اندیشوران فقهی

استاد برجسته خارج فقه و اصول حوزه علمیه خراسان گفت: هدف حوزه های علمیه قم و نجف و علمای آن یکی است گرچه منهج علمی شان متفاوت باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله مصطفی اشرفی شاهرودی از علمای حوزه‌ علمیه خراسان در دیدار میهمانان شرکت کننده در کنگره امناء الرسل گفت‌: معرفی سبک و سیره علمای بزرگ حوزه‌های علمیه آثار و تألیفات و فعالیت‌های اجتماعی آنان پاسخ بسیاری از شبهات علیه روحانیت را خواهد داد. ایشان با قدردانی از احیای تراث شیعه توسط دست اندرکاران کنگره امناء الرسل، افزود: به عنوان کسی که آیت‌الله خرسان را در نجف اشرف می‌شناختم …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، خطاب به طلاب تاکید دارد: اگر به یک مرجع یا بزرگی نقد و اشکال سیاسی دارید، با احترام بگوئیم و از تعابیر خفیف و موهون استفاده نکنید. یکی از علل ضعف روحانیت این است که ما احترام بزرگان خود را حفظ نکردیم، چرا امروز نفوذ کلمه‌ی مرجعیت و مراجع در کشور کم شده؟ برای اینکه از خود ما شروع شد، ما حرمت اینها را رعایت نکردیم، در گذشته اینطور نبود لااقل طلبه‌ها تعبد محض داشتند ولی الآن اینطور نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار …

حجت‌الاسلام مهدی رستم‌نژاد، طرح تغییر متون درسی حوزه را «آزمایشی» دانست و گفت: از تعدادی اساتید به صورت مستقیم یا با نامه دعوت شد ولی برخی پاسخ ندادند، عده‌ای گفتند ما را معاف کنید، برخی هم حاضر به کمک شدند ولی گفتند نام ما در هیچ سندی نیاید و برخی هم بین راه رها کردند. حجت‌الاسلام ملک‌زاده نیز با بیان اینکه استادان حوزه در جریان تغییرات قرار نگرفتند و اقناع نشدند، بیان داشت: چرا این طرح به نام یک‌نفر در حوزه تمام شد؛ آیت‌الله شب‌زنده‌دار شخص بسیار محترمی هستند ولی چون افکار عمومی حوزه به خوبی اقناع نشد در فضای …

برخی از اساتید حاضر در دیدار با مدیر حوزه‌‌های علمیه، ضمن این مطلب که ما قصد ملتهب کردن حوزه را نداریم و نیت همه رشد و بالندگی حوزه است، پیشنهاد دادند: از آنجایی که این طرح را «آزمایشی» قلمداد کرده‌اید و به‌واسطه مشکلاتی که در محتوا و اجرای طرح تحول متون آموزشی هست، فعلاً طرح را تعطیل نمایید و آن را در روند کارشناسی بگذارید. ما حاضریم گروه‌های مختلفی از اساتید را در اختیار شما قرار دهیم تا آن را بررسی کنند و بعد از بررسی این طرح، در نیم سال دوم یا در سال آینده، با موافقت مراجع عظام …

مراسم تکریم و معارفه مدیر حوزه علمیه خراسان با حضور علما، اعضای شورای عالی، اساتید، فضلا، مدیران مدارس علمیه مشهد و مسئولان استانی در مدرسه علمیه عالی نواب برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در ابتدای این مراسم، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین صفرعلی فتح الهی، مسئول دبیرخانه شورای عالی حوزه علمیه خراسان به قرائت حکم مقام معظم رهبری(حفظه الله تعالی) در انتصاب اعضای شورای عالی این حوزه پرداخت و با بیان این که مقام معظم رهبری پس از ارتحال آیت‌الله واعظ طبسی در حکمی اعضای شورای عالی، دبیر و مدیر حوزه علمیه خراسان را در اسفندماه سال ۹۴ منصوب نمودند، عنوان کرد: …

