شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
ساعتی قبل آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی، استاد بزرگ حوزه علمیه خراسان و از خصصین و شاگردان برجسته آیت‌الله خویی در سن ۹۴ سالگی در مشهد دار فانی را وادع گفت.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالى، فقیه، مدرس، مؤلف و از شاگردان حضرات آیات خویی، حکیم و حلی، که در دوران انقلاب اسلامى همواره از مدافعین نهضت امام خمینى(ره) بود و از مشاورین در تدوین قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران به‌شمار مى‌رفت، ساعتی قبل در مشهد در سن ۹۴ سالگی به علت بیماری درگذشت.
ولادت و تحصیلات
آیت‌الله سیدمحمدمهدی موسوی خلخالی، فرزند سیدفاضل، سال ۱۳۰۴ شمسی، مصادف با ۱۳۴۴ هجری قمری، در شهر رشت متولد شد. دوران کودکی و نوجوانی را در این دیار گذراند؛ اما سال ۱۳۲۰ شمسی، در سن شانزده‌سالگی، برای تحصیل علوم دینی، عازم نجف اشرف شد.
در حوزه علمیه نجف، دروس رسائل، مکاسب و کفایه را از محضر اساتید برجسته‌ای همچون: آیت‌الله شیخ مجتبی لنکرانی، آیت‌الله میرزاحسن یزدی، آیت‌الله شیخ مرتضی طالقانی و آیت‌الله شیخ محمدتقی ایروانی آموخت. سپس، از سال ۱۳۲۵ شمسی تا سال ۱۳۳۹، مدت پانزده سال، با حضور در درس خارج فقه و اصول، نزد آیت‌الله حکیم، آیت‌الله شیخ حسین حلی و به ویژه آیت‌الله خویی تلمذ کرده و در شمار شاگردان برجسته ایشان جا گرفت. همچنین، در درس فلسفه آیت‌الله شیخ صدرا بادکوبه‌ای و درس تفسیر آیت‌الله خویی شرکت کرده و بر آموخته‌ها و اندوخته‌های علمی خود افزود.
آیت‌الله خلخالی، هم‌بحث آیت‌الله شهید شیخ مرتضی بروجردی و در درس خارج، همدوره و همدرس حضرات آیات سیدعلی سیستانی، حسین وحید خراسانی، میرزاعلی فلسفی، میرزاجواد تبریزی، شهید محمدباقرصدر، سیدعلی شاهرودی، اسحاق فیاض و محمدتقی جواهری بود.
آیت‌الله خلخالی، مدت حضور خود در نجف اشرف، افزون بر تحصیل علوم حوزوی، به تدریس در دو سطح مقدمات و سطوح عالی حوزه نیز مشغول بود. ایشان، در این حوزه شریف، با تدریس کتاب‌های ادبیات، لمعه، معالم، رسائل، مکاسب و کفایه شاگردان بسیاری را از آموخته‌های خود بهره‌مند کرد.
هجرت به ایران
استاد خلخالی، پس از هجده سال تحصیل و تدریس در حوزه علمیه نجف اشرف، سرانجام سال ۱۳۳۹ شمسی به کشورش ایران بازگشت و با اقامت در شهر تهران، فصل جدیدی از برنامه‌ها و فعالیت‌های علمی و تبلیغی خود را آغاز کرد. عمر حضور ایشان در شهر تهران تا سال ۱۳۸۵ به درازا کشیده شد. در این چهل و پنج سال، ابتدا سالیانی به تدریس سطوح عالی حوزه شامل رسائل، مکاسب و کفایه پرداخت و پس از آن، کرسی درس خارج فقه و اصول را برپا کرد. در این مدت طولانی، طلاب و روحانیون بسیاری پای درس ایشان نشسته و بر دانش و بینش خود افزودند. امامت جماعت مسجد جامع صدریه، راه‌اندازی کتابخانه عمومی و تأسیس حوزه علمیه بخش دیگری از اقدامات علمی و تبلیغی ایشان در شهر تهران بود.
عزیمت به حوزه علمیه مشهد
آیت‌الله سیدمحمدمهدی موسوی خلخالی، پس از رحلت مرحوم آیت‌الله فلسفی در سال ۱۳۸۵ به درخواست جمعی از فضلا و طلاب حوزه علمیه مشهد، به این دیار مقدس عزیمت کرده و با سکونت در جوار حضرت علی‌بن موسی الرضا علیه السلام به تدریس درس خارج اصول در مدرسه آیت‌الله خوئی مشغول شد. کرسی درس خارج اصول این فقیه فرزانه از دروس پررونق حوزه علمیه مشهد به شمار میرفت و طلاب و فضلای بسیاری از محضر ایشان کسب فیض کردند.
آیت‌الله خلخالی، در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی همواره از مدافعان و حامیان نهضت امام خمینی (ره) بوده و در جریان تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، از مشاوران آن به شمار می‌آمد. ایشان همیشه از مقام و جایگاه مرحوم امام رضوان الله تعالی علیه به بزرگی یاد می‌کند و بر این باور است در میان عالمانی که از زمان شیخ طوسی تا کنون به مقام فقاهت نایل آمده‌اند، کسی به پای همت عالی امام خمینی (ره) نرسیده است؛ زیرا همه تلاش او این بود که علی‌رغم دشمنی‌های بسیار، اسلام را در تمام دنیا بگستراند.
آیت‌الله موسوی خلخالی، با حضور در عرصه‌های گوناگون انقلاب، به ویژه انتخابات، هماره بر اصل ولایت فقیه تأکید می‌کند، امام خمینی (ره) را بنیانگذار این اصل می‌داند و آن را، همان نیابت از امام زمان (عج) می‌شمار‌د. ایشان، انقلاب اسلامی را نعمت بزرگ خداوند دانسته و بر این عقیده است آنچه را که امام (ره) و انقلاب به ما الهام کرده، وحدت است. پس، برای حفظ این وحدت، باید مسیر انقلاب را ادامه داد. همان مسیری که تا کنون بزرگان بسیاری زحمات فراوانی برای حفظ آن کشیده‌اند.
آثار علمی
استاد موسوی خلحالی، افزون بر تدریس و تربیت شاگردان فراوان و حضور فعال در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی، با تحقیق و تألیف در حوزه علوم دینی نیز مأنوس بوده و در این زمینه، رساله‌‌ها و کتاب‌های علمی بسیاری را به قامت قلم در آورده است. برخی از این دست آثار عبارت‌اند از: ۱- فِقهُ الشّیِعَه (تقریرات خارج فقه آیت‌الله خویی)؛ ۲- تقریرات کامل اصولی آیت‌الله خویی؛ ۳- مدارک عروه الوثقی؛ ۴- حاکمیت در اسلام؛ ۵- اَلرِّضاع؛ ۶- اَلأَنفال؛ ۷- شریعت و حکومت؛ ۸- تحریف‌ناپذیری قرآن؛ ۹- ما یَجِبُ فیهِ الخُمس. ۱۰ چندین کتاب پیرامون مهدویت و … .
«تحریریه شبکه اجتهاد»، این ضایعه را به حوزه‌های علمیه، شاگردان و خاندان محترم تسلیت گفته و علو درجات و مغفرت الهی را از درگاه خداوند متعال برای استاد فقید خواستار است.
لازم به ذکر است، مراسم تشییع پیکر مطهر ایشان و مجالس ترحیم متعاقبا به اطلاع خواهد رسید.
