همه مطالب

اختصاصی شبکه اجتهاد: آینده‌پژوهی اگرچه در جهان علم آن‌چنان نوپا نیست؛ اما در ایران و البته در علوم اسلامی، نوزادی بس نوپا به شمار می‌آید. در این میان به نظر می‌رسد برای پرهیز از رویکرد انفعالی فقه معاصر نسبت به موضوعات نوپدید و تبدیل آن به رویکرد فعال، مناسب است آینده‌پژوهی در فقه‌های نوپدید به‌صورت جدی دنبال شود. به مناسبت پرونده «مبادی فقه محیط‌زیست و منابع طبیعی»، حسن اجرایی، دانش‌پژوه و پژوهشگر حوزه علمیه قم، یادداشتی را در مورد آینده‌پژوهی فقط محیط‌زیست و منابع طبیعی نگاشته است که از نگاه شما می‌گذرد: زیستن در جهان امروز همراه با دغدغه‌ها و …

ترجمه کتاب «فروع کافی» نوشته رضا مصطفوی توسط انتشارات عهدمانا در چهار جلد منتشر و راهی بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، «فروع الکافی» یکی از منابع حدیثی شیعه و مهم‌ترین و معتبرترین منبع از کتاب‌هایی است که به دست ما رسیده است. محمدبن‌یعقوب، مشهور به ثقه‌الاسلام کُلینی، این مجموعه حدیثی را که جامع اخبار فقهی است، در ۲۷ دفتر تدوین کرده که از «کتاب الطهاره» آغاز می‌شود و با «کتاب الایمان و النذور و الکفارات» پایان می‌یابد. این مجموعه جامع روایاتی است که مردم زمانه از ائمه اطهار(ع) پرسیده‌اند و پاسخ گرفته‌اند و این پرسش‌ و پاسخ‌ها به …

مشروعیت الهی ولی فقیه، شرایط اخلاقی وی و در نتیجه رابطهٔ اطاعت و الفت میان امام و امت، مانع از بازگشت انقلاب اسلامی از آرمان‌های خود است. به گزارش شبکه اجتهاد، هفتاد و دومین نشست علمی پژوهشگاه فقه نظام با عنوان «ظرفیت‌های نهاد ولایت فقیه در مواجهه پیشگیرانه با چالش بازگشت‌پذیری انقلاب‌ها» با ارائه حجت‌الاسلام محسن زواری و نقد حجت‌الاسلام محمدمهدی اسلامیان، چندی قبل در پژوهشگاه فقه نظام برگزار شد. حجت‌الاسلام زواری در این نشست بیان کرد: ویژگی‌ها و صفات ولی فقیه، باعث استحکام درونی انقلاب است؛ به این دلیل که ولایت فقیه امتداد معصوم و برخوردار از مشروعیت الهی …

رئیس سابق اتحادیه جهانی علمای مسلمان نسبت به استفاده از مقاصد شریعت استعماری به منظور ضربه زدن به اسلام و حذف آن از زندگی مردم هشدار داد. به گزارش شبکه اجتهاد، رئیس سابق اتحادیه جهانی علمای مسلمان، دکتر احمد الریسونی، نسبت به استفاده از مقاصد شریعت اسلامی به منظور ضربه زدن به اسلام و حذف آن از زندگی مردم هشدار داد. ریسونی در سخنرانی خود برای جنبش «توحید و اصلاحات» مراکش که آن را در صفحه فیس بوک خود منتشر کرده، توضیح داد که در استنباط و توسل به مقاصد شریعت آفتی وجود دارد که نشأت گرفته از مقاصد شریعت …

