شبکه اجتهاد: زندگی انسان در اجتماع تحقق مییابد و معنا پیدا میکند و از اجتماع یک زن و مرد به عنوان اساس خانواده، اولین واحد اجتماعی تشکیل میشود و در شکلهای متنوع و کوچک و بزرگ دیگر متجلی شده و استمرار مییابد؛ یعنی محله و شهر و منطقه و کشور و قاره تا اجتماع جهانی، همه جامعه انسانی هستند. انسان مدنی و اجتماعی به راهنمایی و حکم عقل، دریافت که بدون حکومت و نظم و انتظامات، جامعه انسانی قوام و دوامی نخواهد داشت؛ لذا وجود حکومت در جوامع بشری، همزاد شکل گیری جوامع انسانی است. نگاه به تاریخ سیاسی ـ …
توضیحات بیشتر »پیام اصلی نامه امام خمینی به اعضای شورای بازنگری قانون اساسی چه بود؟
طبق قانون اساسی مصوب سال ۱۳۵۸ رهبر یا اعضای شورای رهبری میبایست «صلاحیت علمی و تقوایی لازم برای افتاء و مرجعیت» را داشته باشند و به اصطلاح، شرط رهبریت، مرجعیت بوده است. حضرت امام در نامه خود به رئیس مجلس بازنگری قانون اساسی درباره فرض شورایی بودن رهبری چیزی مرقوم نکرده بودند ولی درباره قید و شرط «مرجعیت» چنین اظهار نظر کردند: «من از ابتدا معتقد بودم و اصرار داشتم که شرط «مرجعیت» لازم نیست». شبکه اجتهاد: مدیران ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران، پس از یک دهه حکومت داری و تجربه اندوزی به این نتیجه و جمع بندی رسیدند که …
توضیحات بیشتر »تغییر دادن بنیان اقتصاد کشور از فروریختن نظام شاهنشاهی سختتر است!/ نیازمند بازنگری اقتصادی در قانون اساسی هستیم
دکتر محسن اسماعیلی گفت: بعضی از ما چون تجربه حکومت نداشتیم ساده انگاری کردیم و فکر کردیم اقتصاد یک چیز دم دستی است در صورتی که مدیریت اقتصاد یک امر کاملاً تخصصی و دشوار است. تغییر دادن بنیان اقتصاد کشور از فروریختن نظام شاهنشاهی سختتر است. باور کنید نابود کردن قارون سختتر از نابود کردن فرعون است. این قارونها هستند که فرعون میسازند؛ این مفسدان اقتصادی هستند که سیاسیها را هم فاسد میکنند؛ اما ما به این نکته توجه کافی نمیکردیم البته فقه شیعه سابقه اداره حکومت هم نداشت. شبکه اجتهاد: دکتر محسن اسماعیلی عضو مجلس خبرگان رهبری و حقوقدان …
توضیحات بیشتر »نظریههای ولایتفقیه و مرجعیت – امت یک مسیر را طی میکنند/ برخی جملات شهید صدر بدون تغییر در قانون اساسی آمده است/ نقصان اسلامی بودن بعضی قوانین، ناشی از کمکاری شورای نگهبان است!
