شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان، جلد اول مجموعه فلسفه فقه را که تقریر درس خارج آیت‌الله علیرضا اعرافی است، با عنوان «هرمونتیک» و با تحقیق و نگارش علی بخشی منتشر کرد.
به گزارش شبکه اجتهاد، نگارنده مطالب کتاب را در شش فصل با نام‌های: «کلیات پژوهش»، «هرمنوتیک کلاسیک و رمانتیک»، «هرمونتیک فلسفی»، «هرمنوتیک انتقادی و نئوکلاسیک»، «گادامر در بوته نقد» و «هرمنوتیک در ساخت اسلامی» سامان داده است.
در عنوان «سخن مؤسسه» این کتاب می‌خوانیم: «هرمنوتیک قلمروی مطالعاتی است که در فضای اندیشه و فرهنگ غربی شکل گرفته و در سال‌های اخیر توجه اندیشمندانی از مجامع علمی دانشگاهی و حوزوی جهان اسلام را نیز به خود معطوف نموده است.
فارغ از اینکه توجه به این موضوع در مسیحیت، با انگیزه خدمت به معرفت دینی و یا با غرض تقابل با آن بوده، به هر حال، پرداختن به این بحث در اسلام، به دلیل تفاوت جایگاه متن دینی و نیز نحوه مرجعیت دینی، کارکردی کاملا متفاوت از مسیحیت دارد و همین امر باعث تلقی متفاوت در «تهدید» یا «فرصت» دانستن این یافته علمی در عرصه اندیشه اسلامی شده است،
این اثر تلاش دارد، با تبیین اندیشه هرمنوتیک فلسفی و پاسخ به شبهات مطرح شده در مورد تفسیر متون اسلامی، با عرضه سؤالات مبتنی بر هرمنوتیک در زمینه منطق فهم و استنباط متن دینی در اسلام، بر غنا و استحکام عملیات اجتهاد و تفسیر متون اسلامی بیفزاید.»
نگارنده در فصل اول این کتاب عنوان‌های: «مفهوم‌شناسی هرمنوتیک»، «پرسش‌های پژوهش»، «پیشینه هرمنوتیک»، «اهمیت هرمنوتیک»، «گستره و گرایش هرمونتیک» و «نحله‌های هرمنوتیک» را بررسی کرده است.
همچنین مؤلف در فصل دوم به بررسی «هرمنوتیک کلاسیک» و «هرمنوتیک رمانتیک» و در فصل سوم به بررسی «حیات و اندیشه مارتین هایدگر»، «حیات و اندیشه گادامر» و«تفاوت، تمایز و طیف بندی دیدگاه‌ها» پرداخته است.
نگارنده در فصل چهارم نیز نظریه‌های: «یورگن هابرس»، «کارل اوتو»، «امیلیوبتی»، و «اریک دونالد هرش» را درباره هرمنوتیک نئوکلاسیک و در فصل پنجم با پرداختن به عنوان‌های: «تناقض درونی»، «سفسطه و دسترسی نداشتن به واقع»، «نفی ملاک صدق»، «فهم مبتنی بر پیش فرض‌های مفسر»، «تفسیر بی‌نهایت از متن»، «دسترسی نداشتن ذهن به عالم درون» نظریه‌های گادامر را واکاوی کرده است.
«اهمیت هرمنوتیک در ساحت اندیشه اسلامی»، «اصول و عوامل مؤثر در فهم مقدمات اجتهاد» و «عناصر اصلی عنیت‌گرایی اجتهادی»، «وجوه افتراق نظریه اجتهادگرایی با هرموتیک عنیت‌گرایی غربی» و «وجوه تشابه و تأثیرپذیری روشنفکران از مباحث هرمنوتیکی» نیز عنوان‌های بخش ششم این کتاب هستند.
همچنین مؤلف در بخش «پیوست‌ها» مفاهیم: «معین و نامتعین بودن معنا»، «چیستی معنا یا نطریه‌های معنا» و «پدیدار شناسی» را شرح داده است.
نگارنده در صفحه ۳۵۰ با عنوان چکیده از فصل چهارم آورده است:
۱- پیشینه هرمنوتیک در ساحت اسلامی هرچند با اصطلاح هرمنوتیک مطرح نشده است، اما سابقه دیرینی در علوم مختلف دارد و قسمت عمده از دانش اصول فقه با شاخه‌ای از هرمنوتیک کلاسیک و نئوکلاسیک که امروزه در غرب طرفداران بسیاری دارد، هم‌خوان است و این ادعاها که دانش اصول فقه خالی از مباحث هرمنوتیکی بوده و همه مربوط به معناشناسی است، ناتمام و به دور از حقیقت است.
۲- در جهان اسلامی نخستین بار برخی از پژوهشگران مصری نظیر ابراهیم شریف، عفت شرقاوی و نصر حامد ابوزید از هرمنوتیک در تفسیر قرآن بهره گرفتند. در ایران نیز کسانی مانند احمد فردید، محمد مجتهد شبستری، عبدالکریم سروش و بابک احمدی به روش‌های هنرموتیکی روی آورند و فضل الرحمان، نواندیش معاصر پاکستانی برای نخستین بار، اصطلاح، «هرمنوتیک قرآنی» را به کار برد.
۳- ورود مباحث هرمنوتیک به جوامع اسلامی و از جمله ایران، آفت گرته‌برداری از تفکر غربی را به خود گرفت. … شکل‌گیری جریان هرمنوتیک در غرب در اثر مشکلات عدیده‌ای بود که آنان در متون مقدس خود داشته‌اند؛ ولی در جامعه اسلامی هرگز چنین شرایطی پیش نیامد.
آیت‌الله اعرافی کتاب‌های ارزشمند دیگری نیز نگاشته‌‌اند که «فلسفه تعلیم و تربیت»، «مجموعه آراء تربیتی دانشمندان مسلمان»، «مجموعه فقه تربیتی»، «وحدت حوزه و دانشگاه»، «مجسمه و نقاشی» و «مجموعه فقه اقتصاد» از آثار ایشان است.
نویسنده برای نگارش این کتاب از ۱۷۸ منبع بهره برده که «هنرموتیک، بازسازی یا گفتگو»، «پدیدارشناسی دین»، «فلسفه کانت»، «فهم در دام تاریخ‌نگری»، «فلسفه کانت»، «نقدی بر مارکسیسم»، «آسیب‌شناسی فهم صحیح قرآن» و «حوزه علمیه؛ چیستی، گذشته، حال و آینده» از مهمترین منابع این اثر است.
بنابرگزارش رسا، مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان، جلد اول مجموعه فلسفه فقه را با عنوان «هرمونتیک» با شمارگان ۱۵۰۰ نسخه، در ۴۲۰ صفحه و با قمیت ۲۰ هزار تومان منتشر کرده است.
