دیدگاه و گزارش

شبکه اجتهاد: در اندیشه‌ی سیاسی علامه محمدحسین نائینی (ره) مسئولیت‌های برون‌مرزی حکومت اسلامی را می‌توان در چارچوب کلی نظریه‌ی مشروطه‌ی او و با استناد به کتاب «تنبیه الامه و تنزیه المله» تحلیل کرد. نائینی حکومت را به عنوان «ولایت نوعیه» یا «نظارت و تولیت امور عامه» می‌دانست که از سوی مردم به حاکمان واگذار می‌شود تا از «ظلم» و «فساد» …

شبکه اجتهاد: در اندیشه سیاسی آیت‌الله شیخ محمدحسین نائینی، امنیت به‌عنوان ستون فقرات نظم اجتماعی و شرط لازم برای تحقق عدالت و آزادی در پرتو شریعت تبیین می‌شود. نائینی با الهام از بستر پرالتهاب عصر مشروطه و با تکیه بر سنت اجتهادی شیعه، نظریه‌ای بدیع در باب نسبت امنیت و حکومت ارائه می‌دهد که در آن، “نوع حکومت” تعیین‌کننده اصلی …

روش‌شناسی سنتی فقه، با تمام عظمت و دقتی که در حوزه مسائل خُرد دارد، برای پاسخگویی به چالش‌های کلان و تمدنی جهان معاصر، نیازمند تکامل و ارتقاء است. گذار پارادایمی از یک فقه «حکم‌پرداز» به یک فقه دومرحله‌ای «نظریه‌پرداز و حکم‌پرداز»، یک ضرورت راهبردی است. ابزار کلیدی این گذار، فعال‌سازی ظرفیت‌های مغفول‌مانده‌ای همچون «استنطاق از طریق دلالت التزامی غیربیّن» است. …

شبکه اجتهاد: چرا دیدارِ رهبر انقلاب با مسئولینِ حوزه و همایشِ بزرگداشتِ محققِ نائینی، بیشتر بر محورِ اندیشهٔ سیاسیِ او و کتاب «تنبیه‌الأمّه»ی ایشان گذشت؟ کم‌تر طلبهٔ درس‌خارجی است که در دروس اصول، نام و نظراتِ نائینی را نشنَود. حوزه در این بخش کوتاهی ندارد. اما آنچه از نائینی مطلقاً شنیده نمی‌شود، همان است که رهبری «نقطهٔ استثنائیِ شخصیتِ ایشان» …

یک حکومت برای موفقیت نیازمند یک نظام دقیق برای تشخیص اولویت‌هاست. در حکمرانی غیرمعصوم، این وظیفه بر عهده «اتاق فکر» است که باید دارای ویژگی‌های سه‌گانه «ارزش‌بنیان بودن»، «واقع‌بین بودن» و «آزاد و مستقل بودن» باشد. به فرموده امیرالمؤمنین (علیه السلام)، یکی از دلایل نابودی دولت‌ها، ناتوانی در تشخیص اولویت‌ها است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نهمین نشست از سلسله نشست‌های …

فقه اسلامی، با ظرفیت‌های بالقوه خود، قادر به ارائه چارچوب‌های لازم برای تأمین امنیت در سطوح مختلف است. اما این امر، مستلزم نوآوری در روش‌شناسی، بسط پژوهش‌های تخصصی، و تعامل سازنده با دانش‌های دیگر است. رویکردهایی چون فقه نظام، فقه مصلحت، و فقه کلان، گام‌هایی در این مسیر بوده‌اند، اما همچنان راه طولانی برای تدوین یک «فقه امنیت» جامع و …

شبکه اجتهاد: واژه حکمرانی، تنها یک بحث نظری نیست، بلکه دلالت بر قابلیت عملی و پیاده‌سازی این فقه در عرصه مدیریت و اداره جامعه اسلامی دارد. هدف ما تبیین این است که اگر فقه امنیت به عنوان پدیده‌ای در شریعت موجودیت داشته باشد و اراده‌ی تحقق در سپهر حکمرانی را داشته باشد، چه وظایف، نهادها و سنت‌هایی را باید ایجاد …

