آخرین اخبار

شبکه اجتهاد: برخی از ظرفیت‌ها هنوز بر کرانه‌ی امکان مانده‌اند؛ نه به تمامی استیفا شده‌اند و نه به کمال استحصال. باید دانست که ما با متون نخستین اسلام و منابع تشریع، پیوندی زمانی و فاصله‌ای تاریخی داریم؛ فاصله‌ای که راه را بر دریافت مستقیم و بی‌واسطه می‌بندد. چاره چیست؟ باید در کنار نصوص به سلوکیات جامعه‌ی آن روزگاران بنگریم؛ چراکه …

استاد دانشگاه باقرالعلوم (ع) قم بیان کرد: فقها با مردم‌گرایی، گزاره‌های فقهی را به هنجار اجتماعی تبدیل کرده‌اند و تأکید دارم این الگویی برای سنجش نقش اجتماعی فقها در تاریخ است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن الویری، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) قم در نشست علمی «بررسی تاریخ روش فقها در تبدیل گزاره‌های فقهی به هنجارهای اجتماعی؛ …

تازه‌ترین اثر علمی‌ و آموزشی انتشارات خادم‌الرضا(ع) قم با عنوان «درس‌نامۀ فقه مهندسی» تألیف حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمد معرفت، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال با هدف ارائه احکام شرعی ویژه جامعه مهندسی کشور منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، این کتاب که در ادامه تجربه موفق انتشار کتاب «مقررات شرعی ساختمان و مهندسان» تدوین شده، نخستین درس‌نامۀ …

شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین نارسایی‌های نهادی در مدیریت اجرایی کشور ما مسأله انباشت طرح‌ها، سندها، قوانین بالادستی، مصوبات و مقرراتی است که بعضاً هزاران ساعت برای طراحی و تدوین و تصویب آنها وقت صرف شده است. اما در همان مقام سند و مصوبه و قانون باقی مانده‌اند. برای اثبات این مدعا می‌توان ده‌ها و بلکه صدها نمونه در سطح …

در کشف و به‌کارگیری ملاکات، باید از رویکرد «نتیجه‌محوری محض» پرهیز کرد. خداوند متعال، حتی با ارسال پیامبران و ارائه راهنمایی‌های کامل، همه انسان‌ها را مجبور به کمال نمی‌کند، بلکه یک حلقه از اختیار و انتخاب متربی نیز باقی می‌ماند. فقیه باید وظایف و احکام تربیت را استنباط کند، اما نباید انتظار داشته باشد که این احکام لزوماً به کمال …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه نظام، به‌عنوان حوزه‌ای نوظهور در مطالعات فقهی معاصر، در پی تبیین و تحلیل رابطه میان احکام شرعی، تکالیف فردی و مسائل اجتماعی و حکومتی شکل گرفته است. این شاخه از فقه، برخلاف فقه فردی که تمرکز آن بر تکالیف مکلفان به‌طور مستقل و منفرد است، به بررسی افعال و مسؤولیت‌های مکلّفان در بُعد اجتماعی و نقش …

اخبار موافقت با قرآن دارای دو بخش است: یکی اخذ آنچه موافق قرآن است و دیگری رد آنچه مخالف آن است. در طول تاریخ، تمرکز بیشتر بر بخش مخالفت بوده و بخش موافقت مهجور مانده است. سایر نظریات از جمله نظریه «موافقت روح محتوا» مرحوم شهید صدر و آیت‌الله سیستانی نیز که بر موافقت روایت با روح کلی اسلام تأکید …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سیره متشرعه به عنوان یکی از منابع استنباط احکام شرعی، در منظومه فقه امامیه از آن یاد می‌شود. این یادداشت با نگاهی تحلیلی به بررسی این موضوع می‌پردازد و آن را در دو قسم کلی «سیره در فقدان نص» و «سیره در حضور نص» مورد واکاوی قرار می‌دهد: قسم اول: سیره در فقدان نص در مواردی که …

شبکه اجتهاد: قرن‌ها فقه ما، برپایه نصوص و اصول، در میدان فتوا حرکت کرده است. مجتهد می‌پرسد: این فعل مکلف، در برابر این نص، چه حکمی دارد؟ این روش، اگرچه در سامان‌یابی عبادات و معاملات موفق بوده، اما در مواجهه با واقعیت اجتماعی، ناتوان از تولید نظم، هویت، و نسبت‌های تمدنی شده است. اما در الگوی اجتهادی استاد احمد مبلغی، …

دانش فلسفه، اگرچه از یونان آغاز شد، اما با خط‌دهی معارف دینی و نبوت، به تدریج شکل خاص خود را یافت و بدون دست‌بردن در ضوابط فلسفی، به نتایجی رسید که عمیقاً با معارف دینی گره خورده است. همین مدل را می‌توان در حکمت عملی اسلامی پیاده کرد؛ به این صورت که با انجام کار عقلی در حکمت عملی بر …

