دیدگاه و گزارش

دو نظر و فضا برای نگارش تاریخ داریم؛ یکی اینکه اصل وقایع را بدون هیچ گرایشی تقریبا بنویسیم که واقع‌گرا به آن گفته می‌شود و نویسنده کمترین مطلبی از خود به آن می‌افزاید اما گاهی تاریخ تفسیری می‌گوییم یعنی حوادثی را انتخاب و گزینش کرده و پیوند آن را تحلیل می‌کنیم. برخی معتقدند ما هر چه داریم روایت است و …

سفیر جمهوری اسلامی ایران در واتیکان، در نامه‌ای رسمی به پاپ لئوی چهاردهم، تهدید و اهانت بی‌سابقه رئیس‌جمهور آمریکا به رهبر معظم انقلاب اسلامی را توهین آشکار به ساحت مرجعیت دینی و ارزش‌های الهی توصیف کرد و از پاپ خواست تا با اتخاذ موضعی قاطع، از شأن معنوی رهبران دینی دفاع و جلوی تضعیف همبستگی بین‌الادیانی را بگیرد. به گزارش …

شبکه اجتهاد: در فقه مضاف، مسئله هم‌افزایی فقه با ساحات نوپدید اجتماعی، همچون رسانه، مستلزم کشف اصولی است که ظرفیت امتداد در ساختارهای نهادی را داشته باشد. یکی از این اصول، قاعده «حرمت تضعیف جبهه حق» است که می‌تواند به‌عنوان مبنایی جهت ضابطه‌گذاری در فقه رسانه مورد مطالعه قرار گیرد. این یادداشت می‌کوشد با رویکردی اجتهادی، این اصل را در …

شبکه اجتهاد: کارها و فعالیت‌های بسیاری از حوزه‌های علمیه ساخته است. اولا فرض کنید بیانیه‌های مشخص توجیه کننده‌ای به امضای چندین مرجع تقلید قم بیرون بیاید، اثر این کار بالا بردن روحیه ایمانی مردم و بالا آوردن تفسیر دینی از وقایع امروز است. دفاتر مراجع و علمای قم بنشینند برنامه ریزی کنند برای خلق رویدادهای رسانه‌ای، شبیه پای برهنه بیرون …

شبکه اجتهاد: نمایشگاهی که به همت فعالان فرهنگی استان گیلان به نمایش درآمده و در بخشی از آن جزا و پاداش اخروی به تصویر کشیده شده است، این روزها از زاویه‌های مختلفی مورد گفت‌و‌گو قرار گرفت. بخشی از نقدها، نقدهای غیرعلمی بود که بدون توجه به همه ابعاد نمایشگاه و تحت تأثیر روایت ناقصی که رسانه‌های مخالف از واقعیت، ارائه …

شبکه اجتهاد: درباره دیدار آیت‌الله العظمی سیستانی و آیت‌الله العظمی جوادی آملی در شهر نجف اشرف در عراق، چند نکته قابل تأمل وجود دارد. نخستین نکته یا اولین اهمیت به خود این دیدار باز می‌گردد. به این دلیل که اساساً آیت‌الله سیستانی برای دیدارهای خود قواعد خاصی را رعایت می‌کنند. به این معنی که ایشان در دهه اول مرجعیت خود، …

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی ترابی در بیست‌وششمین اجلاس مجمع جهانی فقه اسلامی، با طرح دو مداخله علمی، از یک‌سو تفصیل فتوای جواز بازی‌های الکترونیکی و مبادلات وابسته به آن را ارائه کرد، و از سوی دیگر، با هشدار درباره تهدیدات الحادی و فکری متوجه نسل آینده، پیشنهاد تدوین پیمان‌نامه‌ای اسلامی برای حمایت از فکر و هویت اعتقادی کودکان را به همایش …