استاد درس خارج فقه حوزه علمیه قم گفت: تولید قانون فقهی نیازمند تحول در شیوه استنباط و نگاه دقیق به مقتضیات قانونی است و صرفاً با ترمیم‌های ظاهری تحقق نمی‌یابد. به گزارش شبکه اجتهاد، شصتمین نشست علمی از سلسله نشست‌های تخصصی «روش‌شناسی حکمرانی تقنینی بر پایه موازین اسلامی» با عنوان «فرایند و روش‌های تعامل فقه و حقوق در تقنین» در …

مفهوم «اقامه دین» صرفاً یک دعوت فردی و اخلاقی نیست، بلکه مستلزم وجود یک «مُقیم» یا برپاکننده است که همان رهبر دینی می‌باشد. این اقدام برای مشرکین سنگین و غیرقابل تحمل است. بر اساس تحلیل آیات قرآن، حکمرانی وظیفه رهبر دینی است، اما واجب شدن اجرای آن نیازمند سه شرط است: وجود مقتضی (شایستگی کامل رهبر و قانون الهی)، نبود …

حجت‌الاسلام محمد متقیان تبریزی، محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم، در نشست علمی «لوازم فقهی اطلاق در نظریه ولایت مطلقه فقیه» که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، به واکاوی ابعاد نظری و لوازم فقهی «اطلاق» در ساختار ولایت مطلقه فقیه پرداخت. وی در این ارائه، ضمن طبقه‌بندی دیدگاه‌های فقها درباره گستره ولایت فقیه، مراتب تصرف ولی …

الگوی حکمرانی در فقه شیعه، نه حکومتی محض است و نه مردمی خالص؛ بلکه بر پایه اصل بنیادین «توزین ولایت» میان حاکم شرعی و آحاد جامعه بنا نهاده شده است. با وجود سابقه چهل‌ساله در امر حکمرانی، فقه رایج شیعه گنجینه‌ای از تصرفات حکمیه و اختیارات واگذارشده به مردم دارد که نیاز به صورت‌بندی مجدد دارد. این الگو، حتی در …

فتوای تحریم سلاح هسته‌ای از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، گرچه با استقبال گسترده مراجع فقهی و محافل بین‌المللی روبه‌رو شد، اما برخی کوشیده‌اند آن را نه یک فتوا، بلکه حکمی حکومتی یا مصلحتی تفسیر کنند؛ برداشتی که ریشه در خلط میان «فتوا»، «حکم حکومتی» و «احکام ثانوی» دارد. در حالی‌که این دیدگاه از سوی فقیهی جامع‌الشرایط و در جایگاه مرجعیت …

استاد ورعی معتقد است هرچند برخی فقیهان با نگاهی حداقلی، حکومت را صرفاً مجری شریعت می‌دانند، با بررسی همۀ اختیاراتی که در فقه سنتی برای حاکم (اعم از معصوم و غیرمعصوم) در نظر گرفته شده، می‌توان به این اصل کلی دست یافت که فقه امامیه از ظرفیت کافی برای به‌رسمیت‌شناختن حق قانون‌گذاری برای حکومت، البته در قلمروی معین (حوزۀ عمومی) …

عنصر «مصلحت» که از فقه جواهری فهمیده می‌شود، بسیار مؤثر است و درک نادرست از آن، موجب سرخوردگی برخی جریان‌های عدالت‌خواه و حتی تبدیل آنان به منتقدین تندرو شده است. با توجه به راهبردهای سیاست خارجی نظام بر پایه عزت، حکمت و مصلحت، فهم صحیح مصلحت از چالش‌های اصلی است که نیازمند تشخیص ولی فقیه می‌باشد و در آن، گاهی …