اگر به قاعده‌مدار بودن نهضت عاشورا باور داشته باشیم، حرکات، فعالیت‌ها، حضور اجتماعی و فرهنگی ما نیز هم‌سو و هم‌تراز خواهد شد و دیگر برخلاف قواعد عمل نخواهیم کرد. باید در چارچوب سنن الهی و بر اساس قواعد حرکت کنیم. حوزه‌های علمیه نیز باید بر شناخت این سنن تمرکز کرده و ماهیت جامعه را به‌درستی درک کنند. شهید مطهری، علامه …

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با واکاوی سیر تاریخی تکامل نسل‌های حقوق بشر، از اعلامیه جهانی تا نسل سوم حق‌های جمعی ملت‌ها، و با بررسی فلسفه تأسیس سازمان‌هایی مانند سازمان ملل، شورای امنیت، سازمان تجارت جهانی و آژانس انرژی اتمی، تصریح کرد که هرچند این نهادها در ظاهر برای تضمین عدالت و صلح جهانی ایجاد شده‌اند، اما بنیان‌های …

شبکه اجتهاد: هر ساله با فرارسیدن ایام اربعین سیدالشهدا جوش و خروش توصیف‌ناپذیری در میان دوست‌داران حسینی موج می‌زند. در کشور عراق از اقصی نقاط مختلف زائران حسینی پای پیاده راهی حریم عشق می‌شوند و عاشقانی دیگر کمر ارادت به خدمت‌گزاری آنان می‌بندند. هرچه در طول سال اندوخته‌اند در طبق عشق خالصانه خود می‌گذارند و در کمال تواضع و خاکساری …

شبکه اجتهاد: پدیده پیاده روی زیارت اربعین از آغاز تا فرجام آن، پدیده ای چند وجهی با سویه‌های در هم تنیده است و  نمی‌توان آن را صرفا یک پدیده ساده و تک بعدی دانست، بلکه اربعین را می‌توان در یک نگاه کامل و جامع، تجلی روح توحید و یکتاپرستی، تبلور قرآن و بازتاب آموزه امامت در عینیت جامعه اسلامی دانست …

استاد خسروپناه ضمن معرفی سه ساحت فقه تربیت، بر اهمیت طراحی و اجرای سیاست‌های تربیتی مبتنی بر رویکرد قرآنی تأکید کرد و ضرورت ورود فقها به عرصه سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری در این حوزه را خاطرنشان ساخت. او با اشاره به نمونه‌های موفق حکمرانی مردمی همچون مراسم اربعین و جشن غدیر، بر نقش مشارکت حداکثری مردم و نقش تسهیل‌گر دولت تأکید …

 استاد حکمت‌نیا در سخنانی گفت: خسارات ناشی از عملیات نیروهای خودی را از خسارات وارده توسط دشمن متمایز دانست که ذیل اعمال حاکمیت دولت قرار می‌گیرد. این نوع خسارات باید از تعهدات حقوقی، سیاسی و اجتماعی دولت تفکیک شود. استاد وحدتی شبیری نیز در سخنانی بیان کرد: از مهمترین خلاءهای فقه، عدم وجود باب «مستقل» ضمانات به مفهوم امروزی آن …

کتاب «قول سدید در غنا و موسیقی تقریر دروس آیت‌الله سید احمد مددی موسوی» به قلم کاظم دلیر در ۴۹۶ صفحه از سوی نشر بوستان کتاب به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب حاضر، حاصل تقریر دروس فقهی استاد سیداحمد مددی موسوی در باب «مکاسب محرمه» با تمرکز بر مسائل غنا و موسیقی است. با دقتی مثال‌زدنی، …

شبکه اجتهاد: برخی صفحات تاریخ فقط روایت یک حادثه نیست؛ یک سند زنده است که از حقیقت بزرگ‌تری حکایت می‌کند. یکی از آن‌ها روایت اربعین سال ۱۳۵۵ هجری شمسی است. قبل از اینکه راه‌پیمایی اربعین به یک آئین جمعی فراگیر تبدیل شود، سنّتی قدیمی میان مردم عراق بود که می‌کوشیدند هر سال با شور و هیجانی مضاعف آن را برگزار …

شبکه اجتهاد: در هر عرصه‌ای که قرار است از سرچشمه شریعت، معنا، یا حکم، یا راهی به‌دست آید، نخست باید چراغ روش‌شناسی برافروخت؛ که بی‌آن، گام‌ها در تاریکی می‌رود و مقصد به خطا می‌افتد. شریعت، نه گنجی است که بی‌کلید به دست آید و نه راهی است که بی‌نشانه پیموده شود. از جمله گنجینه‌هایی که در بطن نصوص و روح …

فهمِ صحیح روایات در گرو شناخت منطقی تحریفات و نقد شیوه‌های رایج تمییز مشترکات است. یکی از مهم‌ترین قواعد محوری در کشف اصالت نسخ، اصل “تبدیل نامأنوس به مأنوس” است که بر اساس آن، ذهن به صورت طبیعی عبارات ناآشنا را به معانی مأنوس تغییر می‌دهد. این قاعده بنیادین نشان می‌دهد که هرگاه دو نسخه از یک متن موجود باشد، …

