حقوق بین‌الملل هستند. هدف از حقوق بشردوستانه، تأمین احترام به شان والا و کرامت انسان و تضمین حق حیات و حقوق اساسی و به طور کلی تعمیم هنجارهای حقوق بشری به حقوق بین‌الملل ناظر بر منازعهٔ مسلحانه و نیز تعقیب، محاکمه و مجازات جنایتکاران جنگی است. نویسنده در کتاب حاضر، ضمن تبیین مبانی نظری حقوق بشر و ماهیت، هدف، چارچوب هنجاری، و ضمانت اجرای آن و حقوق مندرج در قواعد بشردوستانه، به بررسی مباحثی چون حمایت از انسان و انسانیت، پایهٔ نهایی تعهد در نظام بین‌الملل حقوق بشر و بشردوستانه، ماهیت یکسان تعهدات حقوق بشری و بشردوستانه و نهادهای نظارتی قضایی و شبه‌قضایی پرداخته است.

۲۷٫ موضوع این کتاب، شرح نظریه‌های اسلام درباره حقوق بین‌الملل است. در کتاب حاضر، تلاش گردیده که نظریه‌های دین اسلام در عرصه حقوق بین‌الملل تشریح شود. در این راستا بحثی تطبیقی بین آن‌چه که اسلام پیشنهاد نموده با چیزی که امروزه به عنوان حقوق بین‌الملل مطرح است به عمل آمده و مباحث گوناگونی در این زمینه مطرح گردیده است. از جمله موضوع‌های مورد توجه در کتاب، می‌توان به این عناوین اشاره نمود: تأسیس نظام حقوق بشر در اسلام؛ هویت تفاوت‌ها و جهان شمولی حقوق بشر؛ حقیقت انسان از دیدگاه اسلام؛ اسلام و کلیات حقوق بین‌الملل و تروریسم بین‌المللی از منظر اسلام.

۲۸٫ در عصری که شعار “حقوق بشر” رایج زبان‌ها و آرمان بین‌المللی است و عمدتاً کارها با این معیار تکذیب یا تصدیق می‌شود، بشر و به خصوص جامعهٔ ما ـ که به طور مداوم به نقض حقوق جهانی بشر متهم می‌شود ـ نیازمند بررسی و آشنایی کامل و جامع با این مساله است. ما باید بدانیم که حقوقی که به نقض آن متهم می‌شویم چیست؟ این حقوق که حتی در مواردی چند، به گفتهٔ غرب، با دین ما نیز تعارض دارد و موازین شرعی، مغایر با آن قلمداد می‌گردد، چگونه‌اند؟ و این حقوق، از چه منشای صادر می‌شود که با خداپرستی در تضاد است؟ نویسندهٔ این کتاب با هدف ارزیابی حقوق بشر از دیدگاه اسلامی و مادی، به منظور روشن شدن تفاوت میان این دو دیدگاه و شناخت راه صواب و حقوق بشر واقعی، آن را در دو بخش کلی حقوق بشر و مردم‌سالاری در نظام اسلامی و پنج فصل حیثیت و حقوق انسانی؛ جهان‌بینی؛ منابع حقوق بشر؛ دموکراسی و جهت حرکت اجتماع؛ و آزادی چیست؟ تدوین کرده است.

۲۹٫ موضوع این کتاب، جستارهایی در زمینه حقوق بشر در دین اسلام است. نگارنده در بخش‌های اول کتاب، کلیات و تعاریف مرتبط با حقوق بشر، حقوق مدنی و سیاسی و نظریه‌های اندیشمندان و روشنفکران درباره حقوق بشر و ارزش‌های آن را به خواننده ارائه می‌کند. در بخش‌های بعدی، مبانی و اصول مرتبط با حقوق و آزادی‌های فردی، آزادی‌های جمعی، آزادی‌های فکری، آزادی‌های سیاسی و حقوق دادرسی را شرح می‌دهد. از دیگر مباحث قابل ذکر، حق توسعه، حق بر محیط زیست سالم، حق بر میراث مشترک بشریت است. در هر یک از بخش‌ها علاوه بر آموزه‌های دینی درباره هر موضوع، قراردادها، قطعنامه‌های بین‌المللی و کنوانسیون‌های مربوطه نیز شرح و بررسی شده‌اند. این کتاب با هدف آشنایی با سه نسل حقوق بشر در اسلام، ایرن و اسناد بین‌المللی و منطقه‌ای تهیه و تدوین شده است.

۳۰٫ نوشتار حاضر در مورد حقوق اجتماعی و سیاسی انسان است؛ ضمن آن دیدگاه اسلام و سایر مکاتب فکری نیز در این زمینه تبیین می‌شود. از آنجا که شریعت آسمانی اسلام به تمام نیازهای انسان توجه دارد؛ نویسنده به بررسی مبانی نظام حقوقی در اسلام و شاخصه‌های آن می‌پردازد. براین اساس ابتدا کلیاتی دربارهٔ مفهوم حق (معنای لغوی و اصطلاحی، انواع حق و خاستگاه آن) بیان می‌گردد. سپس حقوق مدنی و اجتماعی در اسلام و مکاتب فکری غرب (نظام سوسیالیستی و سرمایه داری) تشریح می‌شود. از دیگر حقوق انسان‌ها می‌توان به «حق سیاسی» اشاره کرد که به موجب آن حق‌های دیگری مثل مشارکت در امور سیاسی و حق نظارت عمومی نیز شامل حال انسان می‌شود. بخش پایانی کتاب حقوق زن را از منظر اسلام و گرایش فمینیسم، تحلیل و بررسی می‌کند.