دکتر غمامی نظریه مرجعیت شهید صدر و ولایتفقیه امام خمینی را همسان دانست و گفت: نه تنها از اندیشه شهید صدر در قانون اساسی جمهوری اسلامی استفاده شده است بلکه در برخی موارد عبارات به کار برده شده بهطور دقیق همان عبارات شهید صدر است. شبکه اجتهاد: نخستین جلسه از سلسله نشستهای علمی «اندیشۀ صدر» به مناسبت چهلویکمین سالگرد شهادت شهید محمدباقر صدر با موضوع «بررسی پیشنویس قانون اساسی جمهوری اسلامی با توجه به متن پیشنهادی شهید صدر» با حضور دکتر سید محمدمهدی غمامی، عضو هیئتعلمی گروه حقوق دانشگاه امام صادق (علیهالسلام) بهصورت مجازی برگزار و از صفحۀ رسمی اینستاگرام …
توضیحات بیشتر »مشروعیت قانون اساسی با ادله عقلی و نقلی قابل اثبات است/ ضرورتی برای بازنگری قانون اساسی وجود ندارد
در جلساتی و حتی گاهی خدمت رهبر معظم انقلاب در این باره بحث شد و نظر ما در شرایط فعلی این است که الآن نیازی به بازنگری وجود ندارد. به نظر میرسد شاکله مناسبی برای جمهوری اسلامی ترسیم شده است. هنوز اشکال قوی لازم المراعاتی تا الآن ارایه نشده است. البته این مباحث نظری است و در مباحث نظری همیشه اختلاف نظر وجود دارد. باب این بحث همیشه باز است و صاحبنظران میتوانند در این زمینه گفتگو کنند و در محافل علمی مورد بررسی قرار بگیرد؛ اما فعلاً ارکان نظام ضرورتی در این باب احساس نکردند. نظر شخصی بنده نیز …
توضیحات بیشتر »فیرحی: هرکس به مردم سالاری در قانون اساسی استناد میکند مدیون شهید بهشتی است/ مرتضوی: شهید بهشتی کاری نمیکند که اصول ۴ و ۱۱۰ ناقض اصل ۵۶ باشد
حجتالاسلام فیرحی و حجتالاسلام مرتضوی در نشست مجازی «شهید بهشتی؛ فقه و قانون» پیرامون اصول ۴، ۵ و ۵۶ قانون اساسی صحبت کردند و هر دو به نقش آیتالله شهید بهشتی در گنجاندن حق «حاکمیت مردم» در قانون اساسی تأکید داشتند. به گزارش شبکه اجتهاد، به مناسبت سی و نهمین سالگرد حادثه هفتم تیر ماه سال ۶۰ و شهادت شهید بهشتی، نشست مجازی «شهید بهشتی؛ فقه و قانون» توسط مؤسسه مفتاح کرامت برگزار شد و حجتالاسلام والمسلمین داود فیرحی و حجتالاسلام والمسلمین سید ضیاء مرتضوی دیدگاههای خود را در خصوص نقش آیتالله شهید بهشتی در تصویب قانون اساسی و گنجاندن …
توضیحات بیشتر »اذن در تقنین به افراد، از اختیارات ولی امر است/ بین حوزه تقنین و مواجهه مکلفین با قانون، خلط شده است/ میشود قانون اساسی بر اساس فقه اسلامی را نوشت
در تقنین باید ملاحظاتی را در نظر بگیریم. این ملاحظات شامل ملاحظات اجتماعی، مصلحت جامعه، مصلحت نهاد خانواده، ملاحظات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و مانند آن را تشکیل میدهد، همه این ملاحظات فقهی هستند؛ اما ممکن است گاهی منظور این باشد که احکام فقه منهای ملاحظات عناوین ثانویه در فقه حکومتی چه وضعیتی دارد و با ملاحظات آنها چه وضعیتی دارد. اختصاصی شبکه اجتهاد: حکومت نیازمند قانونگذارى است و در جامعه اسلامى مبناى قانونگذارى شریعت اسلامى است؛ از این رو، ارتباط فقه و قانونگذارى به ویژه با توجه به تجربههاى دو دهه گذشته در جمهورى اسلامى، نیاز به تأمل و …
توضیحات بیشتر »ضیائیفر: قانون اساسی کشورهای اسلامی برگرفته از جمهوری اسلامی نیست/ ورعی: باید برای اختلاف فتوا و قانون فکری شود