استاد علی رضایی تهرانی با عبور از تعاریف رایج و محدود به ابعاد نظامی و سیاسی، به تبیین مدلی می‌پردازد که در آن امنیت نه صرفاً یک سازوکار اجرایی، بلکه پدیده‌ای عمیقاً وابسته به اصول توحیدی، اخلاقی و مردمی معرفی می‌شود. او در نشست «الگوی حکمرانی امنیت از نگاه مقام معظم رهبری»، این الگو را با اتکا به پشتوانه‌های نظری …

استاد میراحمدی معتقد است وقتی اکثریت مردم از یک حکمرانی رضایت نداشته باشند، این به معنای آسیب رسیدن به مشروعیت حکمران نیست، بلکه به معنای برداشته شدن مجوز حکمرانی است. در چنین حالتی، نیاز به یک «سازوکار مسالمت‌آمیز» برای تغییر و تحول در حکمرانی است  که نه به خشونت بینجامد و نه به تداوم حکمرانی که مردم از آن رضایت …

حجت‌الاسلام اسدپور، انفعال در مواجهه با مسائل حکمرانی را ناشی از ایستایی در همان فقه الحکومه نجف امام دانست و اظهار داشت: متأسفانه از شاگردان خود حضرت امام تا بزرگان دیگری که به هر حال به بحث‌های حکومتی در این سالیان پرداخته‌اند همه انگار در همان فقه الحکومه نجف امام ایستاده‌اند. این وضعیت مانع از حل «مسائل عینی جامعه با …

ولایت فقیه هدایت خردمندان در چارچوب قانون الهی است و آزادی در اسلام تنها در همین چارچوب معنا دارد، مشروعیت فقیه از دین است و تحقق آن به همراهی مردم وابسته است که این نظام هم بردگی را برانداخته و هم کرامت و آزادی انسانی را تضمین می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله جوادی آملی در یکی از سخنرانی‌های خود …

شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین نارسایی‌های نهادی در مدیریت اجرایی کشور ما مسأله انباشت طرح‌ها، سندها، قوانین بالادستی، مصوبات و مقرراتی است که بعضاً هزاران ساعت برای طراحی و تدوین و تصویب آنها وقت صرف شده است. اما در همان مقام سند و مصوبه و قانون باقی مانده‌اند. برای اثبات این مدعا می‌توان ده‌ها و بلکه صدها نمونه در سطح …

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با واکاوی سیر تاریخی تکامل نسل‌های حقوق بشر، از اعلامیه جهانی تا نسل سوم حق‌های جمعی ملت‌ها، و با بررسی فلسفه تأسیس سازمان‌هایی مانند سازمان ملل، شورای امنیت، سازمان تجارت جهانی و آژانس انرژی اتمی، تصریح کرد که هرچند این نهادها در ظاهر برای تضمین عدالت و صلح جهانی ایجاد شده‌اند، اما بنیان‌های …

 استاد حکمت‌نیا در سخنانی گفت: خسارات ناشی از عملیات نیروهای خودی را از خسارات وارده توسط دشمن متمایز دانست که ذیل اعمال حاکمیت دولت قرار می‌گیرد. این نوع خسارات باید از تعهدات حقوقی، سیاسی و اجتماعی دولت تفکیک شود. استاد وحدتی شبیری نیز در سخنانی بیان کرد: از مهمترین خلاءهای فقه، عدم وجود باب «مستقل» ضمانات به مفهوم امروزی آن …

برای اداره جامعه اسلامی نمی‌توان صرفاً به فتوا اکتفا کرد و نیازمند قانون‌گذاری هستیم. معنای این سخن، نارسا بودن فتوا نیست، بلکه فتوا اصولاً برای اداره جامعه به معنای نظام‌سازی کلان طراحی نشده است. اگر بخواهیم بر طبق فتوای مورد قبول هر شخص – اعم از اجتهادی یا تقلیدی – زندگی مردم را اداره کنیم، نخستین گام منجر به اختلال …