چهارمین شماره دو فصلنامه تخصصی مطالعات فقه سیاست به صاحب امتیازی مرکز فقهی ائمه اطهار منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، دو فصلنامه تخصصی مطالعات فقه سیاست که مورد استقبال پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی این عرصه قرار دارد، در چهارمین شماره خود، شش مقاله تخصصی را در خود جای داده است. اولین مقاله به قلم عباسعلی مشکانی با عنوان «چیستی، امکان و روشِ فلسفه فقه حکومتی با تأکید بر رویکرد امام خمینی(ره)» به رشته تحریر درآمده است و با بهره‌‍‏گیری از مطالعات کتابخانه‌‏ای، عهده‌دار تبیین فقه حکومتی با تکیه بر مبانی و رویکرد امام خمینی(ره) شده است. در مقاله بعدی، …

ما غدیر را نه تنها موجب افتراق نمی‌دانیم بلکه آن را محور وحدت می‌دانیم. چون حدیث غدیر بین فریقین متواتر است و با قرائن زیادی که در این حدیث وجود دارد به هیچ‌وجه مسئله‌ی دوستی در کلمه «مولی» مطرح نیست که پیغمبر به مردم بگوید علی را دوست داشته باشید، بر بیعت کنندگان امر فرمود که با «السلام علیک یا امیرالمؤمنین» به علی بن ابیطالب سلام کنند. از اول تا آخر خطبه، موضوع جانشینی و حکومت امیرالمؤمنین بر مردم مطرح است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) طی سخنانی به مناسبت عید غدیر …

شبکه اجتهاد: آنچه به عنوان حدیث غدیر و به نام روز غدیر می‌شناسیم، روایت و حکایتی درباره رخدادی است که در سال دهم هجرت، روز هجدهم ذی حجه، در منطقه غدیر خم رخ داد؛ چنان که روایات تاریخی گزارش کرده اند، طی آن، رسول خدا (ص) در حالی که پس از انجام تنها حج تمتع خود به مدینه باز می‌گشت، مردم را در این نقطه نگاه داشت، و علی علیه السلام را با تعبیری که در احادیث آمده «من کنت مولاه فهذا علیّ مولاه » به عنوان «ولیّ مؤمنان» پس از خود معین کرده است: «علی ولی کل مومن من …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مسجدجامعی در این نوشتار به زمینه‌های اجتماعی زمانه‌ غدیر می‌پردازد تا نشان دهد اوضاع و شرایط سیاسی و اجتماعی زمانی که به پیامبر وحی شد «بلغ ما انزل الیک» چه دشواری‌هایی را پیش روی پیامبر برای ابلاغ گذاشته بود و زمینه‌های اجتماعی جه خوفی را بر رسول خدا مستولی کرده بود که آیه آمد: «والله یعصمک من الناس». ۱- فتح مکه مهم‌ترین نقطه عطف تاریخ اسلام است در دوران پیامبر. علی‌رغم جنگ‌های متعدد و خونین سال‌های اولیه، مکه بدون خون‌ریزی و با روشی مسالمت‌آمیز تسخیر شد. چنین جریانی به‌واقع استثنائی بود، چراکه تاریخ شبه‌جزیره آکنده …

شبکه اجتهاد: غدیر، تنها یک رخداد تاریخی نیست؛ بلکه یک نگرش است. تحلیل تاریخیِ صِرف از غدیر خم، سبب می‌شود تا ابعاد مختلف این واقعه عظیم، مورد غفلت قرار گیرد. آنچه که در فهم نگرشِ غدیر اهمیت دارد، منطق نهفته در کیفیت ابلاغ و اجرای دستورات الهی از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله است؛ منطقی که با خود، خط‌ مشی جامعه اسلامی را به طور روشن مشخص می‌کند. بنابر تعالیم و آموزه‌های اسلامی، طیّ مسیر کمال و سعادت جامعه و افراد آن، هنگامی امکان‌پذیر است که علاوه بر حاکمیت ارزش‌های اسلامی، مدیریت جامعه نیز در اختیار حاکمانِ صالح، …

