بایگانی برچسب: روشنفکری دینی

اختصاصی شبکه اجتهاد: بخش نخست مناظره استاد علیدوست و دکتر سروش را گوش کردم. پیش از آنکه به نقد این دیالوگ بپردازم باید اذعان کنم در شرایطی که گفتگو میان حوزویان و دانشگاهیان به آروزیی دیرینه تبدیل شده و اساسا دیگر نه دانشگاهیان وارد حوزه می‌شوند و نه حوزویان روانه دانشگاه‌ها، انجام این مناظره را رخدادی میمون می‌دانم تا راهی به سوی انجام دوباره این گفتگوها باز نماید. سوگمندانه امروزه حوزویان نه تنها با دیگران گفتگو نمی‌کنند بلکه گفتگوی درون حوزوی آنها نیز به تاخیر افتاده و اغلب به صورت ضرب‌دری با هم مباحثه می‌کنند. بدون اینکه اذعان کنم پیروز …

یکصد سالگی حوزه علمیه، فرصت مغتنمی برای شناخت جایگاه و منزلت و نقش حوزه در تحولات اجتماعی و بهانه‌ای برای بازخوانی یک قرن تجربه حوزه علمیه قم است. یکی از موضوعاتی که در دوره صد ساله حوزه مطرح می‌شود، موضوع «رابطه حوزه علمیه قم با جریان‌های روشنفکری» است. شبکه اجتهاد: می‌دانیم قرن گذشته با افول روشنفکرانی مثل عبدالرحیم طالبوف، میرزا ملکم‌خان، آخوندزاده و سپهسلار و… در آخر به استبداد رضاخانی منجر شد. بعد از آن نیز، روند مدرنیزاسیون و غرب‌گرایی شدیدی، از طریق روشنفکر انی مثل فروغی و کسروی و احمد متین دنبال شد. در دهه بیست، ظهور روشنفکران چپ …

شبکه اجتهاد: برخی روشنفکران عرب تمدن اسلامی را «تمدن فقه» توصیف کرده‌اند. این سخن از جنبه‌های مختلف سخن درستی است. از فقه در این تعبیر طبیعی است که تعبد شخصی به فروع فقهی مراد نیست. بلکه جنبه تمدنی فقه در اسلام است که مقصود است. روشنفکری دینی در ایران چند دهه‌‌ای است که در برابر توجه به جنبه‌های معنوی دین اهمیت فقه را کم جلوه‌‌ می‌دهد. البته آنچه از گفتمان روشنفکری دینی در ایران بر‌‌ می‌آید این است که منظورشان از فقه، فقه بمثابه دانش است. به نظرم این باور ناشی از دو فهم نادرست است: یکی از خود اسلام …

 امروزه با عده‌ای از نواندیشان دینی مواجه هستیم که تخصص آنها، دندانپزشکی، معماری یا مهندس راه و ساختمان است. این مسخره است. کدام فیزیکدان را می‌شناسید که معروف باشد به فیزیک، ولی رشته تخصصی او، این نباشد و با مطالعه چند کتاب متخصص شود؟ بعد وقتی اعتراض می‌کنیم می‌گویند شما انحصارطلب هستید. بعضاً هم یک الفاظ دیگری استفاده می‌شود، ولی بحث انحصارطلبی نیست، بحث تخصص است.  اختصاصی شبکه اجتهاد: نواندیشی دینی عمری طولانی‌تر از عمر انقلاب اسلامی دارد. در این سال‌ها نزاعی دائمی میان جریان نواندیشی و جریان سنتی برقرار بوده است؛ نزاعی که در یک سو، سنتی‌ها، نواندیشان را …

شبکه اجتهاد: برخی روشنفکران عرب تمدن اسلامی را «تمدن فقه» توصیف کرده‌اند. این سخن از جنبه‌های مختلف سخن درستی است. از فقه در این تعبیر طبیعی است که تعبد شخصی به فروع فقهی مراد نیست. بلکه جنبه تمدنی فقه در اسلام است که مقصود است. روشنفکری دینی در ایران چند دهه‌ای است که در برابر توجه به جنبه‌های معنوی دین اهمیت فقه را کم جلوه‌ می‌دهد. البته آنچه از گفتمان روشنفکری دینی در ایران بر‌ می‌آید این است که منظورشان از فقه، فقه بمثابه دانش است. به نظرم این باور ناشی از دو فهم نادرست است: یکی از خود اسلام …

شبکه اجتهاد: بار دیگر عبدالکریم سروش جنجال فکری گسترده‌ای برانگیخته است. بیش از دو دهه است که او را رأس جریان «روشنفکری دینی» می‌شناسند. حتی برخی از نواندیشان منتقد او معتقدند که او پایه‌گذار جریان «روشنفکری دینی» در ایران است و پیش از او ما با جریان «روشنفکری مذهبی» یا احیاگران و اصلاح‌گران دینی روبه‌رو بوده‌ایم. این سخن که به جدالی لفظی می‌ماند، نشانه‌ای از مرزبندی برخی از نوگرایان دینی با محصولات فکری سروش و شاگردان اوست. آنها از دو جهت با سروش مرزبندی می‌کنند؛ نخست آنکه او را در وضع نابسامان فرهنگی کنونی مؤثر و مقصر می‌دانند و توجیه‌های …

شبکه اجتهاد: پس از انتشار کتاب «عصر حیرت» برخی که متن کتاب را نخوانده و صرفا بر اساس برخی تیترها و عناوین به نقد و قضاوت شتابزده نشستند، رویکرد و محتوای کتاب را روشنفکرانه از نوع مدرن اعلام کردند اما آنچه من در کتاب مطرح کرده‌‌‌ام منبعث از کتاب و سنت است هر چند‌ نمی‌‌توان منکر وجود مشابهت‌هایی اغلب صوری و بعضا محتوایی با پاره ای از انگاره‌های روشنفکری در این دیدگاه شد که البته من آن را نه نقطه ضعف که نقطه قوت آن دانسته و مایه انسجام ملی و دینی جامعه متنوع و متکثر ایران‌ می‌‌دانم. در این …

شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین راه‌های اصلاح اندیشه و فهم ما از دین و مذهب شناخت دین و منابع دینی در بستر تاریخی آن است. این شناخت درک ما را از تحول تاریخی فهم‌های دینی ارتقا‌ می‌دهد. اگر خواهان اجتهاد در اصول و فروعیم و اگر‌ می‌خواهیم درک درستی از دیالکتیک “نص” و “تاریخ” و سهم مقتضیات زمان و مکان در فهم فقیهان و متکلمان از دین و منابع دینی داشته باشیم چاره‌ای نداریم الا اینکه به تاریخ مراجعه کنیم. قرآن را در بستر تاریخی عصر نزول و سیره پیامبر اکرم (ص) ببینیم و تعامل صحابه و تابعین و نسل‌های …

استاد فیرحی معتقد است: تضادی که روشنفکری دینی بین فقه و اخلاق ایجاد کرده، هر دو را از کار می‌اندازد؛ وقتی فقه را با شمشیر اخلاق زده می‌شود، قسمت‌ مولد فقه را که پایه‌هایی برای قواعد مدنی است شل می‌کند. با اخلاق نمی‌توان هیچ جامعه‌ای را اداره کرد چون اخلاق ضمانت اجرایی ندارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست‌های زنده مجازی «دین و جامعه امروز»، از اول ماه مبارک رمضان به همت بنیاد اندیشه و احسان توحید و انجمن اندیشه و قلم در حال برگزاری است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر داود فیرحی استاد دانشگاه تهران که شب گذشته استاد مدعو این نشست …

روشنفکری دینی عموماً در نقد حدیث به کلیاتی بسنده می کند اما جزییات مسائل را به بحث نمی گذارد. بدین ترتیب برخی از روشنفکران دینی با یک حکم کلی معتقدند حدیث غیر اصیل است الا ما خرج بالدلیل. من با این رویکرد طبعاً نمی توانم همدلی نشان دهم. این با شیوه های مقبول مطالعات تاریخی سازگار نیست. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دکتر حسن انصاری عضو شورای علمی دایرهالمعارف بزرگ اسلامی در گفتگوی اخیر خود با ایرناپلاس به نقد روشنفکری دینی پرداخت و با بیان اینکه جریان روشنفکری دینی کمتر به سهم مطالعات تاریخی در فهم درست دین و منابع دینی …

جریان سنتی در حوزه به مسیر خود ادامه می‌دهد و معمولا پیشتاز نیست، نگه دارنده کف حوزه است. ولی اکثریت پیشتازان و نوگرایان جریان نواندیش حکمی و فقاهی هستند که شمارشان در حال حاضر فوق العاده است. البته همه در یک سطح نیستند، با خودشان نیز اختلاف دیدگاه دارند و حتی در درصد انقلابی بودن با یک دیگر اختلاف دارند ولی در مجموع در جریان حکمی و فقاهی قابل توضیح دادن هستند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک‌زاده، استاد خارج حوزه علمیه قم در نشست «روشنفکر مطهر» که در دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد، به بررسی جریان …

به عقیده شیخ الازهر اسلام بر مبنای آزاد اندیشی دینی و پذیرش دیگر ادیان و مذاهب بنا شده است و متحجرّان خطری بزرگ برای اسلام به شمار می‌آیند. شبکه اجتهاد: الازهر در عرصه «احیای اندیشه دینی» دارای سابقه تاریخی است. این نهاد دینی از زمان تاسیس تا به امروز که بیش از هزار سال از عمر آن می‌گذرد همواره امانت‌دار سنت احیای گفتمان دینی بوده و علمای آن داعیه‌دار این عرصه بودند. توضیح امور دینی به شکل صحیح، مبارزه با اندیشه‌های انحرافی، تلاش برای به روز بودن احکام فقهی با مسائل مستحدثه و … تنها برخی از اقداماتی است که …

عربستان و مصر تلاش دارند تا به کمک مفتیان روشنفکر به جامعه غربی نشان دهند که در مسیر نواندیشی دینی گام بر می‌دارند. شبکه اجتهاد: چند ماه قبل که عربستان سعودی طرح اصلاحات اجتماعی را کلید زد بسیاری از حامیان و تحلیل‌گران همسو با آل‌سعود به همراه بوق‌های رسانه‌ای از آغاز فصلی نو در تاریخ این کشور سخن گفتند. به عقیده این افراد عربستان سعودی برای آنکه در عرصه بین‌الملل محلی از اعراب پیدا کرده و خود را در زمره کشورهای در حال توسعه، ترقّی و پیشرفت نشان دهد، قدم در وادی اصلاحات اجتماعی نهاد. سرعت غیر منطقی سطح تغییرات …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین داود مهدوی‌زادگان عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پاسخ به شبهه «عدم پویایی فقه در زمان کنونی»، طی یادداشتی در صفحه تلگرام خود آورده است: مبنای پویایی فقه علم فقه، دانش فهم شریعت الهی است و پویایی فقه حسب فرمایش امام خمینی(ره) در پیام تاریخی به روحانیت(مشهور به منشور روحانیت در اسفند ۶۷) مبتنی بر دو اصل است: ۱- عدم جدایی دین از سیاست، ۲- توجه به عنصر زمان و مکان در اجتهاد. اصل دوم، اسباب در زمان و مکان بودن فقه است و اصل اول، سبب پیشتازی فقه از زمان و …