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در نشست «نقل و نگارش حدیث در صدر اسلام؛ منع یا جواز» دیدگاه خاورشناسان، شیعیان و اهل سنت درباره کتابت حدیث در صدر اسلام را تشریح و نظرات گروه‌های مختلف را بیان کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «نقل و نگارش حدیث در صدر اسلام؛ منع یا جواز»، توسط دانشکده علوم انسانی حضرت نرجس(س) دانشگاه ولی عصر(عج) با سخنرانی دکتر مجید معارف، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران برگزار شد. در ادامه متن سخنان وی را می‌خوانید: موضوع جواز نقل و نگارش حدیث از سوی بسیاری از دانشمندان، همچنان بحثی زنده است مخصوصاً در زمینه کتابت …

مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: اگر حقوق را وارد قلمروی فقه کنیم یعنی صرفا نگاه تکلیف مداری به فقه نداشته باشیم، در عرصه نظام سازی به نتایج بهتر و موثرتری خواهیم رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی علمی- ترویجی با موضوع «بایسته‌های نظام سازی در فقه سیاسی شیعه» توسط گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در راستای همایش ملی «فلسفه فقه نظام‌ساز با تأکید بر افکار و آرای شهید آیت‌الله محمدباقر صدر» برگزار شد. در این کرسی علمی، حجت‌الاسلام دکتر سیدکاظم سیدباقری به عنوان ارائه‌دهنده و حجج‌اسلام دکتر محسن مهاجرنیا و دکتر محمدعلی میرعلی به …

اگر مدخل تقریب را سیاسی کنیم، به این معناست که تقریب بین فرقه‌ها با عنوان اولی جزء شرع نیست و چیزی به نام تقریب بین مسلمانان در متون قرآن و سنت وجود ندارد و ضرورت و اضطرار مسلمانان را وادار به همگرایی و همبستگی کرده است و چنانچه این ضرورت نباشد وحدتی هم نیست. شبکه اجتهاد: شاید عنوانی که در اینجا انتخاب شده «وحدت اسلامی سیاسی یا مذهبی» در نگاه اول دارای ایهام باشد، گویی در برابرمان دو گزینه قرار دارد و حتما باید یکی از آنها را در چارچوب ذهنی خود انتخاب کنیم: یا بگوییم تقریب، وحدت یا همزیستی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مطلوبیت تحول صحیح در متون درسی حوزه، نیازمند استدلال نیست. ایستایی و جمود بر متون گذشته نه تنها به تعمیق مباحث علمی کمک نمی‌کند بلکه از ارتقاء سطح علمی طلاب می‌کاهد و به مرور به نشاط علمی حوزه‌های علمیه ضربه می‌زند؛ پس اصل تحول امری شایسته و بایسته است؛ اما باید توجه داشت که تحول نیازمند مدیریت، نظارت و کمک‌رسانی است. «اجتهاد» معتقد است جلوگیری از هر حرکت اصلاحی، مانع از تحقق تحول صحیح است و از سوی دیگر نیز نمی‌توان هر تغییری را تحول صحیح نامید؛ بلکه باید حساس بود و از حرکت‌های شتاب‌زده و غیرصحیح، جلوگیری …

شبکه اجتهاد: حوزه علمیه مشهد از دیرباز شاهد رشد و نمو اندیشمندان بزرگی بوده است. در دوره معاصر چند شخصیت چون خورشید بر تارک حوزه خراسان می‌درخشیدند. آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی یکی از این عالمان بزرگ این شهر و دیار بوده است. «فقیه آزاده»، عنوان پرونده «شهرآرا» برای این استاد والامقام است که با آثار و گفتارهایی از آیات و اساتید: سید جعفر سیدان، مصطفی اشرفی شاهرودی، رجبعلی رضازاده، سیدمحمد خامنه‌ای، مهدی محقق و محمد واعظ زاده خراسانی، ابوالقاسم خزعلی، محمدرضا حکیمی، حیدر رحیم‌پور ازغدی(رحمهم‌الله‌)، نگاهی به بینش و منش آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی داشته که با اندک ویرایشی می‌خوانید. …