الان را نگاه نکنید که فهرست کتابخانه‌ها در اینترنت هست و دستیابی راحت‌تر شده است. مرحوم حاج‌آقا رضا امینی، پسر مرحوم علامه امینی که دوشادوش پدر در تمام سفرها بود، تعریف می‌کرد در سفری که به هند رفتیم، آن‌قدر هوا گرم بود که لباس نازک هم برای ما زیاد بود و پدرم لباسش را درمی‌آورد و یک لُنگ را خیس می‌کرد و روی دوشش می‌انداخت که وقتی پنکه می‌چرخد، باد پنکه به لنگی که خیس و نم‌دار است بخورد و بتواند مطالعه کند. علامه در آن فضا ۱۸ ساعت فیش‌برداری می‌کند. این ساعات در آن هوای گرم شوخی نیست. او …

شبکه اجتهاد: غدیر دریایی از معارف است. فقه، فرهنگ، کلام، اخلاق و تفسیر، همه را دارد؛ ولی دریغ که گوهرهایش تاکنون استخراج نشده است، هر چند دستان سخاوتمند امواج غدیر گاه دانه‌های گرانبهایی را به ساحل نشینانش ارزانی داشته است. در این نوشتار برآنیم نگاهی به فقه غدیر افکنیم، پیش از ورود به بحث توجه به چند نکته ضروری می‌نماید: ۱. مراد از فقه غدیر اعمال مستحب این روز است. روایات سی و شش عمل را در این روز مستحب شمرده‌اند که ما آنها را به ترتیب حروف الفبا ارائه می‌کنیم. ۲. این تعداد حکم برای یک روز نشان از …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اغتشاشات سال گذشته ایران، چالش مهمی را پیرامون دانشیان فقه حقوق شهروندی ایجاد کرد. اینکه لزوم رعایت حجاب به‌منظور ایجاد فضایی پاک و سالم در جامعه یا جواز بی‌حجابی، کدام یک در زمره حقوق شهروندی قرار می‌گیرد. حجت‌الاسلام حسین ادبی، پژوهشگر و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه خراسان در این یادداشت تلاش دارد تا به ابعاد و زویای مختلف این پرسش بپردازد. به‌عنوان یک قاعده کلی، هر حکومتی که در یک قلمروی جغرافیایی بر سر کار می‌آید، این حق عقلایی را برای خود قائل است که فرهنگ و دین حاکم بر جامعه را تعیین کند. بدیهی است …

رئیس مرکز تحول قوه قضائیه گفت: مهم‌ترین اشکالی که مطرح شده و در بین بوده ابهامات و ایرادات شورای محترم نگهبان نسبت به این طرح از منظر فقهی است. در هر زمان طرح با یک شکل و قالبی مطرح شده و در همه‌ی این دوران به جهت فقهی این اشکال مطرح بوده است که معاملات افراد با توجه به اختیاری که دارند و با توجه به سعه‌ی مالکیتی که دارند معتبر خواهد بود؛ ولو اینکه به شکل عادی باشد. فقهای شورای نگهبان نسبت به این موضوع اشکال شرعی داشتند که به نظر می‌رسد که فارغ از اینکه آیا این اشکال …

مرحوم نایینی کسی است که تا آخر رفته و صاحب مکتب است، ایشان به حوزه‌های علمیه کنایه می‌زند و می‌گوید امام صادق(ع) یک جمله فرمود «لاتنقض الیقین بالشک» از این یک عبارت چند جلد کتاب نوشته شده است، ولی این همه آیه راجع به عدالت و حریت داریم، ولی هیچ استفاده‌ای از آن نشده است؛ لذا ما هیچ کتابی نداریم که مثل فقه از آیات مربوط به عدالت قواعد عدالت را استخراج کند، چون کسی وقت نمی‌گذارد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست تخصصی «تحولات تاریخی مفهوم فقه و آثار جدایی از آن اخلاق»، به همت پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب …

