همه مطالب

رئیس انجمن فقه و حقوق حوزه‌ علمیه قم گفت: برخی تعابیری راجع به حضرت علی (ع) کردند که کاش گروه و نهادی بود و اینها را کنترل می‌کرد. حضرت «قاطعیت» در اجرای دقیق قانون دارند و این در اجرای عدالت و حکومت است نه در امور شخصی. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست با بیان اینکه «عدالت» یک مفهوم انسانی است که همه انسان‌های صالح و مصلح بر آن تاکید دارند، به «شفقنا» گفت: اما اسلام تاکید بیشتری بر آن دارد و مصادیق ظریفی را برای آن تعریف می‌کند ضمن اینکه دارای ضمانت اجرا هم است. استاد خارج فقه …

اسراییل جنایتکار باید بداند اینها فتح قریب است از یک سو، فتح مبین است از سوی دیگر، این دو، طلیعه امر را وعده می‌دهد. اما فتح مطلق که نه به قرب متصف است نه به معیّن بودن متصف است، فتح مطلق است، فتحی است خانمان برانداز،‌ فتحی است که اسراییل را ریشه کن می‌کند و غزه و امثال غزه را نجات می‌دهد و مقاومت را می‌پروراند و شهدای_مقاومت را با شهدای_کربلا محشور می‌کند، آن فتح مطلق است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، تنبیه پشیمان کننده نیروهای نظامی ایران اسلامی به دشمن صهیونیستی با حملات موشکی و پهپادی به اهداف نظامی و …

شبکه اجتهاد: در رابطه با نظام امام محور، ضمن تأیید و پذیرش آن، تکمله‌ای به نظر می‌رسد که دسته‌بندی رویکردهای موجود اعتبارسنجی از حیث‌های مختلفی ممکن است که هرکدام از یک زاویه و حیث خاص دسته‌بندی می‌کند. استاد مددی ریشه بحث را در این می‌بیند که آیا ما این عواملی که مطرح می‌شود (مثل ثقه، عدل، کتاب مشهور و…) را به عنوان «معیار» مطرح می‌کنیم یا «شاهد»؟ به بیان دیگر آیا خداوند متعال (شارع) در اعتبارسنجی برای ما معیار مشخص کرده است و گفته است باید خبرثقه را تعبداً بپذیری؟ یا اینکه نه تعبدی نیست و مطابق با سیره عقلا، …

شبکه اجتهاد: این پرسش قابل طرح است که وضعیت دوران مشروطه و انقلاب اسلامی در تلقی علمای عصر مشروطه و از جمله مرحوم نائینی یا شیخ فضل‌الله برای الگوی مشروع قانون‌گذاری تفاوت می‌کند؟ و به تعبیر دیگر، آیا موضوع آنان در تجویز مجلس قانون‌گذاری در وضعیت بسط ید فقیه و ارتقای توانمندی او برای اداره‌ی جامعه تغییر خواهد کرد؟ ۱. برای فهم نقش فقیه و ولایت او در قانون‌گذاری باید دانست که اصل تأمین مشروعیت همواره اصل حاکم بر عقلانیت دینی ـ سیاسی فقهای شیعه بوده است و فقهای عصر مشروطه این امر را در دو وادی مدٌ نظر داشتند. …