دومین پیش همایش کنگره بین‌المللی علامه شیخ محمدحسین آل کاشف الغطاء که به بررسی اندیشه‌های فقهی و رونمایی از مجموعه فقهی موسوعه ایشان اختصاص داشت، برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری در مراسم رونمایی از مجموعه فقهی علامه شیخ محمدحسین کاشف‌الغطاء که از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، گفت: فلسفه رونمایی و معرفی آثار اندیشمندان و بزرگان این است که فضلا و علاقه‌مندان و استادان با این آثار آشنا شوند و این جلسه هم پیش‌همایش است و ان‌شاءالله تا برپایی همایش اصلی، تلاش کنید معرفی بیشتری برای این اثر صورت بگیرد. ‌ …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) با بیان اینکه مقاصدالشریعه امروزه یک خطر بسیار بزرگ برای مجموع دین است، گفت: من از بابت «مقاصدالشریعه» نگرانی دارم، در ابتدا فکر می‌کردم که مقاصدالشریعه مثل موریانه تنها به جان فقه می‌افتد اما الان مشاهده می‌شود که به جان قرآن کریم نیز افتاده است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، در نخستین اجلاسیه سالانه اساتید مؤسسه تخصصی ائمه اطهار(ع) که در سالن جلسات این مرکز در قم برگزار شد، ضمن تسلیت به مناسبت شهادت جمعی از هم‌میهنان در حرم مطهر حضرت احمدبن موسی شاهچراغ(ع)، گفت: خداوند …

حجت‌الاسلام دکتر سیدحسین مدرسی طباطبایی اخیرا کتابی با عنوان «نص و تفسیر: امام جعفر صادق و میراث او در فقه اسلامی» به بازار آثار مطالعات اسلامی عرضه کرده است که اخبار انتشار آن از مدتی پیش باعث جلب توجه دنبال‌کنندگان آثار او شد. تصویری از مزار ائمه مدفون در قبرستان بقیع که ساخته سلاطین عثمانی بود و با سلطه وهابیان بر حجاز ویران شد، نقش جلد این کتاب است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین مدرسی طباطبایی؛ صاحب کرسی بویارد داج در دپارتمان مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه پرینستون است. او که پس از گذراندن دوره‌های عالی تحصیلات سنتی …

استاد علیدوست در خصوص «طرح اصلاح محدوده کتب درسی و آموزش حوزه‌‌‌های علمیه» گفت: نظر من این است که اگر به هر دلیلی اصرار بر اجرای این طرح هست، نباید حوزه را دچار شقاق و اختلاف کرد، طلاب باید طبق برنامه پیش بروند و بدون دغدغه خاطر درسشان را بخوانند. از سوی دیگر استاد عندلیب همدانی بیان داشت: ما هیچ تعصبی نسبت به تغییر و تکامل متون درسی نداریم؛ کتاب‌‌‌های الآن از دوران قدیم که نبوده، آرام‌آرام کتابی رفته و کتاب دیگری جایگزین شده است. اما این کار نظم و نظام خاصی دارد و نمی‌شود این را با دستور حل …

