احیای شعائر در دوران کرونا/ محمدرضا زائری

شبکه اجتهاد: احیای شعائر مذهبی و برپاداشتن مناسک آیینی یکی از مهمترین رموز حفظ هویت و استمرار اصالت جامعه است، چرا که تحکیم پیوندهای اجتماعی و جامعه پذیری افراد از طریق همین آیین‌ها صورت می‌‌پذیرد و ارزشها و آداب و عناصر فرهنگی نیز در خلال همین مناسک از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌‌شود.

این موضوع در جامعه ما -که بافت و متن دینی ویژه دارد- از جهات دیگری نیز اهمیت پیدا می‌‌کند، زیرا آیین‌هایی چون مراسم عزاداری سالار شهیدان در ماه محرم بخشی از فرصت‌های تعلیم و تربیت فکری و معرفتی نیز هست و علاوه بر جنبه شکلی و مناسکی روح معنوی و آگاهی‌های ایمانی نیز در همین آیین‌ها در جسم مخاطب دمیده می‌‌شود.

جلوه‌های متنوع و آثار متعدد این تربیت عاشورایی در دوران انقلاب و دفاع مقدس بیش از هر زمان دیگر دیده شد و در رشد و تعالی شگفت انگیز نسلی متفاوت از فرزندان این مز و بوم درخشید.

این است که برگزاری مراسم محرم برای جامعه ما تنها جنبه مناسکی و آیینی ندارد و ابعاد گوناگون و بسیار مهم دیگری پیدا می‌‌کند و اینک که مراقبت‌های بهداشتی دوران کرونا برگزاری این مراسم را با چالشهایی مواجه ساخته، موجب حرف‌ها و بحث‌هایی شده است.

به نظر می‌‌رسد همه اکنون بر این مسأله توافق دارند که باید برگزاری مناسک آیینی و شعائر مذهبی هم مانند همه شؤون دیگر زندگی، با اقتضائات و شرایط دوران کرونا سازگار گردد به صورتی که نه این مراسم تعطیل شود و نه زمینه شیوع و گسترش بیماری فراهم آید.

برای جمع بین این دو هدف باید به این نکته توجه داشت که پاسداشت ارزشهای دینی و احیای شعائر، دو جنبه متفاوت و دو کارکرد مختلف دارد؛ از سویی باعث تقویت فضای ایمانی جامعه و محیط اجتماعی می‌‌گردد و از طرف دیگر موجب ارتقای خصوصیات معنوی و رشد ایمانی شخص می‌‌شود. از یک طرف تماشای شکوه و عظمت پرچم‌ها و علم‌ها و شنیدن بانگ بلند دسته‌های زنجیر زنی و سینه زنی فضایی متفاوت را در جامعه رقم می‌‌زند و از سوی دیگر حضور در محیط معنوی سوگواری و اشک و گریه کارکرد خاص روانی خود را برای ارتقای معنوی فرد دارد.

تحقق هدف اول دشوار نیست و همچنان پرچم‌ها و علم‌ها برپاست و می‌‌توان مانند سالهای گذشته به شیوه‌های گوناگون از پوشیدن لباس مشکی تا شعارنویسی روی خودروها آن را محقق ساخت.

برای تأمین هدف دوم نیز باید به رویکرد شخصی سازی سوگواری و تقویت روضه‌های خانگی اندیشید.

اکنون که زیرساخت‌های ارتباطی و فرصت‌های فضای مجازی همواره در حال توسعه و گسترش است به راحتی می‌‌توان مجالس حسینی را در هر موقعیت و مکانی برگزار کرد.

شاید این وضعیت ناگوار، دقیقا فرصتی باشد تا هر خانواده یا جمع کوچک یک محفل حسینی را تشکیل دهد و هر کسی هر جا هست حتی در خلوت رانندگی خودش در خیابان با ذکر فضیلت‌ها و ارزشهای خاندان رسالت و یادآوری مصیبت‌های روز عاشورا، خودش ذاکر و مادح و نوحه خوان و سوگوار باشد.

باور دینی و اعتقادی ما این است که هر جا ذکری از حقیقت‌های تابناک خاندان پیامبر شود، همان جا حرم آنهاست. شاید خدا می‌‌خواهد این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم و در دوران سخت کرونا همه جا حرم سیدالشهدا بشود و کربلا گسترده تر از همیشه باشد.

بی تردید گسترده شدن این فضای روحانی بیش و پیش از همه آثار و نتایج تربیتی و برکات معنوی موجب آرامش روانی و تسکین روحی آسیب دیدگان از کرونا خواهد بود و نسیم شفابخش رحمت خداوند را بر دعای سوگواران حسینی به دنبال خواهد داشت.