شبکه اجتهاد: بخشی از سخنان امام موسی صدر دربارهٔ زنان لبنان و نحوهٔ برخورد با آنها وقتی حجاب و مسائل دینی را قبول ندارند، مرور می‌کنیم. سخنان امام از سخنرانی «ذوق و ابتکار در دعوت» که در سال ۱۳۴۰ در ایران ایراد شده، انتخاب شده است. متن کامل این سخنرانی در کتاب «نای و نی» منتشر شده است. قصهٔ زن در لبنان برخلاف تصور معروف، که زن را در ایران افراطی‌تر از زن در همهٔ جهان مى‌‏شناسند، زن در لبنان بسیار تندروتر و بى‌بندوبارتر از زن‌هاى ایرانى است. در لبنان مسئلهٔ حجاب و بى‌حجابى زن مطرح نیست، داستان برهنگى زن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پیرامون «ماموریت فقه/فقیه» دو نگاه مطرح است: یک. نگاهی که ماموریت فقه/فقیه را صرفاً «استنباط و بیان احکام» می‌‏انگارد و حوزه «اجرا و اقامه احکام» را خارج از قلمرو ماموریت فقه/فقیه می‌‏داند. دو. رویکرد دیگر اما، بر این باور است که مسئله «اجرا و اقامه احکام» نیز از مولفه‌‏ها و ارکان اصلی فقاهت است و فقیه در این رویکرد، موظف است عملیات فقاهی خود را از «فهم و استنباط احکام» تا مرحله «اقامه و اجرای احکام» امتداد دهد. بنیاد کلامی این دونگاه نیز نهفته در اختلاف ‏نظر بزرگان در مسئله «شئون امام/فقیه» است. ۱. قلمرو ماموریت فقه: …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام سروش محلاتی اخیرا در یادداشتی کوتاه به ذکر مشاهدات خود از «حوزۀ نجف» و بیان شاخصه‌های آن در مقایسه با «حوزۀ قم» پرداخته است؛ یادداشتی که چون برآمده از یک گرایش مطرح دینی و نمایندۀ یک جریان فعال حوزوی است، ارزش نقد را دارد: یک. نقد مبنامحور بخش عمده‌ای از تفاوت‌های «حوزۀ نجف» و «حوزۀ قم»، نتیجۀ قهری اختلاف در مبانی بوده و به همین خاطر، مقایسۀ وضعیت آن‌ها با یکدیگر، بدون لحاظ این اختلاف، چندان موجه نیست. به عبارت دیگر، کاملا طبیعی است که حوزۀ معتقد به «اسلام سیاسی» و «ولایت مطلقه فقیه» که یکی از …

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تصریح کردند: یقیناً نظام جمهوری اسلامی درصدد آن نیست که کسانی را بزور وادار به دین‌داری کند امّا در مقابل هنجارشکنی دینی هم وظیفه دارد؛ نباید کوتاهی کنیم، و مسئولین و آحاد مردم و آمرین به معروف و ناهین از منکر، در این زمینه وظیفه‌ی خودشان را باید انجام بدهند. به گزارش شبکه اجتهاد، ایرانیان، امروز نماز عید سعید فطر را در صفوفی منسجم و متحد در سراسر میهن عزیز اقامه کردند و با دل‌هایی مملو از نشاط ایمان و شوق بندگی، حوائج فردی، خانوادگی، اجتماعی و ملی خود را از پروردگار کریم مسئلت کردند. در پایتخت، …

تاکنون برای همه مراجع تقلید؛ هلال ماه شوال ۱۴۴۵ به اثبات رسیده است؛ لذا فردا چهارشنبه عید سعید فطر خواهد بود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دفتر مقام معظم رهبری در اطلاعیه‌ای اعلام کرد چهارشنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۳ روز اول شوال المکرم و عید سعید فطر است. هلال ماه شوال برای حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای ثابت شد متن اطلاعیه به این شرح است: بسم الله الرحمن الرحیم. با آرزوی قبولی طاعات و عبادات مردم عزیز در ماه مبارک رمضان، به اطلاع می‌رساند برابر گزارش‌های رسیده از گروههای رصدی خبره و مورد اطمینان از نقاط مختلف کشور، رؤیت هلال ماه شوال در …