شبکه اجتهاد: یکی از آقایان محترم در نقد «اقتصاد اسلامی» گفته‌اند: «پسوند اسلامی برای اقتصاد غلط است. آنچه که در فقه داریم، حقوق بازرگانی است نه اقتصاد. مکاسب شیخ انصاری حقوق بیزنس است که غیر از اکونومی است. اکونومی یعنی چه فرمولی تورم را پایین می‌آورد و این در فقه ما وجود ندارد. اینها فکر می‌کنند مکاسب شیخ انصاری اقتصاد است، درحالی که مکاسب شیخ، حقوق بازرگانی است.» این استاد عزیز گمان کرده‌اند که مدعیان اقتصاد اسلامی، آن را معادل مباحث فقهی ناظر به بیع و شراء موجود در مکاسب شیخ انصاری می‌دانند! به تعبیر دیگر، ابتدا اقتصاد اسلامی را …

استاد اراکی پول کاغذی را کالای اعتباری محضی معرفی کرد که هیچ ارزش حقیقی نداشته و طبق فقه اسلامی نمی‌تواند طرف مبادله قرار گیرد، از این رو باید طلا جایگزین آن شود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محسن اراکی عضو هیأت رئیسه مجلس خبرگان رهبری در نشست «حکمرانی اقتصادی و کنترل تورم» که در دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری در قم برگزار شد گفت: در فقه اسلامی کالایی که ارزش حقیقی دارد باید پایه مبادله قرار بگیرد اما ارزش پول کاغذی اعتبار محض است. وی با تصریح بر اینکه کالای مورد مبادله باید منفعت محلل مقصوده داشته باشد، اظهار داشت: کالا …

استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: علامه طباطبایی تاکید دارد که مسلمین اگر دچار انحطاط و سقوط شده‌اند، به خاطر اکتفا به اجساد احکام شرعی و اعراض از روح آن است، در واقع جسد بدون روح خاصیتی ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری، در نشست علمی «مبانی و پیش‌فرض‌های استنباط اخلاقی از قرآن» که از سوی انجمن معارف دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد با بیان اینکه دیدگاه‌های مختلفی در مورد اینکه آیا اخلاق جزء شریعت است یا امری در کنار شریعت است وجود دارد ولی آنچه قابل اثبات است این است که  بخشی از …

ما یک سری نمونه‌های جزئی داریم که فقها امور کیفی را به امور کمی تبدیل کرده‌اند. مثلاً در بحث مسافرت، دائم‌السفر بودن یک بحث کیفی است؛ اما برخی از فقها به بحث کمی تبدیل کرده‌اند. مثلاً اگر سه روز در هفته مسافر باشد، دائم‌السفر است و … . یا مثلاً در بحث الکل اگر از یک درصد خاصی بالاتر رود مسکر و حرام خواهد بود. در بحث محیط‌زیست هم همین‌طور است که تا زمانی که استانداردهای فقه به ما اجازه می‌دهد، باید بحث‌های کیفی به کمی تبدیل شود. البته در مواردی هم که این تبدیل ممکن نیست، این تطبیقات به …

یکی از چالش‌های ما در علوم انسانی، مسدود بودن باب نقد و نظر در جمهوری اسلامی است، لذا عملاً دانشگاه‌ها جرات ورود به این مباحث را به‌صورت شفاف ندارند. علی‌رغم رشد فزاینده در مهندسی و پزشکی، در علوم انسانی دچار رکود شده‌ایم. حوزه‌ها نیز در صورتی رشد می‌کنند‌‌‌ که نقد آزاد باشد؛ اما امروزه، اگر طلبه‌ای امری را که با نظر مشهور مخالف است نقد کند، متهم می‌شود. این فضا فراهم نشده است و باید فضاسازی شود تا افراد آزادانه بتواند وارد مقولات فقهی شوند و به فعالیت بپردازند. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌‌الاسلام دکتر حمید فغفور مغربی، علاوه بر فعالیت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه‌های معاصر، به‌مقتضای نوپدید بودنشان، با ابهامات زیادی مواجه هستند. یکی از مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین این ابهامات، چیستی، ابعاد و شبکه مسائل آن است، امری که تقریباً در غالب فقه‌های نوپدید مورد غفلت قرار گرفته و لذا کمتر باب فقهی معاصر را می‌توان یافت که چیستی، ابعاد و شبکه مسائل آن به‌ صورت دقیق روشن شده باشد. دکتر خدیجه افشین، فقه‌پژوه و استاد دانشگاه زاهدان که مدتی است به طور تخصصی، به مسائل فقه محیط‌زیست و منابع طبیعی می‌پردازد، در این یادداشت اختصاصی، سعی دارد تا فقه محیط‌زیست، ابعاد و سرفصل‌های آن را بیان کند. از منظر …

