همه مطالب

شبکه اجتهاد: در منابع حدیثی ما احادیثی با متونی بلند و یا در واقع آنچه به عنوان «احادیث طوال» خوانده می‌شود کم نیست. گاهی این احادیث در برگیرنده خطبه‌ای بلندند و گاهی مکتوبی مطول و در بسیاری مواقع هم متن گفتگو و یا مناظره‌ای بلند را شامل می‌شوند. طبعا با توجه به محدودیت توانایی حفظ راویان از یک سو و محدودیت نوشت افزارها و کاغذ و از این قبیل در عصر پیامبر (ص) (در این مورد خاص، علاوه بر این‌‌ها معدود بودن راویانی که توانایی خواندن و نوشتن داشتند هم مطرح است) و بخشی از تاریخ حیات امامان شیعه همواره …

فقه نظام اقتصادی در سه حوزه اهداف و غایات، قواعد و سیاست‌ها، ساختارها و سامانه‌های اقتصادی در رونق تولید نقش منحصر به فردی دارد. اختصاصی شبکه اجتهاد: از سال ۱۳۷۳ که با ابتکار رهبر معظم انقلاب اسلامی اولین شعار سال اعلام شد تا امسال که شعار «رونق تولید» توسط ایشان به‌عنوان شعار سال برگزیده شد، با توجه به شرایطی که کشور در آن قرار داشته، بخش عمده این شعارها به مباحث اقتصادی کشور و بهبود شرایط معیشتی مردم اختصاص یافته است. رونق تولید تنها با تعیین شعار سالانه محقق نخواهد شد، بلکه این‌کار مستلزم تعیین راهبردها و راه‌کارهایی است که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج‌آقا حسن طباطبایی قمی از فقهای بزرگ شیعه و مراجع معظم تقلید معاصر مقیم مشهد بود. ایشان سالیان بسیار در مشهد و کربلا و نجف نزد فقهای بزرگ به تحصیل فقه و اصول پرداخت تا به درجه عالیه اجتهاد نایل آمد. این فقیه بزرگوار در جریان مبارزات انقلابی زمان حکومت محمدرضا شاه جزو مخالفان حکومت شاه بود و جزو فقهای مبارز و انقلابی بسیار فعال و شاخص ایران بود که بیانیه‌ها و اطلاعیه‌های زیادی از ایشان صادر می‌شد. این اطلاعیه‌ها در کتاب اسناد انقلاب اسلامی جمع‌آوری گردیده و منتشر شده است. در زمان حکومت شاه بیت …

ما فکر نکنیم که  فقیه حاکم در درون حوزه‌ها مشکلی ندارد. حوزه در این سال‌ها به شدت سیاسی شد و نظریه‌های رادیکال نگذاشته تا راهی باز شود که فقهای موجود به فقیه حاکم کمک کنند. یقینا بار سنگینی روی دوش فقیه حاکم است. اگر حوزه‌های علمیه و مراجع و مجتهدین حوزه به فقیه حاکم مساعدت نکنند، او زیر این بار شکسته می‌شود. شبکه اجتهاد: رابطه مراجع تقلید و ولایت فقیه در حکومت اسلامی یکی از مساله‌های چالش‌برانگیز در دوره جمهوری اسلامی بوده است. دکتر عبدالوهاب فراتی پژوهشی در این مورد انجام داده است و در گفتگویی ایده آن را با …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی سازمان حج و زیارت که متأسفانه جای آن در تحقیقات فقهی-اقتصادی خالی است و شایسته است مطابقت آن با شرع مورد بررسی قرار گیرد، مسأله سازوکار نام‌نویسی و اعزام متقاضیان توسط سازمان حج و زیارت کشور است. سؤال این است که چرا ثبت‌نام و قرعه‌کشی، هر سال منحصراً برای همان موسم حج انجام نمی‌شود؟ و آیا ثبت‌نام از افراد به تعداد چندین برابر سهمیه سالانه کشور با دریافت ودیعه و دریافت مابه‌التفاوت آن در هنگام اعزام، می‌تواند با موازین فقهی توجیه شود؟ و اینکه تبعات و جوانب فقهی این رویه چیست؟ دلیل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عقد بیمه به طور عموم و بیمۀ تأمین اجتماعی به طور خصوص علاوه بر جنبه‌های فقهی از جنبه‌های اخلاقی و کلامی نیز قابل بحث و بررسی هستند. جهت روشن شدن این جنبه‌ها گفتگویی با استاد شیخ مهدی زمانی فرد از اساتید خارج فقه، اصول، تفسیر و فلسفه در حوزۀ علمیّه مشهد مقدّس داشتیم که تقدیم‌ می‌شود: اجتهاد: بعنوان سؤال اوّل بفرمایید از جهت کبروی اصولاً آیا‌ می‌توان قائل به الزامی بودن فی الجملۀ مسائل اخلاقی نسبت به بعضی اقشار و اصناف مثل قشر روحانیّت شد؟ زمانی فرد: مسائل اخلاقی همانطور که اشاره کردید نیاز به یک طبقه …