نظام آموزش سنتی حوزه، از گذشته تا امروز، در کنار نقاط قوت، نقاط ضعفی هم داشته و دارد. هر چیزی که سنت حوزوی محسوب شود مطلوب نیست. سنت‌های خوب زیادی داریم، سنت‌هایی که قابل‌شمارش است، اگرچه سنت‌های بد هم کم نیست. اگر کسی به قدرت استنباط برسد بیشتر به اتکای تلاش شخصی خود فرد بوده تا اینکه نظام حوزه او را به صورت مجتهد تربیت کند. در قدیم، سنت مباحثه این خلا را پر می‌کرد ولی امروز مباحثه هم بسیار ضعیف شده است و این ضعف بیشتر دیده می‌شود. چه اشکالی دارد حوزه از تجارب آموزشی جدید بهره‌مند شود و …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: کسی که کوته اندیش است را نمی‌توانیم مجتهد بنامیم ولو به آیات و احادیث متناسب مسلط باشد، سالیان سال تدریس کرده باشد و کتاب و مقاله‌های زیادی هم نوشته باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: شاید اگر چند دهه پیش کسی سخن از فقه معاصر و برگزاری درس خارج در رابطه با آن می‌کرد، کلام او را حمل بر مزاح می‌کردند اما امروز ده‌ها درس خارج فقه معاصر در قم و سایر شهرهای ایران برقرار است. این دروس، اساتید و محتوای آنها البته موافقان و مخالفانی دارد. برخی آنها را زمینه شکل گیری …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: باید نظر مراجع عظام و ارکان حوزه رعایت شود و نظر ایشان بر نظر دیگران، مقدّم است. قوام و بالندگی علمی حوزه به امثالِ آیت‌الله شبیری زنجانی است و ارائه طرح جدید بدون تأمین نظر ایشان، به نظر این‌جانب، اشتباه است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدتقی شهیدی، با اشاره بیانیه اخیر آیت‌الله شبیری زنجانی درباره برنامه آموزشی جدید حوزه‌های علمیّه، پس از درس خارج فقه امروز در جمع فضلای حوزه علمیّه قم، درباره طرح تغییر متون حوزوی بیان کرد: در تغییر متون درسی حوزه‌ها، باید نظر مراجع عظام و ارکان …

استاد حوزه علمیه نجف معتقد است: دیدگاه اسلام این نیست که وحدت ظاهری میان مسلمانان وجود داشته باشد، بلکه ضرورتی است که از سوی پیامبر اسلام بیان شده است و باید از ضرورت‌های مشترک همه مذاهب حفاظت کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمد سند، از علمای و اساتید حوزه علمیه نجف، درباره جایگاه وحدت در دین اسلام به «ایکنا» گفت: وحدت فتوای مذاهب نیست، بلکه در دایره ضرورت‌های بیان‌شده از سوی پیامبر(ص) است. البته فقها در بیان ضرورت‌های دینی سهیم هستند و این از ضرورت‌های مسلمانان است، همانگونه که هر کسی که شهادتین را بگوید در دایره مسلمانان قرار …

کمّی‌گرایی آفت بزرگی برای این حرکت مبارک است. بنده به‌هیچ‌وجه از کثرت سریع این دروس و عناوین در حوزه‌ها خوشحال نمی‌شوم. اینکه به‌سرعت اساتید زیادی عهده‌دار ارائه این دروس شوند را نیز درست نمی‌دانم. این مسئله در آینده‌ای نزدیک ممکن است فقها و مراجع را به این دروس بدبین کند. باید اساتیدی که سال‌ها سابقه ارائه قوی دروس متعارف را در حوزه داشته‌اند، پایبندی آن‌ها به ضوابط فقه سنتی و جواهری مسلم است و درعین‌حال ذوق و فهم خوبی از مسائل نو دارند و اهل مطالعات گسترده و پژوهش‌های عمیق در موضوعات پیچیده نو پیدا هستند به این عرصه وارد …

حجت‌الاسلام مصطفی دری معتقد است ویژگی حوزه در صد سال اخیر، نتیجه‌گرایی در فقه است و حجت‌الاسلام احمد رهدار، نتیجه‌گرایی فقهی حوزه قم را به دلیل مبنای روشی آیت‌الله حائری و آیت‌الله بروجردی می‌داند. همچنین، دری معتقد است گسترش دانش حقوق و قانونی کردن همه حقوق در عمل منجر به کاهش تجربه دینی خواهد شد و نیز رهدار تأکید دارد هرچه دانش حقوق در کشور رشد کند، به فرایند سکولاریزه شدن سرعت می‌بخشد. به گزارش شبکه اجتهاد، در صدمین سال احیای حوزه علیمه قم از سوی مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی قرار داریم و تحولات یک قرن اخیر …

