دیدگاه و گزارش

فقه رسانه از جمله فقه مضاف است که به بررسی احکام فقهی در موضوعات رسانه‌ای می‌پردازد. در واقع فقه رسانه، ترکیبی اضافی است که این ترکیب بیانگر مفهوم حیطه‌ای از علم فقه است که موضوعات رسانه‌ای در آن بررسی می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، برای مدیریت و کنترل رسانه‌ها در جهان نظریات مختلفی وجود دارد که بنابر جهانبینی‌ها و فلسفه‌های مختلف در جوامع گوناگون شکل گرفته اند. اما آنچه امروزه در دنیای رسانه‌ای شاهد آن هستیم امپریالیسم رسانه‌ای است که سعی بر دیکته کردن نظریات غربی به دیگر کشورهای جهان دارد. یکی از مسائلی که در دنیای رسانه‌ای امروز از …

اکنون با نسلی مواجه هستیم که به دنبال گفتگو هستند و به این روش ایمان دارد و خواهان آنند. در مسئله حجاب اگر گفتگو‌‌ می‌کردیم به این وضعیت‌‌ نمی‌رسیدیم. نه تنها حجاب و بلکه همه در مسائل اجتماعی از حجاب گرفته تا فیلترینگ تلگرام و یا پارازیت بر روی ماهواره. اگر قبل از اقدام برای فیلترینگ تعدادی کارشاس خبره و بی طرف آورده شوند و صادقانه با مردم صحبت کنند راه برای گفتگو باز‌‌ می‌ماند نه اینکه در تلویزیون افرادی را که صرفا خودمان‌‌ می‌پسندیم بیایند و آنها برای مردم حکم صادر کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الإسلام محمدرضا زائری …

شبکه اجتهاد: در سینمای ۴۰ ساله پس از انقلاب، تعداد فیلم‌هایی که نقش اصلی آن‌ها یک روحانی یا طلبه بوده بسیار اندک است. البته فیلم‌هایی که تنها به نشان دادن روحانی در یک نقش از فیلم بسنده کرده‌اند، در این دسته بندی قرار نمی‌گیرند. چهره‌ای که در فیلم‌هایی با محوریت نقش اصلی یک روحانی ساخته شده عموماً چهره‌ای قدسی و عاری از خطاست. کمتر روحانیونی به تصویر کشیده شده‌اند که شخصیتی خاکستری داشته باشند. درباره چهره کلیشه‌ای روحانیون در سیما و سینما با محمدرضا زائری، روزنامه نگار و صاحب نظر فرهنگی گفت وگو کردیم که در ادامه آن را می‌خوانید: …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر مرتضی جوادی آملی، اگرچه به‌مانند پدر، به فلسفه و تفسیر شهره است، اما باز به‌مانند پدر، دستی هم در آتش فقه دارد. حضور او در مجامع بین‌المللی و دغدغه وی نسبت به مباحث جدید فقهی، موجب شد تا از او در رابطه با فقه رسانه و چالش‌های پیش روی آن بپرسیم. او با صراحتی که باز هم از پدر به ارث برده است، معتقد بود فقه فعلی، نمی‌تواند پاسخگوی مسائل جدید فضای مجازی باشد! مشروح این گفتگو، پیش روی شماست. اجتهاد: چالش‌های امروز نظام در حوزه رسانه که باید توسط فقه حل شود را در …

حجت‌الاسلام ایزدهی با توجه به قاعده حفظ نظام در فقه شیعه گفت: اگر اخلال نظام به عرصه فضای مجازی و شبکه‌‌های فراگیر و غیر مجاز باشد، به گونه‌ای که اساس نظام را تهدید کند و محدود به اخلال در نظام معشیت نشود؛ طبیعتاً مسامحه در این عرصه جایز نیست؛ زیرا اگر در این امور مسامحه شود، اصل نظام از بین می‌رود. شبکه اجتهاد: فضای مجازی با محتواها و ساختارهای مختلف و در عین فرصت‌ها و قابلیت‌های زیاد همچون جهانی بودن، گسترش و سهولت دسترسی به آن در هر نقطه از جهان، دستیابی آسان به اطلاعات، جاذبه، تنوع خدمات و محصولات …