رهبر انقلاب، بنای جمهوری اسلامی را بر دو پایه «دین» و «دانش» خواندند و گفتند: مردم و جوانان ایران با تکیه بر این دو پایه دشمن را در میدان‌های مختلف به عقب‌نشینی وادار کردند و از این پس نیز همین‌گونه عمل خواهند کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، به مناسبت چهلمین روز شهدای جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی برضد ملت …

استاد میرباقری، با تأکید بر اینکه دین ناظر به سرپرستی کل متغیر است و نباید نقش آن را به احکام کلی و فردی محدود کرد، یادآور شد: تنها از طریق تولید یک منظومۀ منسجم از احکام ولایی مبتنی بر فقه استنباطی می‌توان مسیر تحقق تمدن اسلامی را هموار ساخت. دخالت دین در برنامه‌ریزی نباید تنها دخالت در خروج و اصلاح …

شبکه اجتهاد: از وقتی مشروطه در ایران مطرح شد، مسئله قانون‌گذاری به موضوعی مورد اختلاف بین علما تبدیل شد؛ برخی معتقد بودند که قانون‌گذاری برای جوامعی است که فاقد شریعت هستند، ولی برخی از علما هم گفتند ما چون شریعت داریم نیازی به قانون‌گذاری نداریم و قانون‌گذاری را بدعت و باز کردن دکان در برابر شریعت دانستند. لذا فتوا به …

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه مسئولان باید با قوت و روحیه کامل به کار خود ادامه دهند، گفتند: همه بدانند که خداوند طبق آیه «وَ لَیَنصُرَنَّ اللهُ مَن یَنصُرُه»، نصرت خود را بر ملت ایران و ذیل نظام اسلامی و چتر قرآن و اسلام تضمین کرده و این ملت یقیناً پیروز خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، رهبر …

حجت‌الاسلام نهاوندی گفت: از نظر فقهی قرآن کریم در سوره انفال، آیات ۵۶ تا ۵۸ تصریح می‌کند اگر پیمان‌شکنی یا خیانت احساس شد، حق داریم اعلام کنیم که از آن خارج می‌شویم. همچنین سیره پیامبر اکرم (ص) گواه این است. پیامبر با بنی‌نضیر و بنی‌قریظه پس از نقض عهد، پیمان را لغو کرد. امروز که آژانس به تعهدات خود عمل …

فقه حکمرانی، افقی تازه در فقه اسلامی است که نه تنها مرزهای مدیریت خرد و کلان را درمی‌نوردد، بلکه با دیدگاهی فراکلان، مسیر تمدن‌سازی و اقامه توحید را برای جامعه ترسیم می‌کند. این فقه نوظهور، رسالت خطیر تعیین تکلیف حکمران در بستر متغیر و معارض جامعه را بر عهده دارد و مشروعیت خود را از قاعده‌مندسازی تدابیر رهبری و ارائه …

شبکه اجتهاد: در پی تهدیدات رئیس‌جمهور ایالات متحده علیه رهبر انقلاب اسلامی، برخی از مراجع تقلید، از جمله حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، بار دیگر با صدور فتوایی صریح، وی را مشمول عنوان «محارب» دانستند. این فتوا بازتاب گسترده‌ای در میان افکار عمومی و فضای رسانه‌ای داشت. و موجب موج خیزش علمای شیعی و اعلام موضع جدی ایشان شد. اما فارغ …

شبکه اجتهاد: پارادایم غالب در علوم سیاسی و انسانی در ایران و دنیا، پارادایم جریان اصلیست، تبیین و تجویزهای آن نیز مبتنی بر همین پارادایم است و بدیهیست که این پارادایم در خدمت سلطه و نظم غربی است! پس چه تجویز موثری برای پیروزی جبهه مقاومت از آن استخراج می‌شود؟ قدرت در نظام غرب مبتنی بر زور، سلطه، اجبار و …