استاد برجسته خارج فقه حوزه علمیه مشهد با بیان اینکه شیخ انصاری در دَوَران بین تحصیل علم و تکسُّب، تحصیل علم را ترجیح می‌دهد، اظهار کرد: طلبه نباید بخاطر سختی‌ها اهتمام به درس را رها کند. من این مسأله را با امام خمینی و آیت‌الله حکیم مطرح کردم و هردوی آنان فرمودند که تلاش علمی و اجتهاد برای طلبه مستعد واجب عینی است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله شیخ مصطفی اشرفی شاهرودی، موضوع «بایستگی‌های حوزه کارآمد» را در دو جلسه از نشست‌های گفتمان معرفت ارائه کرد و مباحث اخلاقی و علمی مد نظر خود را در قالب تذکر و خاطره …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چرا فکر می‌کنیم که فقه و فقیه و حوزه علمیه در برابر مسائلی مانند تولید محصولات صنعتی خوراکی ویرانگر برای کودکان و نیز روش عمل سودجویانه و مافیایی رسانه‌ها و ترویج این خوراکی‌های مضر برای نسل کودک و نوجوان یک ملت باید همین‌طور خنثی عمل کنند و به سکوت بگذرانند و در عوض، صبح تا شب از بی‌حجابی و ضعف ایمان مردم گله کنند؟ مگر آثار ویرانگر صنعت تولید خوراکی‌های زیانبار و عامل فساد و تباهی در سلامت و بهداشت مردم از اولویات‌های عقلانیت دینی و احکام فقهی نیست؟ اگر به تأکید آنان، هیچ مکلفی به‌عنوان یک …

شبکه اجتهاد: برخورد ما با پزشکی نوین از میانه عصر قاجار که با دانش‌های جدید آشنا شدیم تا زمانی که بهداشت اسلامی درست کردیم و سپس به سمت طب اسلامی رفتیم، سه مرحله را پشت سر گذاشته است: مرحله اول ورود اطلاعات پزشکی و پذیرش آن بدون ایراد اشکال. مرحله‌ای که فقط آثار پزشکی فرنگی بدون اشاره به طب قدیم، ترجمه‌ می‌شد و به تدریج در حال استقرار بود و آثارش همین بیمارستان‌ها و مظاهر آن است. مرحله دوم تلاش برای انطباق اطلاعات پزشکی با آموزه‌های اسلام در زمینه بهداشت و طهارت که مفهومی به نام حفظ الصحه اسلامی از …