اختصاصی شبکه اجتهاد: دانش نوپای فقه رسانه به‌عنوان یکی از فقه‌های مضاف جدید، هنوز به‌درستی جای خود را در میان عرصه‌های مختلف فقه باز نکرده است. فقهای پیشین و امروز اگرچه کمتر به این فقه پرداخته‌اند اما این امر موجب نشده تا از اهمیت آن و نقش کلیدی رسانه در دنیای مدرن کاسته شود، نقشی که هر روز نیز بر اهمیت آن افزوده می‌شود. حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدتقی قادری، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، در گفتگوی اختصاصی با اجتهاد اما تلاش کرد تا هم زوایای این فقه نوپا را روشن سازد و هم راه‌حل فقه جواهری برای برطرف کردن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه رسانه به‌مانند بسیاری دیگر از فقه‌های مضاف، از عرصه‌های کمتر پرداخته شده دانش فقه است. تولیدات علمی صورت گرفته در این عرصه نیز آن‌قدر ناچیز و مختصر است که این دانش را از نوپائی خارج نکرده است. فراگیر شدن رسانه در جامعه مدرن که تبلور فعلی آن در شبکه‌های اجتماعی است، این پرسش را به وجود می‌آورد که فقه در چه عرصه‌هایی با آن درگیر بوده و چه چالش‌هایی فراروی آن قرار دارد. شاید یکی از بهترین افرادی که می‌تواند در این عرصه اظهارنظر کند، حجت‌الاسلام دکتر احمدعلی قانع، معاون پژوهشی دانشکده ارتباطات دانشگاه امام صادق …

موضوع «موسیقی» در سال‌های پایانی عمر امام(ره)، با فراز و نشیب عجیبی روبه‌رو می‌شود؛ همانند فتوای نوزدهم شهریور ۱۳۶۷، که امام در این فتوا، در پاسخ به سؤالی دربارۀ «خرید و فروش آلات لهو و لعب جهت استفاده‌های مشروع»، می‌فرمایند: «خرید و فروش آلات مشترکه به قصد منافع محل‍ّله آن اشکال ندارد». شبکه اجتهاد: به طور کلی، تناقض‌ در آرا و اندیشه‌های بزرگان حساسیت‌برانگیز است. البته ممکن است دو دیدگاه، در ظاهر متناقض به نظر برسند ولی در باطن از یک منشاء، سرچشمه گرفته باشند. این تناقضات ظاهری، خصوصا در مورد احکام فقهی و همچنین در نظرات شخصی که مرجعیت …

نیاز فرهنگی حکومت شیعی صفویه به هنر و مسائلی چون استفاده از غنا نه برای فساد و لهو و لعب بلکه در ترویج ارزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و باورهای شیعی سبب بازنگری برخی فقیهان در مسئله غنا شد چنان که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان این دوره را نقطه عطفی در تاریخ مساله غنا در فقه شیعه دانست. شبکه اجتهاد: تا پیش از دورۀ صفویه، آوازخوانی و خوانندگی و اصطلاحاً غنا از نظر فقهای شیعه امری مطلقاً حرام تلقی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شد؛[۱] چنان‌که علامه حلی (م ۷۲۶) در پاسخ به استفتایی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسد: «شنیدن غنا جایز نیست … و هیچ رخصتی دربارۀ آن از امامیه نرسیده است و شنیدن آن …

از آنجایی که تغییر مقیاس به تغییر موضوع و تغییر حکم می‌انجامد، بایستی موضوع را در مقیاس کلان و حکومتی دید، وقتی مقیاس نگاه ما به تکنولوژی از فرد و خرد به حکومت تغییر یافت، درک از موضوع تغییر و به تبع حکم هم متفاوت می‌شود؛ مثل بانک‌ها در شرایط فعلی؛ لذا بهتر است در مواجه به این سنخ از الزامات توجه کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست تخصصی «فقه تغییر» چندی قبل با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین احمد رهدار چندی پیش در مؤسسه فتوح اندیشه برگزار شد. این استاد حوزه و دانشگاه در این نشست از «فقه تغییر و لزوم …