توان و علاقه افراد متفاوت است. چرا فشار می‌آورید که طلبه دوره سطح را ۱۰ ساله باید تمام کند؟ چقدر بی‌سواد بار آوردید؟ شورای عالی چه‌کار می‌کند؟ وقتی یک طلبه ده سال درس‌خوانده ولی این‌قدر ضعیف است چه کسی خود را مسئول می‌داند؟ روش‌های قدیم را تغییر داده‌اند و این باعث ضعف حوزه‌ها شده است. این کتاب‌ها برای حوزه نیست این‌ها را ببرند در دانشگاه‌ها تدریس کنند. کتاب‌های بسیار قوی در حوزه داشتیم. خروجی روش‌های ۲۰ سال پیش چه کسانی بوده‌اند، خروجی روش‌های امروز چیست؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: دروس خارج عالی‌ترین سطح آموزشی در حوزه علمیه است که ثمره‌ سال‌ها …

اینکه حجاب در سطح اجتماعی از نظر فقهی چه حکمی دارد یک بحث است و اینکه بتوانیم آن را اجرا کنیم یا نکنیم یک بحث دیگر است. این قلمرو اجرا، یک حکم اجرایی است که مدیریت اجتماعی مربوط به خود را‌ می‌طلبد. امربه‌معروف و نهی از منکر تا جایی در حوزه فردی اعمال شود که اثر منفی نداشته باشد؛ یعنی تا جایی که‌ می‌شود باید اجرا کرد، در حوزه اجتماعی نیز همین است و شناخت این‌که کجا قابلیت اجرا دارد یک شناخت فقهی نیست. حوزه اجرا نیاز به روانشناسی اجتماعی و جستجو کردن عوامل دیگر دارد، جامعه و رسانه باید …

پس از واقعه گوهرشاد در سال ۱۳۱۴ خورشیدی برخی از علمای آن روز محفلی علمی برای مباحثه مسائل فقهی و اصولی برپا ساختند. این محفل علمی در بین اهل علم حوزه خراسان به حلقه «کمپانی» مشهور بود. اعضای این جلسه آیات سید علی علم‌الهدی، سید علی‌اکبر خویی، سید جواد خامنه‌ای، میرزا حبیب‌الله ملکی تبریزی، غلامحسین عبدخدایی، سید جلیل‌الدین حسینی، شیخ اسماعیل کلائی، میرزا باقر تبریزی و شیخ محمدرضا بخارایی بودند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله حاج شیخ محمدرضا بخارایی در حدود سال ۱۲۸۶شمسی در خانواده‌ای اهل علم و فضیلت در بخارا دیده به جهان گشود. پدرش حاج شیخ محمدتقی از …

مدیر حوزه‌های علمیه در دیدار اساتید، فضلا، مسئولان و کارشناسان آموزشی «نکات تحلیلی پیرامون طرح جدید آموزش حوزه» را مطرح کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه در دیدار اساتید، فضلاء، مسئولان و کارشناسان آموزشی حوزه به طرح «نکات تحلیلی پیرامون طرح جدید آموزش حوزه» پرداخت که در ادامه متن کامل آن را‌ می‌‌خوانید: بسم الله الرحمن الرحیم؛ در آغاز باید از همه اساتید و طلاب و فضلا و شخصیت‌هایی که در خصوص طرح جدید مصوب شورای عالی حوزه‌های علمیه برای سطوح عالی، اظهارنظر و تایید یا نقد کرده‌اند، صمیمانه و متواضعانه تقدیر و تشکر نمایم. …

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: در شرایط فعلی، به همان میزان که اندیشه اسلامی در حال بسط و توسعه است، اندیشه‌های متقابل با آن هم دامنه نفوذ خود را گسترش می‌دهند و همواره نیم نگاهی هم به تخریب ارزش‌های اسلامی و مبانی نظری و عملی ولایت‌فقیه دارند لذا باید اندیشه‌های مرحوم نائینی در مصداق خاص و اندیشه اسلامی در مصداق عام مدون و طبقه‌بندی شود تا امکان تفسیر به رأی مبانی فقه ولایتی وجود نداشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی در دیدار با اعضای کنگره بزرگداشت مرحوم نائینی که به میزبانی دفتر نماینده ولی …