نوبت اول مدرسۀ تخصصی حدیث «عرصه‌‌ها و روش‌های حدیث‌پژوهی مقارن» ویژه فصل بهار در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، نوبت اول مدرسۀ تخصصی حدیث ‌عرصه‌ها و روش‌های حدیث ‌پژوهی مقارن» ویژه بهار ۹۸ با رویکرد «مبانی حدیث‌پژوهی مقارن ـ ۱» از گروه آموزشی علوم و معارف قرآن و حدیث دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار خواهد شد. در این مدرسه مبحث «سنت پژوهی شیعی» توسط استاد حیدر حب الله، مدرس خارج فقه و اصول و پژوهشگر و مولف در عرصه‌های حدیث پژوهی مقارن و موضوع «سنت پژوهی اهل سنت» توسط حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: با ادامه کش‌وقوس‌های این روزهای محافل علمی در مشهد مقدس میان طرفداران یک نحله عرفانی و مخالفین آن، پا فراتر از بحث‌های اعتقادی رفته و به بحث‌های فقهی و فقها نیز سرایت کرده است. ازاین‌رو لازم است فقه وارد میدان شده و صرفاً، بدون جانب‌داری از طرفی، فقط پاسخ این قسمت از نزاع را بیان دارد؛ مطلبی که به فقه و فقیه مربوط بوده و از هیچ ساحت دیگری انتظار پاسخگویی نیست، اما پاسخگویی به سایر ادله، از دامان فقه فاصله داشته و بر عهده امثال این نوشتار نبوده و نیست. نزاع مورد بحث این نوشتار، در …

استاد سید منذر حکیم در یکی دیگر از سلسله نشست‌های «گفتمان معرفت» بحث «فقه و نظام‌مندی» را ارائه نمود و فقه فتوایی رساله‌های عملیه را فقه فردی خواند و نبود فقه اجتماعی نظام‌مند را از چالش‌های معاصر و حکومت اسلامی دانست. او جامعیت دین اسلام را نشانه وجود نظام‌های مختلف زندگی انسان در دین معرفی نمود و بر لزوم استنباط و استنطاق این نظام‌ها در فقه تأکید کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد حکیم در ابتدای سخنان خود منظور خود را از نظام و فقه اجتماعی روشن کرد و گفت: منظور ما از نظام در فقه، فقط فقه نظام سیاسی …

الان ما حوزه‌هایی در مشهد داریم که اینها اصلا اجازه حضور زن را جلوی استاد مرد یا ورود زن به جامعه را نمی‌دهند. یعنی همیشه می‌خواهند در عین اینکه درس می‌خواند، عقب باشد و یک چشمش بیشتر دیده نشود و زیر پوشیه باشد و حرف زیاد نزند و هنوز می‌بینیم که طرفدار پرده‌نشینی هستند و نتیجه‌اش این می‌شود که آقایان می‌گویند زن‌ها در اجتماع حضور ندارند. این خانمی که این‌طور در حوزه رشد می‌کند و وقتی می‌خواهد حضور اجتماعی پیدا کند، آدم‌ها را نمی‌شناسد و آداب اجتماعی اصلا بلد نیست و نمی‌تواند ارتباط موثر با جامعه خودش برقرار کند. اختصاصی …

باید گفت شرعی بودن سیره وابسته به تقریر شارع است. تقریر غیر از سکوت است و باید در زمان حضور امام باشد؛ بنابراین سیره نمی‌تواند دلیل بر حجیت سیره عقلاء بر احکام نوپیدای کنونی باشد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در یکی دیگر از نشست‌های «گفتمان معرفت»، استاد محمد قائینی بحث «فقه و مالکیت معنوی» را مطرح نمود. وی بحث خود را در چهار محور ارائه کرد و در ابتدا مالکیت معنوی و معنای مستحدث بودن آن را تعریف کرده و در ادامه به بررسی ادله رد و ادله قبول مالکیت معنوی پرداخت. ۱- تعریف مالکیت معنوی به گفته استاد قائینی، …

در مرحله بعدی وارد مصادیق شده که خود به چند بخش قابل‌تقسیم است؛ بخش آلودگی‌ها، بخش جنگل‌ها و مراتع، بخش آب‌ها و انفال، بخش حیوانات و تنوع زیستی و همین‌طور. برای دستیابی به ریز موضوعات مباحث فقهی محیط‌زیست نیز باید از ابتدای فقه تا انتهای آن تفحص کرده، در کنار آن مباحث جدید را نیز برشمرده و مجموع آن‌ها را در هرکدام از این بخش‌ها جای داد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در هیاهوی رخدادهای نیمه خرداد؛ رحلت بنیان‌گذار عظیم‌الشأن انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) و قیام خونین ۱۵ خرداد، از طرفی و از طرف دیگر تقارن این ایام با اتمام ماه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وصف پدیده‌های طبیعی اصولاً مساله فقه و فقها نیست به‌استثنای برخی عناوین طبیعی – شرعی اغلب حوادث و وضعیت‌های طبیعی یا شرایط عینی و تبیین مصادیق کار عرف و عقل است. ورود به آنها کار فقه و فقیهان نیست. دستگاه فقاهت فاقد سازوکارها و روش‌های مواجهه درست با آن‌هاست. دو نمونه عینی این موارد که ارتباطی با فقه و فقاهت ندارد راه و روش کشف میلاد هلال ماه و مقدار عینی کفاره‌ها و امثال آن‌هاست. در مثال نخست، بهترین روش کشف ولادت هلال است. هر ابزاری که دقیق‌تر و اطمینان آور‌تر باشد اولویت بیشتری دارد. دست‌کم دو …

آیت‌الله شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی استاد مدعو یکی دیگر از نشست‌های «گفتمان معرفت» بود. وی بحث خود را با عنوان «بررسی حجیت ظن در موضوعات» ارائه نمود و در آن موارد بسیاری از عمل به ظن در موضوعات را بیان کرد. رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) با طرح چهار دلیل از جمله بناء عملی عقلاء، حجیت عمل به ظن در مطلق موضوعات را تقویت نمود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد فاضل لنکرانی، در ابتدا به‌ضرورت طرح و تدوین این مسأله در مباحث و منابع علمی اشاره کرد و گفت: حجیت ظن در موضوعات، در موارد مختلف فقه آمده و …

در مجموعه فقه سنتی، مسائل خوبی در مورد محیط‌زیست مطرح شده است؛ مانند برخی مسائل بیع، برخی مسائل جهاد، احیاء موات، انفال که در ذیل خمس آمده است، حتی مسائلی که در غسل و وضو آمده است؛ مانند اسراف در آب. من معتقدم ابتدا باید خانه‌تکانی کنیم؛ ببینیم در فقه چه داریم؛ در هر یک از ابواب فقه سنتی، در مورد فقه محیط‌زیست چه داریم. در قواعد فقهیه موجود، چه قواعدی قابل تطبیق بر مسائل محیط‌زیست است. بعد از خانه‌تکانی، مسائل جدید و مستحدثه درزمینه محیط‌زیست را نیز به آن‌ها اضافه کنیم و مجموعه فقه محیط‌زیست را سامان دهیم. اختصاصی …

نظر فقهای قدیم این بود که این‌ها اختلاف‌نظر دارند و اشتباه زیاد می‌کنند. شیخ در مکاسب داستانی را نقل می‌کند که منجمی به امیرالمؤمنین گفت: اگر اینجا بروی شکست می‌خوری. امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: نه، اتفاقاً پیروزی است. این معنایش این است که این آقایان دقیق نیستند. البته ازنظر ابزار و ادوات زمان ما با سابق خیلی فرق کرده و قابل‌مقایسه نیست، ولی ملاکی که در روایات بیان شده، صُم للرؤیه و افطر للرؤیه است، لذا رؤیت را معیار قرار می‌دهیم. اختصاصی شبکه اجتهاد: ماجرای رؤیت هلال و اختلافات موجود در آن، هر سال در چند نوبت مطرح می‌شود که مهم‌ترین …

شبکه اجتهاد: امام خمینی (ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی، تنها به عنوان یک سیاستمدار برای ملت ایران و همه مسلمانان مطرح نبود، بلکه ایشان یک عالم بزرگ دینی، رهبری مردمی و ساده‌زیست و مظهر مبارزه با ظلم و بی‌عدالتی به شمار می‌رود که پس از سال‏ها مبارزه در راه حق و متجلی ساختن اسلام حقیقی، در میان جوامع اسلامی و بشری و ستیز دائم با کفر و استکبار جهانی، در چهاردهم خرداد سال ۱۳۶۸ هجری شمسی به ملکوت اعلی پیوست و جهان اسلام در ماتم این عالم ربانی به سوگ نشست. امام خمینی (ره) به خاطر استعداد، شایستگی‌ها و موهبت‌های …