استاد ابوالقاسم علیدوست در بیست‌وششمین اجلاس مجمع جهانی فقه اسلامی، با تمرکز بر چالش‌های فقهی و اخلاقی هوش مصنوعی، نسبت به شتاب‌زدگی در تحلیل‌های فقهی هشدار داد و خواستار رویکردی روشمند، عمیق و احتیاط‌آمیز در مواجهه با این پدیده نوظهور شد. ایشان با نقد برخی استدلال‌های رایج در مقالات همایش، تأکید کرد که ورود فقه به عرصه هوش مصنوعی، نه …

نماینده جمهوری اسلامی ایران در مجمع جهانی فقه اسلامی در سخنانی درباره «بازی‌های الکترونیکی و احکام فقهی آن» با اشاره به پیچیدگی و درهم‌تنیدگی این بازی‌ها تأکید کرد: نمی‌توان با اجتهادهای ساده یا دیدگاه‌های سطحی درباره آن‌ها اظهار نظر کرد، بلکه لازم است از منظومه‌ای فکری و اجتهادیِ منسجم بهره گرفت؛ منظومه‌ای که هم به متون دینی توجه داشته باشد …

شبکه اجتهاد: بالاخره بعد از چند ماه دست و پنجه نرم کردن «دویست و شصت ششمین» پاپ کلیسای کاتولیک، یک میلیارد و چهارصد میلیون مسیحی سوگوار رهبر دینی خود شدند و سیل انبوه تسلیت از طیف های متعدد رهبران ادیان مسیحی، مسلمان، شیعه و هندو و… و رهبران سیاسی لیبرال و سکولار و … به پایتخت «دولت شهر واتیکان» گسیل …

درگذشت پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، واکنش‌هایی را در فضای فکری و مذهبی ایران برانگیخت؛ واکنش‌هایی که از دل آن‌ها می‌توان تصویری عمیق از نگاه ایرانی ـ به‌ویژه نگاه شیعی ـ به معنویت، رهبری دینی، گفت‌وگوی بین‌ادیان، و کرامت انسانی استخراج کرد. چه در قالب پیام‌های رسمی از سوی نهادها و شخصیت‌های دینی، و چه در تأملات و روایت‌های شخصی‌ترِ …

شبکه اجتهاد: سریال معاویه یک تولید تلویزیونی تاریخی است که توسط شرکت MBC عربستان سعودی با بودجه‌ای بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار ساخته شده است.[۱] این سریال به زندگینامه معاویه بن ابی سفیان، بنیان‌گذار سلسله امویان، می‌پردازد و حوادث پس از قتل خلیفه سوم عثمان بن عفان را به تصویر می‌کشد. همچنین، این سریال به خلافت امام علی (ع)، شهادت …

شبکه اجتهاد: مقاله مستقلی تحت عنوان «نوروز در فرهنگ شیعه» نوشته‌ام که سالهاست در ایام نوروز در مطبوعات و سایت‌ها منتشر می‌شود. اصل آن در مقالات تاریخی دفتر دوم منتشر شده بود. در آنجا روایات نوروز را بررسی کرده، و پس از آن مطالبی درباره نوروز در دوره صفوی نوشته و فهرستی از رسائل نوروزیه را هم آورده و یکی …

مؤسسات پژوهشی در غرب در حال تولید ابزارهای هوش مصنوعی با محوریت محتوای شیعی و زبان فارسی هستند که می‌توانند نیازهای دینی و ملی کاربران را پاسخ دهند، اما همراه با سوگیری‌های خاص خود. اگر ما پیش از آن‌ها یا همزمان با آن‌ها ابزارهای لازم را تولید نکنیم، ممکن است مرجعیت علمی و دینی خود را از دست بدهیم و …

رسانه نشان و ابزار حاکمیت است و ما نمی‌توانیم و جایز نیست که رسانه‌ای داشته‌باشیم که حاکمیت آن در اختیار دشمن باشد. در واقع این هویت‌فروشی، خود‌فروشی و پذیرش سلطه‌ی دشمن است. بدترین سبیل تسلط دشمن، سبیل رسانه است. ما به جهانی‌سازی مخالف نیستیم، با جهانی‌سازی آن مخالف هستیم. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محسن اراکی، عضو جامعه مدرسین حوزه …

