اختصاصی شبکه اجتهاد: گزارشات متعدد در منابع حدیثی عامه و گاهی در منابع شیعی داریم که کتابت حدیث (که یک قاعده عقلایی و منطقی است بخصوص در عصری که رسانههای جدید وجود نداشته) در عصر نبوی و بیشتر در عصر امامان، توسط اصحاب انجام میشده است، برای نمونه گزارش کتاب سعد بن عباده را داریم که کلمات پیامبر را ثبت کرده است (کتاب الام شافعی، ج۶، ص۲۷۳). مراد از کتاب، مجموعهای از نوشتههاست که به آن صحیفه میگفتند. در صحیح بخاری است که ابوهریره میگوید من دیدم عبدالله بن عمرو بن عاص احادیث پیامبر را مینوشت. انس بن مالک هم …
توضیحات بیشتر »پاسخی به نقدهای جریانشناسی کلینی/ سیدمحمدهادی گرامی
شبکه اجتهاد: اخیراً پژوهشگر محترم و جوان جناب آقای شیخ عباس مفید طی یادداشتی تلاش کرده است تا با بیان نکاتی نشان دهد که بنده در انتساب کلینی به طیف مفضل به خطا رفتهام (بخوانید). ضمن تشکر از حسن توجه ایشان به خاطر دنبال کردن و تعلیقه زدن بر مطالب، یادآوری نکات ذیل در خصوص مطلب ایشان ضروری است: ۱. آنچه در تارنمای «شبکه اجتهاد» منعکس شده است، تقریر یک مصاحبه شفاهی بوده است (بخوانید) و در این مصاحبه به هیچ عنوان امکان ارائه همه مستندات و یا حتی بخشی از آنها وجود ندارد. آنچه ارائه شد بازتاب شفاهی بخش …
توضیحات بیشتر »آیا میتوان کلینی را از جریان مفضل بن عمر دانست؟/ عباس مفید
شبکه اجتهاد: اخیراً جناب دکتر محمدهادی گرامی در گفتگویی با شبکه اجتهاد (بخوانید) سعی دارد مرحوم کلینی را در جریان احمد برقی و برقی را نیز متأثر از جریان مفضل بن عمر به واسطه محمدبن سنان معرفی کند. وجود جریانهای فکری مختلف در میان شیعیان متقدم قابل انکار نیست اما انتساب هر یک از محدثان قم به هر یک از این جریانها نیاز به مستندات قابل دفاع دارد. اگر تعداد روایات محمد برقی از محمدبن سنان (و یا رتبه دوم استادی محمدبن سنان برای برقی) میتواند معیار مفضلی دانستن محمد برقی باشد، با همین معیار میبایست احمد اشعری را به …
توضیحات بیشتر »تصویری از سرگذشت حدیث شیعه با تکیه بر کتاب محوری
یکی از راههای سنجش اعتبار نگاشتههای حدیثی، بررسی تاریخی روش اخذ، تدوین و انتقال حدیث در زمان حضور ائمه و پس از ایشان است. این نگاشته در صدد پژوهش در این موضوع و توجه به ویژگیهای خاص تدوین و انتقال میراث مکتوب حدیثی شیعه است که کمتر در کتب تاریخ حدیث مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. از جمله این مباحث میتوان به بحث از کتابت حدیث و رواج آن در عصر حضور ائمه، شیوههای انتقال این میراث مکتوب و نیز روشهای اطمینان زایی برای اتکا به منابع مکتوب و تدوین جوامع حدیثی بر طبق آن، اشاره کرد. به گزارش …
توضیحات بیشتر »تأثیرپذیری از اخباریان یا بروز کاستیهای اعتبارسنجی متأخران؟/ عباس مفید
اختصاصی شبکه اجتهاد: بدون تردید پس از مکتب حله، رویارویی امامیه به احادیث – دستکم در بخش اعتبارسنجی- بهطورکلی دگرگون شد. محدثان حله تمامِ بارِ اعتبار یک حدیث را به دوش راویان و رجال موجود در سند گذاشتند. این رویکرد، تقسیم احادیث با چهار دسته – صحیح، حسن، موثق و ضعیف- را نتیجه داد. حالآنکه طبق گفته صاحب منتقی الجمان، متقدمان هیچ آگاهی از این تقسیمبندی نداشتند؛ چون اساساً به سبب کثرت قرائن، نیازی به آن نمیدیدند. بعدها گفته شد علت تغییر روش اعتبارسنجی توسط محدثان حلی نابودی بسیاری از قرائن بود. جالب آنکه محدثان حله خود هرگز به فقد …
توضیحات بیشتر »