شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی رحمه الله علیه از فقهای برجسته و بسیار با عظمت شیعه است که سالها ریاست مرجعیت شیعه و زعامت حوزه علمیه نجف را برعهده داشت و مرجعیت جهانی یافت. وی در اصفهان متولد شد. به‌خاطر استعداد و جدیت در تحصیل و قوت در حافظه و درک اساتید بزرگ، تحصیلات حوزوی خود را با موفقیت به اتمام رساند. ایشان سالها در اصفهان و نجف نزد اساتید برجسته فقه و اصول، به تحصیل پرداخت تا به مدارج عالیه اجتهاد و فقاهت نائل آمد.
آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی از شاگردان برجسته و کم نظیر آخوند خراسانی صاحب کفایه الاصول بود و ۱۷ سال نزد وی تلمذ و شاگردی کرد. برخی بزرگان مانند آیت‌الله علامه سید حسن صدر ایشان را، برترین شاگرد آخوند خراسانی معرفی کرده‌اند. آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، در زمان آخوند خراسانی، به تدریس سطوح عالیه اشتغال ورزید که از جمله شاگردان شاخص ایشان در آن زمان مرحوم آیت‌الله میرزا احمد کفایی (فرزند آخوند خراسانی) بود که بعدها زعیم حوزه علمیه مشهد گردید. پس از رحلت آخوند خراسانی، سید، تدریس خارج خویش را آغاز کرد. پس از رحلت آخوند خراسانی، عده‌ای از مردم خراسان برای تقلید به ایشان مراجعه کرده و از ایشان خواستند رساله عملیه خویش را منتشر نماید. آیت‌الله میرزا محمد تقی شیرازی، در زمان اوج مرجعیت خویش، احتیاطات وجوبی خویش را به آقا سید ابوالحسن اصفهانی ارجاع می‌داد و به این ترتیب، آیت‌الله آقا سید ابوالحسن اصفهانی بیشتر مورد توجه حوزههای علمیه و مردم قرار گرفت. این امر ادامه داشت تا چند سال بعد، پس از فوت میرزای نایینی و شیخ عبدالکریم حائری یزدی در سال ۱۳۵۵ هق معادل ۱۳۱۵ ه ش، مرجعیت ایشان توسعه یافت و تقریبا ۱۰ سال، مرجعیت جهانی تشیع، در دست با کفایت ایشان بود. این فقیه بزرگوار از هنگام اقامت در نجف، بیش از نیم قرن در حوزه علمیه نجف، به تدریس فقه و اصول و تربیت طلاب و فضلا اشتغال داشت. شاگردان و فضلای زیادی از محضر درس ایشان به مقام اجتهاد و استادی رسیدند که هر یک در حوزههای علمیه شیعه مشار بالبنان و شاخص گردیدند. حجت‌الاسلام والمسلمین سید ناصر حسینی میبدی در کتابی اختصاصی راجع به زندگی نامه آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی که نام آن را “سراج المعانی در احوالات امام سید ابوالحسن اصفهانی” گذاشته است، نام حدود ۲۷۰ نفر از این شاگردان فاضل را با مختصری از زندگی نامه ایشان ارایه داده است. حجت‌الاسلام والمسلمین سید جعفر موسوی اصفهانی، نوه آیت‌الله آقا سید ابوالحسن اصفهانی از اساتید سطوح عالیه حوزه علمیه مشهد نیز کتابی اختصاصی در شرح احوال جد خویش نگاشته به نام “حیات جاودانی” این بزرگوار نیز نام ۱۳ نفر از شاگردان شاخص و برجسته ایشان را با مختصری از زندگی نامه ایشان ذکر نموده است. حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ مهدی باقری سیانی نیز از محققین و پژوهشگران حوزه علمیه اصفهان کتابی اختصاصی راجع به آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی نوشته به نام “اجازات آیت‌الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی “که منتشر شده است. در کتاب، ۶۹ نفر از فضلای شاگردان و علمایی که از ایشان به دریافت اجازه اجتهاد مکتوب نائل آمدند، بیان نموده است. همچنین نام برخی از کسانی که از این بزرگوار به اجازه امورحسبیه و نقل حدیث موفق گشته اند، گرد آوری نموده است. در اینجا به نام برخی از شاگردان فاضل و شاخص و مشهور آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی اشاره می‌نمایم: حضرات آیات: شیخ آقا بزرگ اشرفی شاهرودی، میرزا حسین فقیه سبزواری، میرزا حسن سیادتی سبزواری، سید عبدالاعلی سبزواری، سید مرتضی مرتضوی لنگرودی، میرزا احمد کفایی خراسانی، میرزا حسن بجنوردی، شیخ محمد تقی آملی، شیخ محمد تقی بهجت، میرزا علی علیاری تبریزی، شیخ علی خوزانی اصفهانی (مشکوه)، شیخ موسی خوانساری، سید عبدالله شیرازی، شیخ محمد رضا طبسی نجفی، شیخ مجتبی قزوینی، میرزا کاظم تبریزی، شیخ علی محدث خراسانی، شیخ عباسعلی اسلامی، میرزا احمد آشتیانی، میرزا مهدی آشتیانی، سید صدرالدین صدر، شیخ محمد حسین نجفی کلباسی، شیخ محمد کوهستانی، شیخ غلامحسین جعفری همدانی، سید علی موسوی اصفهانی، …برخی از فضلا و شاگردان شاخص ایشان بودند که اکثر ایشان در زمان سید و پس از رحلت ایشان، کرسی تدریس را در حوزههای علمیه شیعه مانند نجف، مشهد، سبزوار، قم، اصفهان و… در دست گرفتند و به تدریس سطوح و خارج فقه و اصول اشتغال ورزیدند. تقریرات درس سید توسط شاگردان نوشته می‌شد و منتشر گردید. بزرگانی مانند حضرات آیات سید حسن سیادتی سبزواری، میرزا حسین فقیه سبزواری، شیخ محمد تقی آملی، شیخ غلامحسین جعفری همدانی، شیخ علی خوزانی اصفهانی (مشکوه) و… برخی از فضلای شاگردان ایشان بودند که تقریرات درس ایشان را نوشته و برخی نیز این تقریرات را منتشر نمودند.
آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی علاوه بر تدریس و تربیت مجتهدان و فقها، به گسترش شعایر مذهبی نیز اهتمام می‌نمود. خود در حرم مطهر امیرالمومنین علی علیه‌السلام، نماز جماعت، اقامه می‌نمود و جمعیت زیادی از طلاب و فضلا و علما پشت سر ایشان نماز می‌خواندند. به مناسبت ایام مذهبی، مجلس منعقد می‌نمود و وعاظ و خطبای برجسته شیعه در حضور ایشان و طلاب و فضلا و اساتید و علمای نجف منبر می‌رفتند و به نشر معارف قرآن و عترت می‌پرداختند. از جمله این خطبا و وعاظ، خطبا و وعاظ خراسان بودند که از بهترین خطبای برجسته شیعه در آن زمان بودند که به دعوت ایشان در آنجا منبر می‌رفتند. از جمله این خطبا ووعاظ برجسته خراسان می‌توان به حضرات آیات و حجج اسلام آقایان حاج شیخ مهدی واعظ خراسانی، حاج شیخ محمود حلبی، حاج شیخ عباسعلی محقق خراسانی، حاج شیخ حسین وحید خراسانی و…اشاره نمود.
آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، از جهات علمی، هم از جهات اخلاقی و معنوی و هم از جهات درایت و مدیریت و تدبیر و… خلاصه از هر جهت، شایستگی مرجعیت و ریاست جهانی شیعه را دارا بود. او اقتدار ویژه‌ای داشت. سعه صدر، صبر، حلم، سخاوت، تواضع، مهربانی، اخلاص، اخلاق، شجاعت، درایت و تدبیر، فقاهت فوق العاده و دقت نظر، اخلاق اجتماعی ایشان، آن بزرگوار را محبوب قلوب همگان نموده بود. او پدر مهربانی برای طلاب و حوزههای علمیه بود. در ۱۰ سال آخر عمر مبارکش، وجوهات شرعی از سراسر جهان، برایش ارسال می‌شد. مبلغین را به نقاط مختلف بلاد شیعه اعزام می‌نمود و به امور دینی بلاد مختلف شیعه در جهان رسیدگی می‌کرد. به طلاب حوزههای علمیه شیعه، شهریه می‌داد.
آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، در فقاهت، معنویت، مکارم اخلاق از نوادر روزگار عصر خویش بود. او از قاتل فرزند دلبندش که از فضلای کم نظیر حوزه علمیه و بازوی راست ایشان در بیت و مرجعیت بود، گذشت و حتی در جهت آزادی او از زندان اقدام نمود. از فیض تشرف خدمت امام زمان علیه السلام، مکرر برخوردار بود که داستان آنها معروف و مشهور است. وی از ابتدای طلبگی تا انتهای مرجعیت، توجه و ارادت خاص به امام زمان علیه السلام داشت و متقابلا مورد لطف و عنایت خاص ایشان قرار داشت.
پیام امام زمان علیه السلام به ایشان معروف است که: “ارخص نفسک و اجلس فی دهلیز بیتک و اقض حوائج الناس نحن ننصرک: خودت را ارزان کن و در دسترس مردم باش و حوائج و نیازهای مردم را برآورده کن، ما شما را کمک و یاری می‌نماییم.”(ر.ک: سراج المعانی،حیات جاودانی، گنجینه دانشمندان جلد ۱، ۲، ۳).
مرجعیت مرحوم آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، مقارن شد با حکومت رضاخان که در صدد تخریب و تضعیف حوزههای علمیه شیعه و علمای شیعه بود و با مظاهر دینی و شعایر دینی اسلام و مذهب تشیع مخالفت می‌نمود. در این موقعیت حساس، این بزرگوار با مدیریت و تاکتیکی زیبا و مدبرانه، نقشه‌‌های شوم رضا خان را نقش بر آب می‌کرد. همچنین کمونیستها و توده ایها در فکر تخریب دین و ضربه زدن به جان و مال و ناموس مسلمین بودند و در فکر تصاحب حکومت ایران بودند و آذربایجان را به تصرف خود درآورده بودند و خودمختاری و…اعلام کرده بودند که مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی در زمان حیاتش،در فکر خنثی کردن توطئه آنها بود و با آنها نیز مبارزه می‌کرد. پس از رحلت این مرجع بزرگ، توده‌ای‌ها در فکر حمله به مردم بودند که مقارن شد با فوت این مرجع عالیقدر جهان تشیع؛ شدت علاقه مردم به آقا سید ابوالحسن اصفهانی باعث شد، طوفان احساسات مذهبی مردم ایران در فقدان ایشان، شعله ور گردد و بساط توده‌ای‌ها در آذربایجان و …برچیده شود.
آری حیات و ممات سید، برای جهان اسلام برکت بود. برکات وجودی آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی را نمی‌توان با چند مقاله و کتاب مختص توصیف کرد و مناسب است کتابهای مفصل و مبسوط در این جهات، نوشته و منتشر گردد و کنگره‌‌های جهانی برگزار گردد و مستند زندگی نامه ایشان به نمایش در آورده شود و همچنانکه مرجعیت ایشان جهانی بود، معرفی ایشان نیز جهانی گردد تا جهان بشریت با مفاخر دین اسلام و مذهب شیعه بیشتر آشنا گردد.
کلیک کنید: دانلود مقاله «سیری در حیات علمی و مرجعیت آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی»