در سالهای گذشته روند این تزاحمات اینطور بوده که تفسیر طیف اول هیچگاه غالب نبوده است و همیشه تفسیر طیف دوم و سوم که بهنوعی هزینهسازی برای ولیفقیه است، غلبه داشته و این نکته باعث شده که این تصور و توهم پدید آید که اسلام پاسخگوی نیاز جامعه نیست و باید بررسی شود که چرا مرجع رسمی قانونگذاری ما در تفسیر قیود قانونها به طیف اول مراجعه نمیکنند؟ به گزارش خبرنگار اجتهاد، سی و دومین نشست مؤسسه مفتاح کرامت، با موضوع «نقش و جایگاه فقه در قانون اساسی» روز چهارشنبه، ۱۳ آذرماه ۹۸ در محل این مؤسسه برگزار شد. دکتر …
توضیحات بیشتر »فرآیند تصویب قانون اساسی به روایت آیتالله مکارم شیرازی/ نمیخواستیم انقلاب اسلامی به سرنوشت مشروطه دچار شود
شبکه اجتهاد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، نظام نوپای جمهوری اسلامی، مسال گوناگونی را در مسیر حرکتش تجربه کرد که تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی و تدوین قانون اساسی جدید از جمله آن به شمار میآید.[۱] مجلس خبرگان قانون اساسی، متشکل از فقها و علما و اسلام شناسان مورد اعتماد مردم و انقلاب، روشنفکران تحصیل کرده در رشتههای مختلف، در راستای بررسی نهایی قانون اساسی، برای تصویب توسط مردم ، در روز ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ با ۷۵ نماینده تشکیل شد. در این میان آیتالله مکارم شیرازی، با کسب۸۴ درصد آرا، به عنوان منتخب مردم استان فارس به مجلس خبرگان …
توضیحات بیشتر »ظرفیتهای قانون اساسی در تحقق نظارت عمومی
انتظاری که از دولت اسلامی میرود این است که پیشتر و بیشتر از هر دولت دیگری، نظارت مردمی بر خود را محترم شمارد و در عمل نشان دهد که از امر و نهی مردم نسبت به عملکرد کارگزاران به معنای واقعی کلمه استقبال کرده و این گونه نظارتها را در تصحیح امور دولت به کارمی بندد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست ظرفیتهای قانون اساسی در تحقق نظارت عمومی علمی با موضوع «ظرفیتهای قانون اساسی در تحقق نظارت عمومی» ۱۴ آبانماه در دانشگاه قم برگزار شد. در این نشست حجتالاسلام والمسلمین دکتر حسین جوان آراسته عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و …
توضیحات بیشتر »حاکمیت قانون و احکام حکومتی در قانون اساسی
با توجه به معنای قانون، صدور احکام حکومتی توسط، ولی فقیه با مبانی اصل حاکمیت قانون، تعارضی ندارد؛ چرا که منظور از حاکمیت قانون، تحقق عدالت اجتماعی است و احکام حکومتی نیز در همین راستا و بر اساس همین مبنا، تبلور یافتهاند. به گزارش شبکه اجتهاد، «حاکمیت قانون» از مهمترین اصول مطرح و مورد قبول قوانین اساسی همه کشورهای جهان است و مضمون این اصل، حاکمیت قوانین موجود در یک کشور میباشد که در نتیجه آن، همگان در برابر قوانین، مساوی خواهند بود. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز با تحدید وظایف و اختیارات کارگزاران و برابرشمردن آنها با دیگر …
توضیحات بیشتر »مبانی آرمانگرایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
