شبکه اجتهاد: نسبت فقه و اخلاق از دیرباز محل گفتگو میان عالمان بوده است و این نسبت به خصوص زمانی پیچیده میشود که سخن از اخلاق دینی در میان باشد. هم برای فقه و هم اخلاق دینی سرچشمههای اصلی نصوص دینی عبارت از قرآن و احادیثاند و هر دو دربارهی باید و نبایدها سخن میگویند؛ بنابراین نه از حیث دستوری بودن و نه از حیث منابع، تفاوت معناداری میان آن دو وجود ندارد. شاید بتوان گفت قابل تکیهترین وجه تمایز میان فقه و اخلاق دینی مرزهایی باشد که به طور تعینی در تاریخ علوم اسلامی کشیده شده و این در …
توضیحات بیشتر »نمیتوان روششناسی فهم روایات طبی را جدا از مبانی آن در نظر گرفت/ خبر واحد هیچ حجیتی در معالجه بیمار ندارد/ در سلامت جسم نمیتوان توجهی به مسائل ظنی داشت
عضو شورای عالی و مدیر بخش فقه، علوم قرآنی مرکز دائرهالمعارف اسلام، گفت: غرض علم پزشکی رهایی از بیماری و تضمین سلامت انسان است. اینجا درباره بدن انسان بحث میشود و هدف قرار میگیرد، نه جلب رضایت کسی. پس قرار نیست رفتار ما رضایت کسی را جلب کند بلکه رفتار ما موجب سلامت یا بیماری بدن خواهد شد. تمام روشهایی که در پزشکی اتخاذ میشود تماماً در راستای همین غرض است نه چیز دیگر. در طب مفاهیمی مثل اصول عملیه پاسخگو نیست. خبر واحد دیگر هیچ حجیتی در معالجه بیمار ندارد، چرا که علم آور نیست و نهایتاً مفید ظن …
توضیحات بیشتر »سه نکته کلیدی در خوانش متن کتب حدیثی
شبکه اجتهاد: در مطالعه هدفمند کتب حدیث باید به یکسری از سرفصلها توجه داشته باشیم که به آنها میپردازم. در اینجا باید حیطههای مطالعه حدیث را به دو دسته تقسیم کنم؛ دستهای که به سنت مطالعات حدیثی مربوط میشود، یعنی مطالعات حدیث در طول تاریخ از صدر اسلام تا شروع قرن حاضر و باید ببینم چه مطالعاتی در حوزه حدیث انجام شده است و بخشی از بحث من به مطالعات معاصر حوزه حدیث اختصاص پیدا میکند تا ببینیم در یک قرن اخیر چه دستاوردهای جدیدی در حوزه مطالعات حدیث داریم. اما پرسش این است که آشنایی ما در زمینه سنت …
توضیحات بیشتر »امام علی (ع) و فقه اسلامی/ احمد پاکتچی
شبکه اجتهاد: در شمارش فقیهان صحابه، همواره نام امام علی (ع) در رأس آنان دیده میشود(۱). قرارگرفتن حضرت در مقام خلافت طی چند سال شرایطی را فراهم آورد که آن حضرت هم در معرض قضا و هم استفتا قرار گیرد و اقوال منقول از او نقش مؤثری در فقه پسین برجای گذارد(۲). در منابع سخن بسیار است از این که نه تنها تابعین که صحابه در فتاوی و اقوال فقهی به آن حضرت رجوع میکردند و از او در حل معضلات یاری میطلبیدند(۳). ابنعباس بر این نکته تأکید دارد که «هرگاه چیزی برای ما [صحابه] از علی (ع) ثابت میشد، …
توضیحات بیشتر »چرا مطالعات مقارنهای در حوزۀ دانش فقه پر رنگتر است
ما در دانش فقه با یک سیستم استدلالآوری (argumentation) مبتنی بر دانش «اصول فقه» مواجه هستیم که مانند آنرا در سایر دانشها شاهد نیستیم. بنابراین، وقتی شما در عرصه دانشی مانند تفسیر میخواهید کار مقایسهای انجام بدهید، یک سری مقایسه مورد به مورد میتوانید داشت که معمولاً به سرانجامی منتهی نخواهد شد؛ اما در فقه نظر به اینکه همه مذاهب اصول فقه مخصوص به خود را تدوین کردهاند و اصطلاحاً صاحب سیستم استدلالآوری مخصوص به خود هستند، میتوان کار مقایسهای و مقارنهای کرد و به نتایجی هم دست یافت. به گزارش شبکه اجتهاد، دومین نشست «شورای تدوین و تعیین راهبردهای …
توضیحات بیشتر »آغاز تدوین حدیث در محافل امامیه
شبکه اجتهاد: شواهد نشان میدهد امامان کاظم (علیهالسلام) و رضا (علیهالسلام) شاید به اقتضای اینکه در مکالمات بین مذاهب، اهل سنت از جایگاه حدیث نبوی نزد امامیه پرسش میکردند، بیشتر کوشش داشتند تا اسانید متصل خود به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را ارائه کنند و همین موضوع موجب شده بود تا محفل آنان برای اصحاب حدیث عامه نیز پرجاذبه باشد؛ نمودی از جاذبه، استقبالی است که محدثان نیشابور، چون اسحاق بن راهویه از امام رضا (علیهالسلام) داشتند و حدیث سلسله الذهب را از ایشان شنیدند (نک: ابن بابویه، التوحید، ۲۵؛ اربلی، ۳/۱۰۱). در همین راستا تألیف …
توضیحات بیشتر »جستارهایی در اعتبارسنجی و فهم روایات طبی
این اثر در فصل نخست به مروری بر خاستگاه و جایگاه تاریخی روایات طبی پرداخته، در فصل دوم به کاوش در اعتبار و اصالت منابع روایات طبی میپردازد و فصل سوم آن به مبانی فهم و معیارهای نقد روایات طبی اختصاص دارد.
توضیحات بیشتر »فقه الحدیث: مباحث نقل به معنا
معرفی کوتاه:دانش فقهالحدیث، به عنوان حوزهای از علوم دینی که متصدی فهم احادیث و مسائل مربوط به آن است. کتاب حاضر به بررسی برخی دستاوردهای دو حوزه معناشناسی و ترجمهشناسی در علم زبانشناسی و همینطور برخی از نکتهسنجیهای منطقیان و اصولیان در فصلهای مختلف پرداخته است. بررسی مباحثی همچون چالش تاریخی درنقل به معنا، ترجمه شناختی نقل معنا، نظریه و عمل نقل به معنا، ویژگیهای زبان متون مقدس از محورهای اصلی کتاب است.
توضیحات بیشتر »