شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: مرحوم سید مرتضی عسکری از جمله محققانی بود که آثار گره‌گشایی از خود برجای گذاشت. هم به تحقیقات علمی پرداخت و هم خدمات اجتماعی انجام داد. او در سال ۱۲۹۳ شمسی در شهر سامرا در خانواده‌ای ایرانی دیده به جهان گشوده بود و ۲۵ شهریور سال ۱۳۸۶ در ۹۳ سالگی در تهران درگذشت.
علامه عسکری که در بغداد و سپس قم دانشکده اصول دین تأسیس کرده بود، تألیفات بسیاری نیز از خود بر جای گذاشت. او در آثار خود کوشید تا برخی از حقایق تاریخی اسلام را بازگو کند و برخی تحریفات پیش‌آمده را نیز مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. رویکرد او چنین بود که علاوه بر استناد به کتب دست اول علمای اسلام، به آرای برخی معاصرین و شرق‌شناسان نیز توجه می‌داد. وی می‌کوشید تا انحراف‌های فکری در آرای برخی مستشرقین را نیز مورد تحلیل قرار دهد. برخی از این انحرافات از آنجا ناشی می‌شد که بعضی اخبار ناصحیح به علت تکرار بسیار، مورد قبول قرار گرفته بود. یکی از این اخبار ماجرای «عبدالله ابن سبا» بود که برخی مخالفان شیعه، او را پایه‌گذار تشیع می‌دانند. مرحوم عسکری با نشان دادن نخستین روایاتی که از عبدالله بن سبا نقل شده نشان داد که از ابتدا حضور چنین فردی افسانه بوده و بسیاری را به اشتباه انداخته است.
تحقیقات وی تحسین بسیاری از عالمان اهل سنت را نیز در پی داشت. سعید ایوب از دانشمندان اهل سنت گفته بود که: «کتاب‌های علامه عسکری حقایقی را که در کوره‌راه‌های دراز و پر دردسرِ مباحث در پی آن بودم برایم آشکار و روشن گردانید و لطف خداوندی در این مورد بر من بسیار عظیم است» (نقل از مقاله بازتاب آثار علامه عسکری در میان اهل سنت؛ سید رضا موسوی).
مناظره‌های علامه عسکری گاه سبب گرایش افراد به شیعه می‌شد. او حتی با بن‌باز (مفتی برجسته سعودی) و ابوالاعلی مودودی (متفکر برجسته پاکستانی) در دفاع از شیعیان مناظره کرده است. مرحوم عسکری اگرچه در دهه پنجاه شمسی از منتقدان مهم حوزوی دکتر شریعتی بود و حتی درباره وی با امام خمینی در نجف صحبت کرده و نسبت به برگزاری مجلس ختم دکتر شریعتی از سوی امام موسی صدر اعتراض کرده بود، ولی در دهه‌های پایانی حیات در قم و تهران به مسأله تقریب مذاهب اهمیت می‌داد و البته می‌کوشید با پاسخ علمی به اتهاماتی که در طول تاریخ متوجه شیعیان شده بود، شکاف‌های اجتماعی میان سنی و شیعه را کاهش دهد. او کتاب «معالم المدرستین» را درباره آموزه‌های اصلی دو مذهب سنی و شیعه نگاشت و به اتهامات علیه شیعیان پاسخ داد.
کتاب‌های مهم دیگری چون «عبدالله بن سبا و افسانه‌های دیگر»، «نقش عایشه در تاریخ اسلام» و «صد و پنجاه صحابی ساختگی» از آثار برجسته این مورخ برجسته شیعی است.
علامه عسکری درباره برخی مشهورات شیعی نیز نکاتی انتقادی بیان می‌کرد. او اگرچه واقعه کساء را همانند واقعه غدیر قطعی می‌دانست، ولی حدیث کساء موجود در ملحقات کتاب مفاتیح‌الجنان را که پس از وفات شیخ عباس قمی به مفاتیح افزوده شده و امروزه بین مردم مرسوم است، مستند و معتبر نمی‌دانست و می‌گفت حتی خود شیخ عباس نیز این حدیث را تا پیش از کتاب منتخب طریحی در هیچ کتابی ندیده است.
همچنین سخنان علامه عسکری در مدرسه معصومیه قم در سال ۸۳ درباره یکی از جملات پایانی زیارت عاشورا موجب نقدهای تندی علیه وی شد و حتی گفته می‌شود مرحوم آیت‌الله شیخ مرتضی تهرانی در جلسات خود به شدت از علامه عسکری انتقاد کرده بود. با این حال علامه عسکری توضیح داد که زیارت عاشورا را معتبر و غیر قابل تشکیک می‌داند و تنها معتقد است که جمله «اللهم خص انت اول ظالم …» در کتاب قدیمی‌تر «کامل‌الزیارات» نیامده است و تنها در برخی نسخه‌های کتاب «مصباح‌المتهجد» چنین جمله‌ای وجود داشته که در زمان علامه مجلسی تثبیت شده است. همچنین نقل شده که وی خواندن علنی زیارت عاشورا را موجب به خطر افتادن جان شیعیان می‌دانست و معتقد بود در سند زیارت عاشورا راویانی هستند که آیت‌الله خویی آنان را ضعیف دانسته است. با این حال، بسیاری از محققین از جمله آیت‌الله شبیری زنجانی که بر پیکر مرحوم علامه عسکری نماز خواند، سند این زیارت را صحیح و قطعی می‌دانند (جرعه‌ای از دریا، ج ۱، ص ۲۵۱). مجموعه خبری رواوی