شبکه اجتهاد: در روز اول اردیبهشت ۱۳۹۷ حجت‌الاسلام والمسلمین اعرافی، مدیر محترم حوزه‌های علمیه و ریاست جامعهالمصطفی، در ابتدای اختتامیه همایش بین‌المللی «جریان‌شناسی فرهنگی در عرصه بین‌الملل» که با حضور طلاب و علاقه‌مندان، در مجتمع آموزش عالی امام خمینی‌(ره) قم برگزار شد، ضمن تبریک اعیاد شعبانیه گفت: مناجات شعبانیه حاوی یک دوره سلوک الی الله است. در این مناجات، موانع سیر و سلوک الی الله بیان شده است و در این مناجات است که انسان‌شناسی، معرفت به توحید و دغدغه‌ها و موانع ارتباط با خدا قابل مشاهده است و تعالی بشر بدون شناخت موانع و عوامل فرصت‌سوزی‌ها محقق نمی‌شود. وی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی در رابطه با مدگرائی سخن گفته می‌شود، آنچه به ذهن می‌آید، تساوی آن به مفهوم تجمل است.  این در حالی است که تجمل تنها یکی از عناوینی است که ممکن است به آن، برای اثبات حرمت مدگرائی استدلال شود. علاوه بر آنکه اصل حرمت تجمل نیز امری روشن و واضح نیست. در این رابطه با حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سید محمدصادق علم‌الهدی، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم گفتگو کردیم. به باور او، تجمل نه تنها حرام نیست، بلکه از عناوین مستحب و ممدوح شریعت است. او البته معتقد است تجمل با «تجمل گرائی» که امروز رائج است …

حجت‌الاسلام‌ شهریاری گفت: اگر امروزه دروغ پردازی در جامعه ما گسترش یافته است، به خاطر آن است که فناوری رسانه‌ پیشرفت کرده است اما ما هنوز آداب فقهی برای استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را نداریم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ و‌المسلمین حمید شهریاری، رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه، امروز در درس خارج فقه فناوری‌های نوین که در مدرس ۲۷ مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، با اشاره به مباحث روز نخست این کلاس، بیان داشت: هر علمی یک موضوع و یک محمول دارد و مسأله علم نیز از موضوع و محمول تشکیل می‌شود. وی …

شبکه اجتهاد: جدال میان موسیقی و روحانیت گویی پایانی ندارد. بعد از این‌که ماجرای برگزاری کنسرت‌های موسیقی نقل محافل بود و پای برخی از مراجع را نیز به ماجرا کشاند، این بار طلبه‌‌ی جوانی، علیه کنسرت موسیقی اقدامی انجام داده و آتش مواجهه روحانیت و موسیقی را بار دیگر افروخته کرده است. مراجع عظام تقلید اما در خصوص حکم موسیقی، اختلاف دیدگا‌‌ه‌هایی دارند؛ برخی از آ‌ن‌ها، از حُرمت انواع موسیقی سخن گفته‌اند که آیت‌الله سید صادق روحانی از آن جمله است. ایشان در جلد دوم از کتاب منهاج الفقاهه با ذکر روایتی از امام رضا(ع) عنوان می‌‌کنند که موسیقی و …

شبکه اجتهاد: رابطه دوسویه و شیوه تعامل دین و رسانه، از موضوعات مناقشه‌برانگیزی است که در سالیان اخیر و به خصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تأسیس نظام اسلامی مبتنی بر احکام فقهی، بیش از گذشته اهمیت یافته است. بر همین اساس پاسخ به این سؤال که رسانه‌های نوین و به خصوص تلویزیون و سینما، از نظر ماهیتی تا چه اندازه ظرفیت انتقال مفاهیم دینی و پیام‌های بومی ما را دارند و اینکه آیا می‌توان ظرفیت‌های جدیدی در آنها ایجاد کرد تا فرهنگ دینی و بومی به جوهره این رسانه‌ها تبدیل شود از دغدغه‌های اصلی محققان دو حوزه …