کتاب «مبانی آرمانگرایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» تألیف محمد فلاح سلوکلایی به همت دفتر نشر معارف در اسفندماه ۱۳۹۷ منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، آنچه در کتاب مبانی آرمانگرایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که به همت معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی سامان یافته است بررسی گردیده توجه به رویکرد آرمان گرایانه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و مبانی آن است. این کتاب در سه فصل، یک خاتمه و یک ضمیمه که هر فصلی از چند گفتار در ۲۵۶ صفحه که در فصل اول به کلیات، مفاهیم، مباحث کلی، تعریف واژگان و اصطلاحات مبانی، آرمانگرایی، قانون اساسی، حکومت …
توضیحات بیشتر »با گذشت چهل سال، هنوز اسناد پشتیبان قانون اساسی تدوین نشده است/ اصل ولایت فقیه نیز به صورت کامل تبیین فقهی نشده است/ تولیدات علمی حوزهها، تأثیری در نهادهای نظام نداشته است
اشکالی که بر این چهل سال میتوانیم وارد کنیم این است که تولیدات علمی حوزه در عرصههای فقه نظام که در سالهای اخیر شروعشده است اولاً دیر شروعشده و ثانیاً فراگیر نیست و ثالثاً به تدوین نظام کلی منتهی نشده است و در مقام فعلیت، خروجی اندکی دارد. اختصاصی شبکه اجتهاد: تولیدات علمی حوزه های علمیه و نقش آنها در راهبری علمی حکومت اسلامی، موضوعی است که در سالهای اخیر به محل بحث و گفتگوی موافقان و مخالفان تبدیل شده است؛ یکبار به بهانه بودجه دولتی حوزههای علمیه و بار دیگر، به بهانهای دیگر. در این میان، برخی تولیدات علمی …
توضیحات بیشتر »نقش آیتالله هاشمی رفسنجانی در رفع چالشهای فقهی در جمهوری اسلامی
آقای هاشمی بر پایبندی به اسلام فقاهتی و حاکمیت فقه و بر لزوم وجود شورای نگهبان تاکید داشت؛ چنان که در خاطرات خود نوشته است: آقای محمد مجتهد شبستری آمد و بیش از یک ساعت درباره ماهیت اختلاف ما (خط امام) با لیبرالها (آقای بنی صدر و نهضت آزادی و…) توضیحاتی میخواست و گفتم، مسأله بر سر «اسلام فقاهتی» است. آنها این فقه را قبول ندارند و ما راهی در حکومت اسلامی جز با اجرای همین فقه (با کار بیشتر و اجتهاد زنده) نمیبینیم و نمونههای زیادی آوردم که این در حقیقت، خواست امام است و ما سپر شدهایم. به …
توضیحات بیشتر »قاضی موفق کسی است که در علم اصول متبحر باشد
حجتالاسلام محققیان با اشاره به جایگاه دانش اصول فقه در حقوق گفت: برخی به اشتباه گمان میکنند که اصول فقه تنها در تدوین قانون مورد نیاز است، حال آنکه فهم قانون که مقدمه صدور رای صحیح و اجرای آن است، متوقف بر اصول فقه میباشد. هرچه قاضی به علم اصول فقه احاطه بیشتری داشته باشد، در حکمی که صادر میکند کمتر دچار خطا میشود. به گزارش شبکه اجتهاد، کارگاه علمی با موضوع «کاربرد علم اصول در قوانین اساسی و مدنی» به همت انجمن اصول فقه حوزه در سالن کنفرانس انجمن اصول فقه برگزار شد. حجتالاسلام رضا محققیان استاد حوزه و …
توضیحات بیشتر »اصل ولایت فقیه در قانون اساسی یک مطالبه عمومی بود/ آیتالله گلپایگانی معتقد بود اگر ولایت فقیه نباشد مشروعیت نظام مشکل دارد