نشست تخصصی هوش مصنوعی و علوم اسلامی با تأکید بر ضرورت برنامه‌ریزی ملی و ورود فقیهان به مباحث اخلاقی-فقهی این فناوری برگزار شد. اساتید با اشاره به فرصت‌هایی مانند هوش مصنوعی حاکمیتی، گراف‌دانش و کاربردهای آموزشی-ترویجی، هشدار دادند غفلت از این فناوری، تهدیدات امنیتی و وابستگی دیجیتال به دنبال دارد. پیشبینی ظهور نسل کامپوزیت هوش مصنوعی، طرح مفاهیمی مانند آواتارهای …

در پنجمین هم‌اندیشی توسعه علوم اسلامی، اساتید برجسته حوزه و دانشگاه، چالش‌های ناگفته هوش مصنوعی در قلب علوم اسلامی را واکاوی کردند. از مسئولیت مدنی رباتها تا بازتعریف مفاهیمی چون “اراده آزاد” و “مسئولیت‌پذیری” در فقه، از دغدغه‌های اخلاقی نقض حریم خصوصی تا پرسش‌های اعتقادی درباره خلق “انسان مصنوعی”، این نشست علمی صحنه رویارویی سنت و فناوری بود. آیا هوش …

اساتید حاضر در نشست اول پنجمین هم‌اندیشی «توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی» که به موضوع ظرفیت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی در علوم اسلامی» اختصاص داشت، با تأکید بر لزوم گذار از نقش مصرف‌کنندگی به «سهامداری فعال» در فناوری، به واکاوی فرصت‌هایی همچون پردازش زبان‌های دینی، تحلیل نسخ خطی، شبکه‌های دانشی و حتی مهندسی فقه شخصی‌شده پرداختند. در کنار این ظرفیت‌ها، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بعد از مناظره دو استاد مطرح درس خارج حوزه علمیه قم، گزارش‌ها و نقد‌های متنوعی بر این جلسه صورت گرفته؛ ولی زوایای دیگری در این مناظره وجود داشت که هنوز از آن سخنی گفته نشده. این مناظره موجب تازه شدن دردی کهنه در روش و نوع نگرش رویارویی حوزویان در مسائل اختلافی بود. فارغ از قضاوت پیرامون …

رئیس پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (ع) به چالش‌های فقه فرهنگ در دنیای مدرن اشاره کرد و گفت: امروزه با پدیده‌های نوظهوری مانند سینما، موسیقی، سبک زندگی، فضای مجازی و… مواجه هستیم که نیازمند پاسخگویی فقه فرهنگ هستند. اما فقه فرهنگ، همچنان با این پدیده‌ها بیگانه است و نمی‌تواند پاسخ مناسبی برای آنها ارائه دهد. لذا فقه فرهنگ باید …

شبکه اجتهاد: اخیراً در برنامه حسینیه معلی مطرح شد که این برنامه در پی ارائه الگوی شادی مورد تایید دین است. این مطلب بهانه‌ای برای نوشتن نکات زیر شد: ۱. چند مطلب مورد تایید و تقدیر نگارنده است: شخصیت مجری و داوران این برنامه که انصافاً عمری در ترویج شعائر و مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام تلاش کرده‌اند و ان‌شاء‌الله از این …

شبکه اجتهاد: در روزهایی که شهر قم شاهد برگزاری برنامه‌های جشن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بود، دو استاد برجسته حوزه علمیه استاد ابوالقاسم علیدوست و استاد علیرضا اسلامیان در سالن فقاهت مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، یکی از جدی‌ترین مناظرات پیرامون مسائل فقهی را برگزار کردند. مناظره‌ای که نشان می‌داد دو نظر کاملا متفاوت و متعارض بر سر یک میز …

