چرا قبر امام حسین(ع) شش گوشه است؟

در میان اقوال مورخان درباره چگونگی دفن حضرت سید الشهداء(ع) و یاران با وفای آن حضرت اندک تفاوتی دیده می‌شود؛ جهت روشن شدن موضوع به تشریح بعضی از آن‌ها می پردازیم:

الف) مرحوم مفید پس از ذکر اسامی هفده نفر از شهیدان بنی هاشم که همگی از برادران، برادر زادگان و عموزادگان امام حسین(ع) بودند، می‌فرماید: آنان پایین پای آن حضرت در یک قبر (گودی بزرگ) دفن شدند و هیچ اثری از قبر آنان نیست و فقط زائران با اشاره به زمین در طرف پای امام(ع) آنان را زیارت می کنند و علی بن الحسین(ع) [علی اکبر] از جمله آنان است. برخی گفته اند:‌ محلّ‌ دفن علی اکبر نسبت به قبر امام حسین(ع) نزدیک ترین محلّ است.[۱]

ب) نیز مرحوم مفید می‌گوید: پس از کوچ عمر بن سعد از کربلا، جماعتی از بنی‌اسد که در غاضریه سکونت داشتند، آمده و بر پیکر امام حسین(ع) و یارانش نماز گذاردند و آن حضرت را همان جایی که الآن قبر او است، دفن کردند و علی‌بن‌الحسین(ع) را در پایین پای پدر به خاک سپردند، سپس برای دیگر شهیدانِ اهل بیت و اصحاب، حفره ای کندند و همه آنان را در آن حفره به صورت دسته جمعی دفن کردند و عباس بن علی(ع) را در راه غاضریّه، در همان محلّی که به شهادت رسید و اکنون قبر او است، به خاک سپردند.[۲]

ج) در برخی از روایات آمده است: امام سجّاد (ع) [با قدرت امامت و ولایت] به کربلا آمد و بنی اسد را سرگردان یافت، چون که میان سرها و بدن ها جدایی افتاده بود و آنان راهی برای شناخت نداشتند؛ امام زین العابدین(ع) از تصمیم خود برای دفن شهیدان خبر داد، آن گاه به جانب جسم پدر رفت،‌با وی معانقه کرد و با صدای بلند گریست، سپس به طرف قبر رفت و با کنار زدن مقدار کمی خاک،‌ قبری آماده ظاهر شد.

به تنهایی پدر را در قبر گذاشت و فرمود: “با من کسی هست که مرا کمک کند” بعد از هموار کردن قبر روی آن نوشت: “هذا قبر الحسین بن علی بن أبی طالب الّذی قتلوه عطشاناً غریباً؛ این قبر حسین بن علی بن أبی طالب است، که او را با لب تشنه و غریبانه کشتند”.

پس از فراغت از دفن پدر به سراغ بدن عمویش عباس(ع) رفت و آن بزرگوار را نیز به تنهایی به خاک سپرد.

سپس به بنی اسد دستور داد تا دو حفره آماده کنند. در یکی از آن‌ها شهیدان بنی‌هاشم و در دیگری سایر شهیدان را به خاک سپردند. نزدیک ترین شهیدان به امام حسین(ع) فرزندش علی اکبر(ع) است.[۳]

امام صادق(ع) در این باره به عبدالله بن حمّاد بصری فرمود: “امام حسین(ع) را غریبانه کشتند. بر او می گرید کسی که او را زیارت کند و غمگین می‌شود کسی که نمی تواند او را زیارت کند و دلش می سوزد کسی که قبر پسرش را در پایین پایش مشاهده کند”.[۴]

گرچه بعضی از مطالب در کیفیّت به خاک سپاری امام حسین(ع) و این که چه کسی امام را دفن کرده، متفاوت است، ولی از مجموع آن‌ها این نکته به عنوان نتیجه قابل استفاده است که: قبر علی اکبر(ع) در پایین پای امام حسین(ع) قرار دارد. بنابراین می توان ادعا کرد ضریح کوچکی که به ضریح حضرت سید الشهداء(ع) متصل است و در طرف پایین پای حضرت قرار دارد و از مجموع دو ضریح یک ضریح شش گوش درست شده، به احترام علی اکبر(ع) و به نام آن حضرت است.

عبدالرّزاق حسنی ضریح امام حسین(ع) را چنین توصیف کرده است:

“ضریح امام حسین(ع) عبارت است از یک بلندی [صندوق مانند] چوبی که از عاج زینت شده و روی آن دو مشبک[۵] قرار دارد. مشبّک داخلی از فولاد گران قیمت و مشبک خارجی از نقره روشن سفید است… به مشبّک خارجی مشبک دیگری بدون این که مانعی بین آن دو باشد، متصل است و فقط از هر طرف به اندازه یک متر کوتاه تر از مشبک خارجی متعلّق به امام حسین(ع) است و زیر آن مشبک قبر علی بن الحسین(ع) است که همراه پدر در یک روز شهید شده و در کنار پدر دفن گردیده است.[۶]

پی‌نوشت:

[۱] شیخ مفید، الارشاد (سلسله مؤلّفات شیخ مفید، ج ۱۱) دارالمفید الطباعه والنّشر والتوزیع، جزء ۲، ص ۱۲۶ – ۱۲۵٫

[۲]   شیخ مفید،‌ همان، ص ۱۱۴؛‌جعفر خلیلی، موسوعه العتبات المقدسه، قسم کربلاء، جزء ۸، چ منشورات مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۷ هـ ، ص۷۳٫

[۳]  عبدالرزّاق الموسوی المقرم، مقتل الحسین(ع۹، قسم الدراسات الاسلامیّه- مؤسسه لبعثه، تهران، ‌ص ۳۲۱ – ۳۲۰٫

[۴] جعفر بن محمد، ابن قولویه، کامل الزیارات، مؤسسه نشر الفقاهه، اوّل،۱۴۱۷ ، ص ۵۳۸ -‌۵۳۷؛ المقرم، همان، ص ۳۲۱٫

[۵] هر چیز سوراخ، سوراخ پنجره مانند را مشبّک گویند.

[۶] جعفر خلیلی، موسعه القسبات المقدسه،‌قسم کربلاء، مؤسسه الأعلیللمطبوعات، بیروت، جزء ۸، ص ۱۸۲، به نقل از عبدالرزّاق حسنی،‌ موجز تاریخ البلدان العراقیه.