مسئله‌ی حجاب تبدیل شده به یک چالش و بر کشور ما تحمیل شده؛ این را تحمیل کردند. کسانی نشستند نقشه کشیدند، برنامه‌ریزی کردند که حجاب بشود یک مسئله در کشور ما؛ در حالی‌ که چنین مسئله‌ای در کشور وجود نداشت؛ مردم با شکلهای مختلف داشتند زندگی می‌کردند. بنده نظر قاطع خودم را در این مورد عرض می‌کنم. به گزارش شبکه اجتهاد، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار سران قوا، جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام و چهره‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، ظرفیت‌های طبیعی و انسانی کشور را برای تحقق انتظارات بجای مردم، مناسب خواندند و با ضروری خواندن تشکیل یک …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تعدی و حمله مذبوحانه رژیم صهیونیستی به بخشی از ساختمان کنسولگری ایران در سوریه و از طرفی طرح مسئله انتقام، پرسش‌هایی فقهی را رقم می‌زند، از جمله اینکه از منظر ادله فقهی و در رأس آنها، «آیات المقاومه» کمیت و کیفیت مقابله با این حمله چه اندازه باید باشد؟ توضیح اینکه دسته‌ای از آیات به بحث مقاومت و جهاد دفاعی در مقابل دشمنان پرداخته است. توجه به این آیات منظومه فکری مقاومت اسلامی و فرهنگ مقاومت را طرح‌ریزی می‌کند. از جمله تعیین کیفیت و کمیت مقابله شرعی با آ‌ن‌ها. مقابله با تعدی و حمله دشمن در دو …

زکات فطره امسال (۱۴۰۳) طبق نظر اکثر مراجع، فطریه حدود ۶۵ هزار تومان معادل ۳ کیلوگرم گندم یا معادل ۳ کیلوگرم برنج اعلام شده است که خانواده‌ها بر اساس قوت غالب خود آن را پرداخت می‌کنند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، شخصی که پرداخت زکات فطره بر او واجب است باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، هر نفری یک صاع (تقریبا ۳کیلو و ۶۰۰گرم به حساب گندم) از خوراکی‌های رایج در منطقه خود (مانند گندم، برنج و…) یا مبلغ آن را به عنوان فطریه بپردازد. با توجه به اینکه قیمت گندم و برنج در شهرهای مختلف، ممکن است …

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم معتقد است ما فقه معماری و فقه شهرسازی داریم همانطور که فقه پزشکی و فقه اقتصاد داریم، اما معماری اسلامی و شهر اسلامی همانند طب اسلامی و اقتصاد اسلامی حرف غلطی است! وی تصریح دارد که فقیه‌ نمی‌تواند ملتزم به این معنا شود شهر اسلامی به این معناست که اسلام بگوید خیابان کجا باشد، خانه کجا باشد، بیمارستان کجا باشد، پُل زده بشود یا نه؟ این امری است که انسان با نگاه عقلایی به آن می‌رسد و باید اهل فن بگویند. اسلام متصدی این جزئیات نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمد جواد فاضل …

شبکه اجتهاد: شعار امسال نیز به روال سال‌های اخیر اقتصادی است اما این بار مضمون آن انقلابی‌تر است و از همین رو باید از دریچه‌ای دیگر مانند اقتصاد سیاسی به تبیین آن پرداخت. در این شعار برای رسیدن به هدفی مانند جهش تولید لزوم بسیج مردمی و مشارکت آن‌ها اخذ شده‌است. اما سوالی که مطرح است، این است که انقلاب اسلامی ایران که توانسته با استفاده از مشارکت مردمی در عرصه‌های سیاسی داخلی و بین المللی‌‌ و حتی امنیتی و دفاعی تحولات عمیقی را در ساختار سیاسی، نظامی و امنیتی ایجاد نماید چرا در عرصه اقتصادی از این ظرفیت غفلت …

اثر حاضر، پس از بررسی اجمالی مفاهیم کاربردی تحقیق، به ارائه کلیات مربوط به مسأله مانند مقتضای اصل اولی نسبت به تشکیل حکومت در عصر غیبت پرداخته و در ادامه نیز مستندات ممنوعیت قیام در عصر غیبت، در ضمن هشت گفتار مورد بررسی دقیق سندی و دلالی قرار گرفته و نقدی قابل اطمینان ارائه شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، احکام و قوانین دین مبین اسلام، به امور عبادی و وظایف فردی منحصر نیست، بلکه معاملات و سیاست و اقتصاد و روابط داخلی و خارجی مسلمانان نیز جزء قوانین مهم اسلام است و اجرای این احکام جز در بستر حکومت …