نویسنده کتاب «مبانی و مستندات قانون اساسی جمهوری اسلامی به روایت قانونگذار گفت: الآن میگویند اصل ولایت فقیه توطئه حزب زحمتکشان بود که توسط دکتر آیت به نوعی به آیتالله منتظری تحمیل شد؛ این اظهار نظرها هیچ مبنای درستی ندارد. اصل ولایت فقیه یک مطالبه عمومی بود. غیر از چپ گراها و مارکسیستها که مخالف بودند و علنی مخالفت کردند و بعد از تصویب اصل ولایت فقیه مقاله نوشتند، اکثریت طیف مذهبی معتقد بودند که باید نقشی برای مراجع و فقها در قانون اساسی پیش بینی شود. اگر به شما بگویم در آن زمان چه کسانی اصرار داشتند که قانون …
توضیحات بیشتر »شهید بهشتی و حقوق ملت در قانون اساسی
شبکه اجتهاد: از میان رجال دینی و سیاسی، آیتالله بهشتی بیشترین نقش را در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایفا کرد. از آن رو که هم در مراحل مختلف تدوین پیش نویس قانون اساسی به ویژه در شورای انقلاب اسلامی، هم در تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی، و هم در مدیریت کمیسیونها، جلسات غیررسمی و رسمی این مجلس نقش محوری داشت. تدوین اصول متعددی در پاسداشت حقوق ملت و اختصاص یک فصل به این موضوع از ابتکارات آن شهید بزرگوار بود. در این مقاله با اشاره به مبنای فکری شهید بهشتی در موضوع حقوق ملت، دیدگاههای وی در زمینه «حق …
توضیحات بیشتر »شهید بهشتی؛ فقیهی که اهتمام ویژهای در کارآمد سازی فقه حکومتی داشت/ تشکیل مجمع تشخص مصلحت از باب فقه حکومتی است
مدیر پیشین بخش پیشگیری از جرم مرکز تحقیقات قوه قضائیه با اشاره به ابعاد شخصیتی آیتالله شهید بهشتی و نقش بیبدیل آن در تدوین قانون اساسی و راه اندازی دستگاه قضا، گفت: ایشان به صورت جدی فقه حکومتی را هم در مسائل نظری و هم در رویهای که در دستگاه قضائی داشت مورد توجه قرار میداد. شبکه اجتهاد: شهید بهشتی را میتوان یکی از شخصیتهای برجستهای در انقلاب دانست که علاوه بر رفتار سیاسی تاثیر گذار، دارای اندیشه و تفکری عمیق بوده که در مسیر پیروزی و استقرار نظام اسلامی نیز تاثیر به سزایی داشته است. سهم بزرگ ایشان در …
توضیحات بیشتر »شکلگیری قانون حمایت از اقلیتهای دینی در سایه فقه شیعه
شبکه اجتهاد: در اصل سیزدهم قانون اساسی آمده است: ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی تنها اقلیتهای دینی شناخته میشوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آئین خود عمل میکنند. گفتار اول: مبانی دینی اساسی سازی ادیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی در مقام مطالعهی مبانی اصل ۱۳ قانون اساسی، اولین سؤالی که به ذهن متبادر میشود آن است که چرا قانونگذار اساسی در مقام احصای ادیان شناخته شده تنها به سه دین زرتشتی، کلیمی و مسیحی اکتفا کرده و به سایر ادیان اشارهای نداشته است. آیا این موضوع …
توضیحات بیشتر »پاسخ آیتالله سیفی به تشکُلهایی که قصد حذف ولایت فقیه از قانون اساسی را دارند
شبکه اجتهاد: چندیقبل دادستان کل کشور به تلاش برخی افراد در حوزه علمیه قم برای حذف ولایت فقیه از قانون اساسی اشاره کرد. آیتالله علیاکبر سیفی مازندرانی در درس خارج فقه خود به تلاش مذبوحانهی برخی ساده اندیشان واکنش نشان داد که در ادامه میآید. انکار ولایت فقیه ناشی از نفهمیدن روح فقه است این روزها بعضی از اهل علم، نفی و انکار ولایت فقیه را مطرح میکنند و روزنامهها به آن میپردازند. این نوعی ساده لوحی و کج اندیشی است و نشان از آن است که واقعا روح فقه را نفهمیده اند. ولایت فقیه، ضرورت عقل، فقه و اسلام …
توضیحات بیشتر »