مشکل این نیست که طلبه کم می‌خواند، مشکل این است که بد می‌خواند؛ یعنی مشکل جای دیگری است. لذا پیشنهاد ما جایگزین شدن یک متن دویست‌صفحه‌ای از کتاب‌های مختلف(نه از یک متن، بلکه از متون مختلف) و دوره‌ها و کارگاه‌های مخصوص متن‌خوانی است. یعنی حوزۀ متن‌خوانی را از حوزۀ مفاهیم باید تفکیک بدهیم، آن جایی که بحث مفاهیم است در قید و بند هیچ کتابی نیستیم، هر کتابی که برای آموزش مناسب‌تر است و از حیث مفهومی بهتر است همان را انتخاب می‌کنیم، اما بله، چون ما یک تراث و یک گذشته‌ای داریم و باید با این ارتباط بگیریم یک …

کتاب «البحوث الاصولیه»، تقریر درس اصول مرحوم آخوند خراسانی با حضور جمعی از علما و فضلای حوزه علمیه در موسسه آل البیت رونمایی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، با حضور جمعی از علما و فضلای حوزه علمیه قم از کتاب «البحوث الاصولیه» تقریر درس اصول مرحوم آخوند خراسانی به قلم استاد آقامیرقزوینی در موسسه آل البیت (ع) در قم رونمایی شد. در این مراسم حجج‌اسلام والمسلمین مهریزی، موسوی اصفهانی و فاضلی به سخرانی پرداختند که بخشی از سخنان این اساتید را می‌خوانید: استاد مهدی مهریزی: مرحوم آخوند خراسانی توسط شاگردانش تاثیرات زیادی در حوزه عراق و ایران داشته است. ایشان …

استاد حسینی فقیه که کتب «رسائل، کفایه و حلقات» را چندین دوره تدریس کرده معتقد است: حلقه دوم و سوم جای رسائل و کفایه را نمی‌تواند بگیرد بلکه برای تکمیل دراسات اصولی بسیار نافع و مفید هستند؛ خصوصاً اینکه درس‌های خارج کنونی بیشتر بر مبنای کفایه الاصول برگزار می‌شود و این جهت علاوه بر محسنات متعدد دیگر، مزید بر علت هست که باید کفایه را به‌خوبی خواند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌‌الاسلام والمسلمین سید محسن حسینی‌فقیه با اشاره به جایگاه متون آموزشی مکاسب، رسائل و کفایه در سخنانی اظهار کرد: این کتب سه‌گانه آثاری هستند به‌غایت ژرف و در راستای …

استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: جایگزین کردن این متون با متونی که از استحکام و عمق کافی در متن برخوردار نیستند و چنین قابلیتی برای پرورش روحیه اجتهاد را ندارند وجهی ندارد ولو کتبی که به‌عنوان جایگزین انتخاب می‌شود مشتمل بر آخرین نظریات علما باشد اما با توجه به اینکه از حیث قوت متن مثل کتب رسائل و مکاسب و کفایه نیستند تغییر این متون وجهی ندارد و شایسته نیست. همان‌طور حذف بخشی از مطالب این متون اصلی به وجوه ضعیفه و ادله واضح الاشکال وجهی ندارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد حسین ‌‌‌شوپایی جویباری …

شاگرد مبرز مرحوم آیت‌الله میرزا جواد تبریزی که سال‌هاست یکی از مهم‌ترین کرسی‌های تدریس خارج فقه حوزه علمیه قم را در اختیار دارد، با اشاره به نظرات اساتید درباره کتاب حلقات شهید سید محمدباقر صدر، گفت: حلقات خیلی کتاب خوبی است، بسیاری از بحث‌های بعد از کفایه در حلقات است که اگر کسی آن را بخواند چیزی از دست نداده است. بلکه به اعتقاد من نه‌تنها برای ورود به درس خارج خواندن حلقات طلبه را از رسائل و کفایه بی‌نیاز می‌کند، بلکه به تجربه طلابی که در درس خارج، نظرات جدید را در مثل حلقات در سطح خوانده‌اند، در خارج …