نظام تعلیم و تربیت اسلامی در قرآن و سیره معصومان (ع) تبلور یافته و همت ما مسلمانان را می‌طلبد تا آن را استنباط و استنتاج کرده و در قالبی علمی و امروزین نظام بخشیم. کتاب حاضر در این راستا به بررسی اجمالی نظام تربیت اسلامی در قرآن کریم و سیره و سنت معصومان (ع) می‌پرداز و افزون بر کلیات، به مباحث عوامل، مبانی، اهداف، اصول، روش‌ها، مراحل و ابعاد تربیت اسلامی خواهد پرداخت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، قرآن کتاب تربیت است و سیره و سنت پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) نیز مبین و مفسّر این کتاب تربیتی است. تعلیم و تربیت اسلامی …

استفتائات جدید مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب از جمله «مطالبۀ قیمت روز بهای معامله» تا «خمس سرمایه و ابزار کار» و «استفاده از اموال پیدا شده» منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، جدیدترین استفتائات (فروردین ۱۴۰۳) مطابق با فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد. متن ذیل، ۱۱ سؤال و جواب در موضوع عبادات و معاملات است که توسط بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری پاسخ داده شده و به صورت ماهانه به‌روز رسانی می‌شود. خمس سرمایه و ابزار کار سؤال ۱: مقداری پول برای خرید ابزار کار پس انداز کرده ام اما اگر خمس آن را بپردازم، توانایی خرید …

سیزدهمین شماره مجله فرهنگی تقریرات، با آثار و گفتاری از اندیشوران حوزه و دانشگاه با پروندهٔ ویژهٔ «زنان و روحانیون» چاپ و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سیزدهمین شماره دوفصلنامه «تقریرات» به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی علی اشرف فتحی، در ایام نوروز ۱۴۰۳؛ با نوشته‌ها و گفتارهایی از: مرتضی معراجی، محمدرضا لبیب، مصطفی سلیمانی، بهجو خزاعی، علیرضا دهقانی و… در ۲۸ صفحه روانه بازار مطبوعات شد. تقریرات در این شماره علاوه بر یادداشت علی اشرف فتحی با عنوان «بگذار تا بگویم» و گزارشی از بازتاب‌های مقالهٔ جدید محمد قندهاری، به این پرسش‌ها پرداخته‌ است: ۱. …

کتاب «مکتب‌های حدیثی» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن ربانی، محقق و مدرس خارج فقه حوزه علمیه مشهد و عضو هیات علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی، در یازده فصل و ۳۹۲ صفحه، به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، روایات و احادیثی که از رسول خدا(ص) و اهل بیت ایشان(ع) برای ما باقی مانده، میراثی بس گران‌قدر است که بر کتابت و حفظ آن تأکید فراوان داشته‌اند. در دوره پس از ائمه(ع) نیز عالمان دینی در ضبط و نقل آن کوشیده‌اند، به گونه‌ای که در حفظ و نشر حدیث، هر شهر و منطقه‌ای روشی خاص برگزید و …

شبکه اجتهاد: به مقتضاى اصل عدم نقل و استصحاب قهقرایى که اعتبار آن مورد تسالم است، روز نوروز اوّل فروردین ماه انتقال خورشید از برج حوت به برج حَمَل و نقطه اعتدال ربیعى است. با بررسى در متون دینى روشن می‌شود نوروز و آیین‌هاى ویژه آن مانند هدیه‌هاى نوروزى و احکام شرعى آن مانند غسل، نماز و روزه مستحبى بدون هیچ گونه مخالفتى تلقى به قبول شده است. مقتضاى روایات، سیره معصومان(ع)، سیره مسلمین، آراى فقها و نیز مذاق اسلام در تعامل با دیگر فرهنگ‌ها و سنّت‌ها آن است که برگزارى عید ملّى و بومى نوروز بدون انتساب به اسلام …