اثر جدید حجت‌الاسلام والمسلمین احسان سرخه‌ای، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با عنوان «روایت کتاب محور احادیث شیعه» روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب حاضر با نظر به شواهد تاریخی، رجالی، فهرستی و نیز روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام با نگاه به نحوه انتقال تراث حدیثی شیعه، آن را به عنوان موضوع مقدمی برای معیارهای صحیح ارزیابی و اعتبارسنجی احادیث شیعه، مورد بحث و بررسی قرار داده است. نگارنده ضمن تبیین مفاهیم مورد نظر در نوع انتقال تراث حدیثی، به شیوه انتقال آن در بازه زمانی حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام تا تدوین کتب اربعه و نیز پیامدها و …

امروزه پرسش‌های عمیقی در حوزه فیلم و سینما به‌عنوان یکی از مصادیق هنر مطرح می‌شود که نیازمند بررسی ویژه است. امروزه سؤالات فقط در این حد نیست که آیا می‌توان چهره زن یا پوشش زن را به‌گونه‌ای که در موازین شرعی منطبق نیست، نشان داد یا نه؟ مثلاً مرد می‌تواند زن را گریم کند و برعکس یا نه؟ سؤالات فراتر از این‌هاست. این چالش‌ها باید در فقه هنر و فلسفه فقه هنر مورد بررسی قرار گیرد. اختصاصی شبکه اجتهاد: به نظر می‌رسد فقه‌های نوپدید در دو دهه گذشته رشد فزاینده‌ای را تجربه می‌کنند. دانش‌پژوهان فقه تقریباً در یک توافق نانوشته …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حوادث یک سال اخیر ایران، و بعضی حرکاتِ روحانی ستیزانه[۱] و دین گریزانۀ آن، که برخی از آن به عنوان «اولین جنبشِ دین گریزانه» در تاریخ ایران- قبل و بعد از اسلام- یاد کرده اند، بهانۀ مناسبی است که به «ارتباط ایران، تشیّع و روحانیت» به نحو ناظر بر آینده دور –سده‌ها و هزاره‌های آینده- بپردازیم. بویژه اینکه در اوایل همین حوادث، آیت‌الله جوادی آملی، به‌عنوان یکی از مراجع فقهی و فلسفی کشور، هشدار مهمّی در این ارتباط بیان داشتند. ایشان فرمود: «در اندلس سابق مردم مسلمان بوده و حکمای بزرگی همچون ابن رشد و ابن حزم …

از زمان مرحوم کلینی علما قائل به اشتراط اجتهاد بوده‌‌اند و مرحوم قمی این اشتراط را خدشه دار‌ می‌کند و مرحوم صاحب جواهر قائل به عدم شرطیت اجتهاد‌ می‌شود. البته کلمات مختلف مرحوم قمی در مسأله مختلف است که در بعضی قائل به شرطیت است و در بعضی قائل به عدم شرطیت است. بعضی بزرگان تصریح به اجماع در شرطیت اجتهاد کرده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «بررسی اشتراط اجتهاد در قاضی و مشروعیت قضاوت مقلّد در حال ضرورت، از دیدگاه مرحوم صاحب جواهر و امام خمینی و محقق خوئی (رحمه الله علیهم)» چندی پیش با حضور اساتید و …