برای بسیاری از مراجع شیعی رؤیت هلال ماه شوال به اثبات رسیده است و فردا چهارشنبه ۱۵ خرداد ماه را عید سعید فطر اعلام کردند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دفتر مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در اطلاعیه ای اعلام کرد فردا ۱۵ خرداد ماه ۱۳۹۸ روز اول شوال المکرم و عید سعید فطر است. متن اطلاعیه به این شرح است: بسم الله الرحمن الرحیم. با آرزوی قبولی طاعات و عبادات ملت عزیز در ماه مبارک رمضان، به اطلاع عموم مردم شریف ایران می رساند، بر اساس گزارشهای راصدان مورد وثوق و خبره که از نقاط مختلف کشور واصل شده …

راهی برای وحدت رؤیت هلال نیست و اختلاف آن ناشی از اختلاف در رؤیت و عدم رؤیت هلال است. با توجه به اینکه مناطقی از کره خاکی اتحاد در افق دارند و مناطقی اختلاف در افق دارند، لذا با وجود اختلاف روزها و شب‌ها و طلوع‌ها و غروب‌ها در منطقه‌ها و کشورهای مختلف نمی‌توان مسئله را ضابطه‌مند کرد. اختصاصی شبکه اجتهاد: ماجرای رؤیت هلال و اختلافات موجود در آن، هر سال در چند نوبت مطرح می‌شود که مهم‌ترین آن، ابتدای ماه رمضان و شوال است. اینکه چگونه می‌توان اختلافات فتاوا را حل کرد یا با روش‌های علمی آن را تقلیل …

برخی وظایف شرعی مقرر در ازمنه براساس ماه قمری است، این‌ها را که نمی‌شود جور دیگری عمل کرد، لذا معیار باید همان عنوان قمری‌اش باشد یعنی ماه‌های عربی معهود مقرر که البته این‌ها هم از ابداعات اسلام نیست. ماه قمری هم ماهی بوده که در جاهلیت وجود داشته است به همین نام. ماه رمضان و ماه رجب و ماه حج و ماه محرم، ماه‌هایی نیست که از ابتکارات اسلام باشد. اسلام در اوقاتی از این ماه‌ها یک وظایفی را مقرر کرده. یک اموری را قرار داده و این‌ها را نمی‌شود از آن مواقعی که در شریعت مقرر شده جابجا کرد. …

بر اساس گزارش اطلاعات کتابشناسی موسسه خانه کتاب، ۸۶ عنوان کتاب در مورد امام خمینی (ره)، اندیشه‌ها، بیانات و سیره و سبک زندگی ایشان در یک‌سال اخیر (۱۳۹۷) به چاپ رسیده‌ است که ۵۷ عنوان آن چاپ نخست بوده و ۲۹ عنوان نیز اقبال تجدید چاپ را پیدا کرده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، درباره امام خمینی (ره)، اندیشه‌ها، تفکرات و بیانات این عالم ربانی، آثار و تالیفات بسیاری به رشته تحریر درآمده‌ است. همزمان با فرارسیدن سالروز رحلت ملکوتی رهبر کبیر انقلاب اسلامی، (ایبنا)، اطلاعات کتابشناسی آثاری را که در یک‌سال اخیر (۱۳۹۷) پیرامون ایشان و تفکراتشان منتشر شده‌ است، …