رهبر معظم انقلاب، مصادف‌شدن سال نو با اولین سال اجرای برنامه هفتم توسعه را عامل دیگری برای تلاش روزافزون مسئولان دانستند و گفتند: باید در پایان برنامه هفتم که با هدف کلی شکوفایی اقتصادی همراه با عدالت تدوین شده، «تورم تک رقمی شود، ساختار بودجه اصلاح و نظام مالیاتی متحول شود، حداقل ۹۰درصد کالاهای اساسی در کشور تولید و طرح‌های عظیم ملی انجام شود» که رسیدن به این اهداف اساسی بدون حضور مردم در عرصه اقتصاد ممکن نیست؛ بنابراین باید از توانایی‌های مختلف و متفاوت ملت استفاده خردمندانه و کامل شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای عصر امروز …

شبکه اجتهاد: داستان نوروز در متون روایی و فقهی از مبنای یکسانی برخوردار نیست، هرچند به تدریج شاهد بوده‌ایم که فقها به نظر یکسانی درباره آن دست یافته‌اند. تقریبا می‌شود گفت که در تمامی این متون، از «نوروز» با عنوان معرّب «نیروز» یاد شده است. هرچند برخی نیز معتقدند که این دو واژه با یکدیگر متفاوتند. منشأ بسیاری از تردیدهای فقها درباره احکام شرعی مربوط به نوروز، اختلافی است که در ریشه عید نوروز و زمان دقیق آن وجود دارد. مشخص نیست که این عید از سوی چه کسانی و برای چه روزی یا روزهایی ابداع شده است، اما آنچه …

رهبر انقلاب اسلامی با تاکید بر اینکه جهش در تولید بدون حضور مردم در اقتصاد و عرصه تولید امکان‌پذیر نیست خاطر نشان کردند: باید موانع حضور مردم در بخش تولید برطرف شود و ظرفیت‌های بزرگ مردمی فعال شوند. و با توجه به این موضوع، شعار سال ۱۴۰۳، «جهش تولید با مشارکت مردم» قرار داده شده است و امیدواریم با برنامه‌ریزی مناسب برنامه‌ریزان کشور و همکاری صاحب‌نظران و مشارکت عملی فعالان اقتصادی، زمینه تحقق این شعار به بهترین وجه فراهم شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۴۰۳، سال جدید را سال …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: برخی فقها می‌گویند شرط ذکور بودن برای مرجع تقلید شدن، هیچ دلیلی ندارد غیر از ادعایِ اجماعِ شهید ثانی. کسی هم نتوانسته با این ادعایِ اجماع مخالفت کند در حالی‌که برخی افراد گفته‌اند ادله‌ای همانند سیره عقلا و برخی نصوص می‌تواند به ما ثابت کند که زن هم می‌تواند مرجع تقلید باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام مهدی شجریان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در نشست «نقد و بررسی جایگاه اجماع و شهرت در فتاوای فقهی با تأکید بر عدالت جنسیتی»، در سخنانی گفت:‌ مقصود بنده از اجماع …

نشست بررسی آثار و اندیشه‌های علمی استاد محقق سید علی شهرستانی در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار شد. در این نشست اساتید عابدین مومنی، عبدالهادی فقهی‌زاده، مجید معارف، سید حسن شهرستانی و هادی انصاری به ذکر برخی ویژگی‌ها و آراء علمی استاد شهرستانی پرداختند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام محسن تحقیقی وطنی دبیر علمی جلسه در ابتدا، گزارش اجمالی از مجموعه آثار استاد شهرستانی ارائه کرد و افزود ایشان در طول ۳۰ سال فعالیت علمی خود بیش از ۵۰ عنوان اثر در حوزۀ مباحث قرآن، حدیث، فقه کلامی، تاریخ، شبهات و لغت به رشتۀ تحریر درآورده است. …