همزمان با آغاز اکران چهل و سومین دوره جشنواره فیلم فجر، دو پرونده مهم و کاربردی با عنوان «مبادی فقه هنر» و «فقه نمایش» با آثاری از اساتید صاحب‌نظر و اندیشوران حوزه و دانشگاه از سوی «شبکه اجتهاد» رونمایی شد. این پرونده‌ها به تحلیل و بررسی تعامل میان شریعت و هنر پرداخته و در کنار تحلیل‌های عمیق، پرسش‌هایی تازه و …

یک دیدگاه معتقد است که تفاوتی میان فیلم و غیر فیلم ندارد؛ یعنی همانگونه که اصل تشبه مرد به زن حرام است، وقوع چنین تشبّهی در فیلم نیز حرام است و فرقی نمی‌کند که پوشش شرعی را رعایت کرده باشد یا نه. دیدگاه دوم این است که تشبه مرد به زن، در عالم واقع حرام است اما در عالم نمایش …

برخی از فقها گفته‌اند اگر موی وصل شده از موی زن اجنبیه دیگری باشد پوشاندن آن، واجب و نگاه‌کردن به آن حرام است، امّا اگر از موی مرد یا موی حیوان یا الیاف مصنوعی باشد حرام نیست. به قائل این سخن دست نیافتم امّا در کتاب‌های مختلف فقهی مطرح و در بیشتر موارد، مورد انکار قرار گرفته است. اختصاصی شبکه …

اگر پوشاندن کلاه‌گیس واجب باشد، باید پوشاندن لباس زیبا نیز بر زنان واجب باشد و این امری است که هرچند به‌صورت حکم استحبابی و توصیه اخلاقی در کلمات فقها وجود دارد؛ ولی فتوا به آن دشوار است. به همین دلیل، اکثریت فقها احتیاط کرده‌اند و از فتوای صریح خودداری ورزیده‌اند. اختصاصی شبکه اجتهاد: سال‌هاست که استفاده از کلاه‌گیس برای بانوان …

مشهور فقها نگاه‌کردن بدون قصد لذت به زنان اهل ذمه بلکه مطلق زنان کافر را جایز دانسته‌­اند. در روایتی  هم که در این مورد وجود دارد، تعبیر «علج» به‌کاررفته است. عِلج به معنی کافر است و شامل اهل کتاب و غیر اهل کتاب می­‌شود؛ بنابراین نمایش بدون حجاب زنان غیرمسلمان به‌گونه‌ای که موجب اشاعه فحشا و اثاره شهوت نوعی نشود، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: هم هنر، امری دیرین است و هم دانش فقه؛ اما «فقه هنر» از ابواب فقهی نوپدید به شمار می‌آید. مراد از نوپدید بودن این باب فقهی البته، نوپدید بودنِ تمام مسائل آن نیست؛ چرا که بسیاری از مسائل آن نظیر موسیقی، مجسمه‌سازی، آواز و … در کتب فقهی نظیر مکاسب محرمه، قرن‌هاست که مورد گفتگو و بحث …

اگر نمایش مسابقه کشتی یا فوتبال مردان در رسانه فوائدی در راستای رسالت رسانه داشته باشد و مثلاً باعث ایجاد نشاط در جامعه شود، در چه صورت می‌توان آن را مصداق اعانه بر تحریک شهوت نامحرم تلقی کرد و ممنوع دانست؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام‌ والمسلمین باستانی، سال‌هاست که در حوزه علمیه قم به تدریس می‌پردازد و هم اکنون نیز …

اختصاصی شبکه اجتهاد: با توجه‌ به ارتباط جدی میان رسانه و هنر، تفکیک این دو از یکدیگر بسیار دشوار است. اما حتی اگر چنین چیزی ممکن نیز باشد، اما نمی‌توان منکر ارتباط وثیق و تأثیرگذاری این دو در یکدیگر گردید. به همین مناسبت، علاوه بر کتاب‌شناسی فقه هنر، کتاب‌شناسی فقه رسانه نیز از نگاه شما می‌گذرد؛ چرا که به نظر …