مشاور مذهبی حوزه هنری فقه هنرگفت: لازمه ورود به هنر شناخت فقهی آن است؛ این در حالی است که تنوع در متخصصین تزلزل نمی‌آورد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ علی ریاحی در نشست فقه هنر که به مناسبت هفته هنر انقلاب اسلامی با حضور اساتید و صاحب‌نظران حوزه دین و ادبیات در محل حوزه هنری خراسان شمالی برگزار شد، با اشاره به مبانی موضوعی در این زمینه اظهار کرد: برای ورود به مباحث این‌چنین باید ابتدا به تعاریف واحدی دست پیدا کنیم تا در نتیجه‌گیری بتوان به‌صورت مشخص این موضوع را دنبال کرد. وی در ادامه با تعریف فقه در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی از مدگرائی صحبت می‌شود، در نگاه اول، رابطه آن با مفاهیم تجمل و حب دنیا در نظر جلوه می‌کند. اما پرسش اصلی این است که آیا اساسا تجمل و حب دنیا، از عناوین محرم در شریعت هستند تا ملازمه آنها با مدگرائی، موجب سرایت حرمت به آن شود یا خیر؟ در این خصوص با حجت‌الاسلام نجفی بستان، استاد حوزه علمیه قم گفتگوی کوتاهی انجام دادیم. او معتقد است، مدگرائی فی‌نفسه، حرام نیست، بلکه این عناوین دیگر است که موجب تغییر حکم آن می‌شود. اجتهاد: آیا مدگرایی با تجمل و حب دنیا ملازمه‌ای دارد؟ نجفی بستان: ابتدا …

موسیقی و غنا از موضوعات مهم فرهنگی است که بنابر تصور عموم، نگاه فقیهان به آن یکسان است. آیت‌الله گرامی در یکی از درس‌های خارج فقه خود، به تبیین سه نظریه درباره غنا و موسیقی می‌پردازد. بنابر گزارش ایشان برخی از فقیهان بوده‌اند که مطلقاً غنا را حرام نمی‌دانسته‌اند و از آن سوی برخی بوده‌اند که مطلق موسیقی و غنا را حرام می‌دانسته‌اند. چنانکه در این میان برخی مانند امام خمینی احتمالاً از نظر اول خود بعد از انقلاب برگشتند اما به نظر ایشان، موسیقی ایران بعد از انقلاب می‌توانم بگویم از بین رفت. آن موسیقی‌های اصیلی که یک قسمت …

این مقاله در صدد تحلیل فقهی موضوع و عیارسنجی ادله فقهی آن و در نهایت، تقویت نظریه وجوب اعمال فیلترینگ نسبت به سایت‎های انحرافی است. شبکه اجتهاد: فضای مجازی در کنار فرصت‎های مهم، تهدیدهای امنیتی و اجتماعی و فرهنگی به همراه دارد. سیاست جمهوری اسلامی ایران بر آن است که فیلترینگ به عنوان اصلی‎ترین راه اعمال محدودیت دسترسی کاربران نسبت به سایت‎های انحرافی و مخالف با موازین اسلامی بشمار می‎آید. این مقاله در صدد تحلیل فقهی موضوع و عیارسنجی ادله فقهی آن و در نهایت، تقویت نظریه وجوب اعمال فیلترینگ نسبت به سایت‎های انحرافی است. اگر چه فیلترینگ بعضی از …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام علی فاضلی هیدجی، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم، در گفتگوی اختصاصی با اجتهاد، به بررسی امکان استدلال به دلیل حرمت اسراف برای اثبات حرمت یا کراهت مدگرائی پرداخت. او که شاگردی آیات عظام وحید خراسانی و میرزا جواد تبریزی را در کارنامه دارد، معتقد است اسراف دارای معیارهای پنج‌گانه است و به این راحتی نمی‌توان چیزی را مصداق اسراف دانست. اجتهاد: مراد از اسراف در لسان آیات و روایات چیست؟ فاضلی‌: نکته‌ای که در رابطه با اسراف حتماً باید مطرح شود، این هست که اسراف هم در لغت، هم درآیات و روایات به معنای زیاد …