دومین مجلّد از موسوعه «جامع الأصول» به زبان عربی، اثر استاد محسن فقیهی در ۳۸۵ صفحه در اختیار اساتید و محققان قرار گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، در میان علوم اسلامی، علم اصول فقه به منزله ستون فقرات و زیربنای اجتهاد و استنباط احکام شرعی است. تسلط بر مبانی و قواعد این علم، شرط لازم برای رسیدن به مرتبه اجتهاد …

استاد حمید درایتی طی جلساتی با تبیین دیدگاه شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر در موضوع «قلمرو شریعت، رابطه منطقه الفراغ و عدم خلو واقعه از حکم»، به تعریف و ماهیت «منطقه الفراغ»، جایگاه آن در قلمرو شریعت، ارتباطش با اصل «عدم خلو واقعه از حکم» و تمایز منطقه الفراغ با تزاحم، حکم حکومتی و عنوان ثانوی و مقایسه آن با نظریات مشابه …

استاد ایزدهی با بیان اینکه موضوع اصلی بحث در فقه سیاست، «قدرت سیاسی» است، گفت: این قدرت نه به معنای زور، بلکه به معنای حاکمیت در یک جامعه است. مسائلی چون جنگ، صلح، مالیات، آزادی و امنیت، همگی در صورت وجود حکومت معنا می‌یابند. اگرچه ملاکِ اموری مانند اصل حکومت (اداره زندگی، امنیت و مالیات) قابل فهم همگان است، اما …

شبکه اجتهاد: همزمان با دهه پایانی حیات آیت‌الله العظمی سید محمد‌هادی میلانی(ره) برخی از جریان‌های فکری کوشیدند، رویکرد سیاسی ایشان را در تقابل با نهضت انقلاب اسلامی ایران نشان دهند که چند سال پس از رحلت ایشان با عنوان جمهوری اسلامی در ایران به حکومت رسید و نقطه عطف در تاریخ حیات سیاسی ایران گردید؛ مخالفان آیت‌الله میلانی در تحلیلی …

فقه نظام‌پرداز، دانشی است که هم نظام‌مند است، هم توانایی تولید نظام دارد، و هم قادر به اداره نظام است. اگر می‌خواهیم نظام تولید کنیم، باید «نظامات ترکیبی» را شکل دهیم؛ نظاماتی که از ترکیب پنج کلان‌نظام آموزه‌ای-گزاره‌ای (یعنی: عقاید، معنویت، اخلاق، فقه و شریعت) و چهار کلان‌نظام ارتباطی (شامل تعامل انسان با خدا، با خود، با دیگران و با …

اختصاصی شبکه اجتهاد: توجه محقق بروجردی به فقه عامه برای استنباط از روایات، که بر اساس رویکردی تاریخی‌گرایانه و با تکیه بر قرائن تاریخی مرتبط با زمان و مکان صدور روایات صورت می‌گیرد، مورد نقد آیت‌الله شیخ مرتضی حائری قرار گرفته است. وی در کتاب صلاه الجمعه، بدون اشاره صریح به نام محقق بروجردی، به نقد این روش اجتهادی پرداخته …

استاد ارسطا تاکید ورزید که فقه اجتماعی، نه در مقابل فقه فردی، بلکه «مکمل» آن است. او خاطرنشان ساختند که «اگر نگاه صرفاً فردی به مسائل باشد، پیامدهای ناخواسته‌ای برای جامعه در پی دارد»، در این صورت فقه اجتماعی به میدان می‌آید تا این خلأ را پر کند. بسیاری از مسائل و چالش‌های امروز جامعه، نظیر «فساد نهادی»، از طریق …

ارائه دهنه بحث معتقد است با وجود قوت مرجعیت فردی در بستر تاریخی تشیع، اکنون ضرورت‌های زمانه، رشد موضوعات و گستره مسائل مستحدثه، تشکیل «مرجعیت شورایی» را به عنوان یک نیاز مبرم فقهی مطرح می‌سازد تا از تخصص‌های گوناگون در پاسخگویی به نیازهای روز با نگاه دینی بهره گرفته شود. این در حالی است که به گواه اسناد تاریخی، اهل …

به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، دو اثر پژوهشی با موضوع حقوق بشر و کرامت انسانی در آموزه‌های اسلامی، در آستانه روز جهانی حقوق بشر و کرامت انسانی، با هدف تبیین دیدگاه اسلام و سیره اهل بیت(ع) درباره کرامت انسان و دفاع از حقوق او، به جامعه علمی و علاقه‌مندان معرفی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین اثر …

استاد خالد الغفوری با رویکردی نقادانه و تطبیقی، نخست به مقایسه نظریه «منطقه‌الفراغ» شهید صدر با نظریه «منطقه‌العفو» قرضاوی پرداخت و در ادامه، ضمن تبیین تفاوت‌های نظریه «منطقه‌الفراغ» با «ولایت مطلقه فقیه» امام خمینی(ره)، به نقد مبنایی نظریه شورا و تحلیل دیدگاه نائینی درباره حکومت مشروطه پرداخت. وی در این مسیر، از ضرورت بازخوانی روش اجتهادی در مدیریت جامعه اسلامی …