شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم با بیان اینکه نویسنده «حجاب شرعی در عصر پیامبر» تقطیع زیادی در کلمات فقها انجام داده است، گفت: کلام صاحب مدارک فقط در عدم وجوب حجاب در نماز است، اما اینکه ملازمه دارد کلام ایشان با حجاب در غیر نماز را در کتاب از شهید مطهری و شیخ جواد مغنیه اخذ کردند، در حالی که باید صاحب مدارک این ملازمه را قبول داشته باشند.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام هادی محبی فردوئی، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم در هشتاد و هفتمین جلسه شنبه‌‌های فقهی که به موضوع «بررسی برداشت‌های ناصواب در متون فقهی حجاب شرعی» اختصاص داشت، به برخی شبهات امیرحسین ترکاشوند در حوزه حجاب شرعی پاسخ داد و در ابتدای سخنان اظهارداشت: شبهاتی که پیرامون حجاب شرعی به متون فقها وارد کردند؛ علی رغم اینکه فقها به طور واضح گفتند که حجاب غیر از وجه و کفین و قدمین هیچ اختلافی در وجویش نیست، اما بعضی از نویسندگان معاصر استناد به برخی فقها داده‌اند که پوشش سر، سینه و اماکن دیگر را واجب ندانستند و حتی نسبت دادند که برخی فقها مثل ابن جنید فقط پوشش شرمگاه را واجب می‌دانند.
وی با ذکر دو مقدمه بیان داشت: اولا آیا بین پوشش نماز و غیر نماز تلازمی وجود دارد؟ در کلمات برخی اساتید مثل شهید مطهری به تبع شیخ محمدجواد مغنیه در کتاب فقه علی المذاهب الخمسه گفتند که شارع ستر در نماز را با سختگیری بیشتری نسبت به غیر آن طلب کرده است. یعنی اگر چیزی در نماز لازم الاستتار نبود، به طور قطع در غیر نماز هم لازم نیست. البته این برداشت صحیح نیست، زیرا برخی از فقها در حجاب نماز سهل گیری بیشتری کردند و گفتند در عدم حضور اجنبی قسمت‌های بیشتری از بدن می‌تواند بدون پوشش باشد.
محبی در ادامه خاطرنشان کرد: نویسنده کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر (ص) بیان داشته بین ستر در نماز و غیر نماز ملازمه وجود دارد و به اقوال شاذی تمسک کرده که گفتند در هنگام نماز می‌شود موی سر هم آشکار باشد و سخت گیری پوشش نماز نسبت به غیر نماز در دوران اخیر شکل گرفته است. ایشان ادعا کرده که صاحب مدارک گفته است اجماعی در کلمات اصحاب نسبت به حجاب نیست و نسبت می‌دهد که صاحب مدارک گفته است اولین بار توسط شهید اول پوشش اجباری حجاب مطرح شده اما خود ایشان هم اشکال کرده است.
وی بیان بیان اینکه آیا عبارت مدارک چنین چیزی را می‌رساند؟ گفت: ایشان تقطیع زیادی در کلمات فقها انجام داده است. و اعلم أنه لیس فی العباره کغیرها من عبارات أکثر الأصحاب تعرض لوجوب ستر الشعر، بل ربما ظهر منها أنه غیر واجب، لعدم دخوله فی مسمى الجسد. و یدل علیه إطلاق الأمر بالصلاه فلا یتقید إلا بدلیل و لم یثبت، إذ الأخبار لا تعطی ذلک. (مدارک ج۳ ص۱۸۹) توصیح این است که کلام صاحب مدارک فقط در عدم وجوب حجاب در نماز است، اما اینکه ملازمه دارد کلام ایشان با حجاب در غیر نماز را در کتاب از شهید مطهری و شیخ جواد مغنیه اخذ کردند، در حالی که باید صاحب مدارک این ملازمه را قبول داشته باشند. مقرر کلمات متفاوتی از فقها مطرح کردند که حجاب در مقابل نامحرم را لازم می‌دانند و کثیری از فقها بر این مطلب ادعای اجماع می‌کنند.
این مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم ابراز داشت: آقای ترکاشوند در کتاب حجاب شرعی ادعا کرده که دو دیدگاه در بحث حجاب وجود دارد و ایشان هم اخذ به رای غیر مشهور از فقها کردند. مدعی شده ابن جنید قائل به عدم لزوم حجاب است. علامه حلی در مختلف دو عبارت از ابن جنید ذکر می‌کند که او در نماز برخلاف مشهور قائل به عدم وجوب پوشش سر در هنگام نبود نامحرم شده است. احتج ابن الجنید بأصاله براءه الذمّه، و بما رواه عبد اللّه بن بکیر، عن الصادق- علیه السلام- قال: لا بأس بالمرأه المسلمه الحره أن تصلّی و هی مکشوفه الرأس. (مختلف ج۲ ص۹۸) این عبارت دوم را دو جور توجیه کردند که فقهایی مثل میرزای قمی و محقق همدانی گفتند منظور پوشش در نماز نیست بلکه پوشش از ناظر محترم مثل زنان دیگر یا مردان محرم است.
وی ادامه داد: توجیه دوم از محقق نراقی است که هر دو عبارت درباره نماز است که عبارت اول نماز بدون روسری مطرح شده، عبارت دوم حداقل از ستر در عدم حضور نامحرم ، پوشش قبل و دبر است. ضمن اینکه خود علامه ادعا کرده اختلافی بین مسلمین در وجوب حجاب شرعی برای زنان نیست.
محبی سپس بیان داشت: نویسنده کتاب حجاب شرعی، اول عبارت دوم را مطرح کرده است بدون بیان قرائنی که علامه نقل می‌کند این مختص به نماز است. بعد عبارت اول را ذکر کرده و اینکه سر را حمل بر بالا تنه کرده است. اما اشکال اساسی این است که کتاب ابن جنید در دسترس ما نیست و باید به نقل علامه اعتماد کرد. محقق اردبیلی در کتاب مجمع الفائده گفته که اختلافی نیست که تمام بدن زن عورت است و نیاز به پوشش دارد غیر از وجه و کفین.
این محقق حوزوی افزود: در کتاب حجاب شرعی نسبت داده‌اند به محقق اردبیلی که ایشان پوشش تمام بدن را لازم نمی‌داند مثلا باز گذاشتن بازو را مجاز می‌داند زیرا عادت زنان فقیر نپوشاندن این مواضع است لذا محقق اردبیلی صدور این حکم را با مشکل مواجه کردند. اما مقدس اردبیلی در مجمع الفائده ج ۲ ص۱۰۶ فقط نسبت به بحث حجاب در نماز و نبود ناظر محترم اجنبی نبود پوشش را تا حدی جایز دانسته است.
محبی در پایان گفت: مقرر قائلند که در کتاب دیگر مقدس اردبیلی به نام زبده البیان هم در جواب زمخشری مطرح کردند که اگر به عادت فقرا تمسک کنی برای جواز نپوشاندن بعضی از قسمت‌های بدن، باید رقبه یا پا یا دست و سینه هم جایز باشد چون برخی فقرا نمی‌پوشانند. ضمن اینکه اشکال ایشان به استدلال زمخشری بر جواز عدم لزوم ستر در وجه و کفین و قدمین به عادت فقرا بود که این استدلال صحیح نیست.