تاکنون کشورهای: عربستان سعودی، قطر، امارات، کویت، سوریه، بحرین و دیوان اهل سنت عراق و نیز اقلیم کردستان، فلسطین، لبنان، سودان و مصر فردا دوشنبه را، اول ماه مبارک رمضان اعلام کردند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، براساس گزارش‌های رسانه‌ای، دیوان پادشاهی عربستان سعودی شامگاه امروز (یک شنبه) با صدور بیانیه ای، تایید کرد که بنا بر اعلام اداره استهلال در دادگاه عالی این کشور، فردا (دوشنبه) نخستین روز ماه مبارک رمضان سال ۱۴۴۵ هجری قمری است. «عبدالله بن سلطان النعیمی»، وزیر دادگستری امارات به نوبه خود اعلام کرد که برای کمیته استهلال این کشور به ریاست وی، رویت هلال ماه …

تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی با موضوع نکاح، در مجموعه‌ای با عنوان «کتاب نکاح» منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، این کتاب نخستین عنوان از مجموعه دروس فقهی آیت‌الله شبیری زنجانی است که با تلاش‌های مستمر و چندساله‌ی پژوهشگران مرکز فقهی امام محمدباقر علیه‌السلام، در ۲۵ جلد تحقیق و تدوین می‌شود که ۱۲ جلد آن اکنون به زیور طبع آراسته شده است. برخی از ویژگی‌های این مجموعه عبارت‌اند از: گستردگی تتبع و رجوع به بیشترِ کتاب‌های استدلالی، پرهیز از نقل‌ باواسطۀ اقوال، رجوع به مصادر متفرّقۀ مرتبط با بحث فقهی (مانند کتاب‌های تاریخ و انساب و تراجم)، …

عضو ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری با بیان اینکه رویت هلال ماه مبارک رمضان در روز یکشنبه ۲۰ اسفند امکان پذیر نیست، گفت: هلال ماه رمضان در روز دوشنبه ۲۱ اسفند به راحتی قابل رویت است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، بر اساس نقشه هلال ماه جدید در ایران و عراق و بیشتر نقاط جهان در غروب روز دوشنبه با چشم غیر مسلح دیده می‌شود، بنابراین مسلمانان خداجوی ایران از روز سه شنبه روزه دار خواهند بود. حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا موحدنژاد، عضو ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری با اعلام این خبر گفت: در غروب روز یک شنبه بیش از …

یکی از بایسته‌های پژوهش در فقه و حقوق «منصوص شرعی یا تعلیمی؟» است. موضوعی که می‌خواهیم پژوهش کنیم باید بررسی شود که از موضوعات منصوص شرعی است و یا اینکه موضوع تعلیمی (لیس بمنصوص فی القرآن و الروایات) می‌باشد. مثلا “بیع” منصوص شرعی(احل الله البیع) بوده اما “معاطات” عنوان تعلیمی است که فقها به جهت مفاهمه، بیع را به بیع با صیغه و بدون صیغه تقسیم کرده و چنین تعبیری را به کار برده‌اند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست در کارگاه علمی «بایسته‌های پژوهش در فقه و حقوق» که با حضور فضلا و طلاب در انجمن فقه و …

«خرید قسطی کالا به واسطه سرمایه دیگری»، «معامله صوری برای فرار از ربا»، «تفاوت وجه التزام و جریمه دیر کرد»، «کم شدن متراژ زمین مورد معامله» و «دریافت شارژ اشتباه» برخی از استفتائات اخیر است. به گزارش شبکه اجتهاد، جدیدترین استفتائات (بهمن و اسفند ۱۴۰۲) مطابق با فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد. متن ذیل، ۱۸ سؤال و جواب در موضوع عبادات و معاملات است که توسط بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری پاسخ داده شده و به صورت ماهانه به‌روز رسانی می‌شود. استفتائات بهمن‌ ماه وطن اتخاذی سؤال۱: پس از ازدواج، ترک وطن کردم اما الان چند سالی است …