اجازه اجتهاد، یکی از اقسام اجازات متداول و مرسوم در حوزه علمیه است که قدمت آن حداقل به دوران وحید بهبهانی می‌رسد. در سی‌امین سالروز رحلت مرحوم امام خمینی رحمت‌الله علیه، به یک مسئله رایج که حتی در میان اهل علم نیز مرسوم است می‌پردازیم و آن، اجازات اجتهاد مرحوم امام خمینی است. اختصاصی شبکه اجتهاد: مشهور در میان اهل علم این است که مرحوم امام خمینی از شخصی از علما، اجازه اجتهاد ندارند و حتی برخی از شاگردان مرحوم امام، خاطراتی را از ایشان مبنی بر عدم استجازه اجتهاد ایشان از سایرین نقل فرموده‌اند. حقیر بنا به تحقیقی که …

از جهت کیفیت، درس امام، مقداری با نجفی‌ها فرق می‌کرد. نظر فقها را زیاد متعرض می‌شدند خود ایشان خیلی در درس مطالعه و کار می‌کرد. نظر فقها را در درس بررسی و نقد می‌کرد این شیوه در نجف خیلی مطرح نبود. تنها درسی که خیلی به اشکال و استشکال اهتمام و مجال می‌داد، درس مرحوم امام بود.

سه جریان در این قسمت به وجود آمد. گروه اول بر خصوص صاحب‌جواهر و نظرات ایشان تکیه کردند. فقیهی است که مثلاً این‌گونه می‌گوید: اگر کسی ختنه نشده بود، باید برویم و او را یافته و ختنه کنیم! گروه دوم بر مشی و مبانی صاحب‌جواهر تکیه داشتند. این‌ها نیز طبعاً مباحثی مانند مصلحت، مناط، تنقیح و ملاک را نمی‌پذیرفتند، بلکه دقیقاً همان حدومرزهای صاحب‌جواهر را در این امور می‌پذیرفتند. گروه سوم اما می‌گفتند: مرحوم امام صحبت از فقه جواهری کرده؛ لکن معنایش تقلید از صاحب‌جواهر و اجتهاد در آن قالب و محدوده روش‌های ایشان نیست. علمای بسیاری آمدند که ادامه‌دهنده …

فقها ۵۰۰ سال می‌گفتند: آب چاه، حکم آب قلیل را دارد و مثلاً در صورت برخورد با نجاست نجس می‌شود. مرحوم علامه حلی با بررسی مجدد ادله، نظر جدیدی ارائه دادند. حال ما فتوای مرحوم حلی را جزو فقه سنتی می‌دانیم. یا مثلاً اکثر فقها هدیه یا فروش قرآن کریم به کافر را حرام دانسته و آن را مصداق سبیل کافر بر مسلمآن‌که حرام است، می‌شمردند. بزرگانی مانند مرحوم امام فرمودند: اگر این کار راه هدایت و ارشاد و شناخت غیرمسلمان به اسلام را باز کند، اشکالی نداشته و حلال است. مثال دیگری عرض کنم؛ مشهور فقها قائل به نجاست …

شبکه اجتهاد: مراسم بزرگداشت سی امین سالگرد ارتحال امام (ره) و گرامیداشت شهدای ۱۵ خرداد، از سوی رهبر معظم انقلاب در حرم حضرت معصومه (س) برگزار شد.، در این مراسم که در شبستان امام خمینی (ره) برگزار شد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر مقام معظم رهبری، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله نوری همدانی، آیت‌الله‌ شبیری زنجانی، آیت‌الله سبحانی حضور یافتند. همچنین مراسم با حضور شخصیت‌هایی چون آیت‌الله استادی، آیت‌الله سعیدی، آیت‌الله فاضل لنکرانی، آیت‌الله گرامی، آیت‌الله مقتدایی، آیت‌الله موسوی تبریزی، دیگر فقها و اساتید حوزه علمیه قم و نیز برخی از مسئولان برگزار شد.  

تأثیری که امام در حوزه گذاشت، هیچ ‌یک از مراجع دیگر این جور تأثیر نگذاشتند. امام با دو خطری که حوزه شیعه را تهدید می‌کرد یکی تفکر اسلام منهای روحانیت و از بین بردن قداست روحانیت شیعه و دیگری تخلیه علمی حوزه‌ها مبارزه کرد و غیر از ایشان کس دیگری نمی‌توانست مقابل این جریان بایستند.