شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: در پی بیانیه‌ای که از سوی حضرت آیت‌الله سیدعلی سیستانی از مراجع تقلید شیعه در آستانه انتخابات عراق صادر شد، فرید مدرسی روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای در مطلبی با عنوان «آیت‌الله بر پلهٔ آخر: مانیفستی برای نجف و بغداد» نوشت:
آیت‌الله سید علی سیستانی بیانیه‌ای سیاسی به بهانه انتخابات پارلمانی عراق منتشر کرد؛ یک هفته پیش از برگزاری انتخابات. بیانیه‌ای که در ظاهر انتخابات پارلمانی را نشانه گرفته اما در واقع، گفتمان سیاسی آیت‌الله را بازنمایی می‌کند که در آن “مرجعیت نجف و نظام سیاسی عراق” محوریت دارد. می‌توان بیانیه را مانیفستِ آیت‌الله برای “نجف و بغداد” نامید.
آیت‌الله دو خط مشی آینده را در بیانیه ترسیم کرده؛ نظام ایده‌آل سیاسی عراق و نیز چگونگی تعامل مرجعیت نجف با سیاست. به عبارتی آیت‌الله با این بیانیه، بر پله آخر نقش تاریخی-سیاسی خود ایستاد و از گفتمانِ سیاسی خود رونمایی کرد.
اصول و مبانی آیت‌الله نسبت به نظام سیاسی و پارامترهای گفتمانی آن به روشنی در بیانیه ترسیم و بر آن تاکید شده است. حتی اعلام شده که بعد از “۱۵ سال” همچنان آیت‌الله این گفتمان سیاسی را گزینه مطلوب می‌داند؛ البته با جزئیات و شفافیتِ بیشتر:
۱- نظام سیاسی بر مبنای “کثرت‌گرایی سیاسی”
۲- روش “انتقال مسالمت‌آمیز قدرت از طرق حضور در پای صندوق‌های رای در انتخاباتی دوره‌ای، آزاد و عادلانه”
۳- تاکید بر حق به‌جای تکلیف: “مشارکت در انتخابات حق هر شهروندی است؛ هیچ چیز نمی‌تواند ملزم به استفاده از این حق کند”
۴- وظیفه نظام سیاسی بسط “آزادی و کرامت” و فراهم کردن “پیشرفت و رفاه” شهروندان عراقی
۵- تابو و خط قرمز سیاسی: “حکومت فردی و استبدادی” و استقلال عراق و عدم دخالت خارجی؛ نکته‌ای که نگرانی آیت‌الله را نسبت به لبنانیزه شدن عراق را تصویر می‌کند: طایفه‌گرایی و حمایت خارجی از طوایف در لبنان.
اما محور دوم بیانیه آیت‌الله سیستانی تثبیت ریل مرجعیت نجف که با سقوط نظام استبدادی سابق و شکل‌گیری نظام جدید، و پس از آن ظهور داعش ناگزیر به کنشگری غیرمستقیم شد و پا به میدان کلان سیاسی گذاشت؛ امروز پا پس کشید و سیاست‌ورزی را به صراحت به “مردم” واگذار کرد و آن را “حق” آنان دانست؛ همچون معماری که بنایی را ساخته و حالا آن را به مالکش واگذار می‌کند.
آیت‌الله ریل تعامل نجف با سیاست را تنظیم و مشخص کرده تا در آتیه هرطوری که زعامت نجف جابه‌جا شد، این ریل بر این اساس، طی‌ِ طریق کند و سرمایه نجف در پای سیاستمداران صرف نشود. آیت‌الله راه نجف را به صراحت و با تاکید از بغداد جدا کرد تا مردم مستقیم برابر آنان بایستند. او نه تنها پای مرجعیت، بلکه “هر عنوانی که در عراق از جایگاه ویژه‌ای برخورددار است” از دامان سیاست بیرون کشید تا میوه‌های گذشته مرجعیت همچون “جهاد با داعش و پیروزی بر آنان” هم در دهان سیاستمداران مزه‌مزه نشود و صرف رقابت‌های انتخاباتی نگردد. فاز کنونی پروژهٔ گفتمانی آیت‌الله سیستانی با این بیانیه رسما رونمایی شد تا با تاکید بر مبانی سیاسی، مسیر آینده مرجعیت نجف هم بازگشایی شود. البته همچنان سیاستمداران انگشت به دهان، منتظر نشسته‌اند تا ببینند “پلهٔ آخرِ آیت‌الله” دیگر چه خواهد بود؟!