خواستگاری و نامزدی از مقدمات مهم ازدواج می‌باشند. در فقه و حقوق برای این‌دو احکام، شرایط و اقسام متعددی ذکر شده که در برخی موارد عالمان مذاهب اسلامی و حقوقدانان با یکدیگر درباره آن‌ها اختلافاتی دارند. در این کتاب با توجه به اهمیت و کاربردی بودن موضوع، در ابتدا مفهوم شناسی خواستگاری و نامزدی و اقسام خواستگاری ذکر شده، سپس آداب و احکام خواستگاری و نامزدی همچون موانع خواستگاری، صفات مرد و زن مناسب، جایگاه استخاره در خواستگاری، حکم نگاه در خواستگاری، حکم گفتگو و ارتباط دوران نامزدی و در نهایت انحلال نامزدی از دیدگاه فقه و حقوق تبیین می‌گردد. …

به نظرم در حوزه خانواده، جریان نواندیشی که عهده‌دار تحول و بازنگری در فقه خانواده باشد، نداریم. نواندیش یا نداریم یا بسیار کم است، لذا احساس می‌کنم اتفاق خاصی در این عرصه روی نخواهد داد. به نظر می‌رسد در این قضیه، یک رودربایستی وجود دارد که اسمش حرکت نواندیشانه نیست بلکه معطل کردن ماشین نواندیشی است. اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه خانواده ازجمله ابواب فقهی جدید است که مورد توجه فقها واندیشمندان قرار گرفته است؛ فقهی که در آن، به بسیاری از احکام مرتبط با زنان، کودکان و ارتباطات آنها با اطرافیان نیز پرداخته می‌شود. خانواده اگرچه نهادی دیرپا و به …

برخی از زمینه‌های فساد، در حریم شخصی افراد شکل می‌گیرد. حریم شخصی پیوسته ممکن است محل ایجاد انحراف افراد قرار گیرد. درنتیجه مسئله این پژوهش پاسخ به این پرسش است که آیا در راستای جلوگیری از شکل‌گیری زمینه‌های فساد در خانواده، می‌توان در حریم شخصی همسر (زوجه) و فرزندان ورود کرد؟ به گزارش خبرنگار اجتهاد، کرسی ترویجی «جواز یا عدم جواز ورود به حریم شخصی فرزند و همسر با هدف تربیتی» با ارائه حجت‌الاسلام هادی عجمی، مدرس و پوهشگر فقه تربیتی به صورت برخط با حضور ناقدان برگزار شد. ارائه دهنده معتقد است تنها در آنجایی می‌توان برای صیانت به …

آیت‌الله نوری همدانی گفت: امروز دنیای استکبار بیش از هر زمان دیگری مشغول اسلام ستیزی است؛ سران کشورهای اسلامی و مردم مسلمان به هر نحو ممکن باید انزجار خود را نسبت به اهانت قرآن کریم اعلام بدارند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله حسین نوری همدانی در دیدار جمعی از فضلای حوزه علمیه ضمن محکوم کردن اهانت به قرآن کریم، اظهار کرد: امروز دنیای استکبار بیش از هر زمان دیگری مشغول اسلام ستیزی است و به‌گمان خود با اهانت به مقدسات می‌تواند به مقصود خود دست بیابد و در این بین سازمان‌های مدعی آزادی و حقوق بشری با سکوت خود فضا …

کتاب «روش اجتهادی تراکم امارات و آثار فقهی و اصولی آن» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر متقی املشی به همت «انتشارات عصر جوان» به چاپ دوم رسید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این کتاب در سه بخش «مباحث مقدماتی»، «مباحث مربوط به تراکم اَمارات» و «آثار فقهی و اصولی تراکم امارات» به رشته تحریر درآمده است. بخش اول، مباحث مقدماتی که ۱۲ مبحث است: ۱- تقسیم علم حصولی به تصور و تصدیق و تعریف آن دو؛ ۲- تعریف علم منطقی؛ ۳- تعریف علم عقلی و علم عادی؛ ۴- معانی یقین؛ ۵- قطع؛ ۶- ظنّ؛ ۷- علم عرفی و ظنّ اطمینانی؛ ۸- ظانّی …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی از نحوه آشنایی شهید مطهری با علامه طباطبایی در سال ۱۳۳۰ و مباحثه علمی ایشان می‌گوید: