بزرگترین خاندان روحانی شیعه

در میان فرزندان امام موسی کاظم (ع)، دو نفر به نام ابراهیم هستند: یکی ابراهیم اکبر و دیگری ابراهیم اصغر ملقب به مرتضی. ابراهیم اصغر از دو پسر خود به نام‌های موسی ابوسبحه و جعفر نواده داشته است. موسی بن ابراهیم اعقاب فراوانی از هشت پسر خود دارد و یکی از پسران او حسین قطعی است.

محمدبن دیلمه بن ابی طاهر بن محمد محدث بن طاهر بن حسین قطعی با کنیه ابوالحارث، جد خاندان صدر و نیز جد سادات معروف به آل‌نورالدین در جبل عامل است.

در اینجا برخی از اجداد مطرح این خاندان به اختصار معرفی می‌شوند:

عزالدین حسین بن محمد
عزالدین حسین در سال ۹۰۶ در «جبع» به دنیا آمد و نزد پدر شهید ثانی، شیخ علی بن عبدالعالی، شیخ شمس‌الدین محمد که از مشایخ شهید ثانی است، درس خواند و همین استاد، پدر همسر او بود. این سید بزرگوار و عالم جلیل القدر در سال ۹۶۳ در «صیدا» مسموم شد و به طرز مظلومانه‌ای از دنیا رفت و شهید ثانی که داماد وی بود بر جنازه او نماز خواند و در جبع به خاک سپرده شد.

سیدنورالدین علی بن سید حسین عزالدین
وی در سال ۹۳۱ در «جبع» به دنیا آمد. در محضر پدر و شهید ثانی رحمه‌الله علیه بهره برد. شهیدثانی ابتدا با دختر سیدحسین عزالدین (خواهر نورالدین علی) و سپس با خانمی دیگر ازدواج کرد و خداوند به او دختری داد که سید نورالدین علی، وی را به همسری اختیار کرد و از نتایج این وصلت مبارک، صاحب مدارک شد.

و نیز شهید ثانی با خانمی دیگر ازدواج کرد و از این ازدواج، صاحب معالم به دنیا آمد. پس از شهادت شهید ثانی، آن خانم به همسری سیدنورالدین علی درآمد و سید علی نورالدین، نتیجه این ازدواج است. وی تا سال ۹۹۹ در قید حیات بوده است.

سید علی نورالدین بن نورالدین علی
وی برادر مادری صاحب معالم و برادر پدری صاحب مدارک است و در سال ۹۷۰ در «جبع» به دنیا آمد. نزد پدرش و برادرانش صاحب معالم و صاحب مدارک تلمذ کرد. در سال ۱۰۴۰ به مکه معظمه هجرت کرد و در سال ۱۰۶۸ در همانجا به رحمت الهی و و در قبرستان ابوطالب (معلی) به خاک سپرده شد. برخی از تألیفات وی عبارت‌اند از:

۱٫ غرر المجامع؛ ۲٫ الانوار البهیه؛ ۳٫ الشواهد المکیه؛ ۴٫ غنیه المسافر؛ ۵٫ تفسیر آیه مودت؛ ۶٫ جواب استفتائات؛ ۷٫ اشعار؛۸٫ ترجمه الجزیره الخضراء؟؛ ۹٫ حواشی بر کتاب‌های فقهی و اصولی و حدیث

سید زین العابدین بن علی نورالدین
در سال ۹۶۶ در «جبع» به دنیا آمد. تا ۱۰۷۳ در مکه معظمه بود و در همان جا وفات یافت و مانند پدرش در کنار قبر حضرت خدیجه (س) در قبرستان ابوطالب به خاک سپرده شد. او سه پسر داشت:

سیدحسین؛ سیدمحمد؛ وسیدابراهیم شرف‌الدین جد پنجم آیت‌الله شهید صدر وجد پنجم مرحوم سیدشرف الدین صاحب کتاب «المراجعات» و جد چهارم سید حسن صدر صاحب کتاب تأسیس الشیعه.

سید محمد بن ابراهیم مکنی به ابوصالح
سید محمد بن ابراهیم مکنی به ابوصالح، در سال ۱۰۴۹ در «جبع» به دنیا آمد. از محضر پدر، شیخ احمد بن حسین عاملی نباطی، شیخ حسام الدین طریحی نجفی و چند نفر دیگر از فقها بهره برد.

تألیفات او عبارت‌اند از:
۱٫ تعلیقه بر اصول کافی؛۲٫ تعلیقه بر نفلیه شهید اول؛ ۳٫ تعلیقه بر قواعد علامه حلی؛ ۴٫ کشکول.
وی دو پسر داشت، یکی سید محمد که او را سید محمدثانی می‌خواندند و جد سوم مرحوم سید شرف الدین است دیگری سید صالح که جد سوم آیت الله شهیدصدر است.

سید صالح بن سید محمد
در سال ۱۱۲۲ در قریه «شحور» به دنیا آمد. مادرش شاید دختر شیخ حر عاملی باشد. در آغاز نزد پدر و چند نفر از علمای جبل عامل تلمذ کرد. علم طب و پزشکی را از علامه شیخ علی خاتون آبادی، متوفای ۱۲۰۸ آموخت. در جوانی به مصر رفت و چند ماهی در دانشگاه از اساتید آنجا استفاده کرد، سپس به حجاز رفت و دو سال از فقهای حرمین شریفین و محدثان آنجا بهره برد. در سال ۱۱۵۵ به عراق هجرت کرد و تا سال ۱۱۶۶ در کربلا اقامت داشت و از محضر وحید بهبهانی و عالمانی که در طبقه او بودند مستفید شد. سپس به قریه «شحور» بازگشت و تا سال ۱۱۹۹ در آنجا مشغول به خدمات دینی علمی بود. در سال ۱۱۹۹ به سبب دشمنی حاکمان عثمانی با تشیع مجبور به ترک لبنان و اقامت در عراق شد. در سال ۱۲۱۷ در نجف اشرف از دنیا رفت. از او چهار پسر باقی ماند که همه از علمای بزرگ شیعه بوده‌اند:

۱٫ سید صدرالدین متولد ۱۱۹۳ که جد دوم آیت الله شهید صدر است.
۲٫ سید محمد علی متولد ۱۱۹۵ که جد سید حسن صدر، صاحب کتاب تأسیس الشیعه است.
۳٫ سید ابوالحسن متولد ۱۲۰۰
۴٫ سید مهدی متولد ۱۲۰۳

کوچ سید صالح به عراق سبب شد خاندان صدر به سه دسته تقسیم شوند، عده‌ای در جبل عامل باقی بمانند، عده‌ای به کاظمین بروند که سید حسن صدر، اسماعیل صدر جد امام موسی صدر و سید محمد باقر صدر از این جمله هستند و دو تن از چهار پسر وی -سید محمدعلی و سید صدرالدین موسوی عاملی- همزمان با حکومت فتحعلی شاه قاجار به ایران (اصفهان) هجرت کردند؛ تعدادی زیادی از علمای مطرح شیعه در دوقرن اخیر ایران، از نوادگان آن دو بودند.

مشاهیر خاندان صدر
آیهاللّه سید صدرالدین عاملی اصفهانی
تولد:۱۱۹۳ قمری؛ محل تولد: جبل عامل؛ وفات:۱۲۶۴٫

اساتید: آیات عظام وحید بهبهانی، سیدبحرالعلوم، شیخ جعفر کاشف الغطا، سید جواد عاملی، سید محسن اعرجی و… .

شاگردان: عالمان بزرگی هم چون شیخ مرتضی انصاری، سید محمدباقر خوانساری، سیدمحمد شفیع.

آثار: القسطاس المستقیم؛ المستطرفات؛ اسره العتره؛ منظومه‌ای در رضاع؛ رساله‌ای در شرح مقبوله عمر بن حنظله و… .

آیهاللّه سید صدرالدین عاملی، فرزند سید محمد صالح و داماد شیخ جعفر کاشف الغطا و از اجله علما در قرن سیزدهم و ملجأ فضلا در اصفهان بود.

سید حسن صدر
سید حسن صدر، (۱۲۷۲-۱۳۵۴ ق) فقیه، اصولی، مفسر، محدث. از مراجع تقلید شیعی و مشهور به محدث کاظمینی است. وی در روز ۲۹ رمضان سال ۱۲۷۲ در کاظمین به دنیاامد. پدر وی علامه سید هادی صدر کاظمینی از دانشمندان بزرگ عهد خود بود.

استادان:
باقر بن محمد حسن آل یاسین؛ سید باقر بن الحیدر؛ محمد بن الحاج کاظم؛ میرزا باقر سلماسی؛ محمدباقر شکی؛ محمدتقی بایکانی؛ عبدالنبی نوری طبرسی؛ محمدتقی گلپایگانی؛ عبدالحسین بن نعمه الطریحی؛ میرزای شیرازی؛ ملأ حسینقلی همدانی؛ عبدالحسین هندی.

شاگردان:
محمدجواد بلاغی؛ مرتضی آل‌یاسین کاظمی؛
وی پس از فوت میرزای شیرازی در سال ۱۳۱۲، مرجعیت شیعیان را با انتشار رساله علمیه خود به نام «رؤوس المسائل المهمه» بر عهده گرفت. از وی قریب به ۴۰ اثر به یادگار مانده است

سید اسماعیل صدر
سید اسماعیل صدر در سال ۱۲۵۸ در اصفهان به دنیا آمد. پدرش صدرالدین موسوی عاملی از علمای معروف اصفهان و مادرش دختر جعفر کاشف‌الغطا بود.

استادان:
سید محمدعلی، معروف به آقا مجتهد؛ محمدباقر اصفهانی؛ راضی بن محمد؛ مهدی آل کاشف الغطاء؛ میرزا محمدحسن شیرازی؛ شیخ محمد باقر نجفی.

شاگردان:
عبدالحسین کرخی معروف به «کاظمی» و «آل یاسین»؛ میرزا محمدحسین نائینی؛ سید ابوالقاسم دهکردی؛ محمدهادی بیرجندی؛ موسی بن محمدجعفر کرمانشاهی؛ محمدحسین طبسی؛ غلام‌حسین مرندی حائری؛ میرزا علی نجل؛ سید علی سیستانی؛ سید حسین بن سید ابراهیم فشارکی اصفهانی؛ سید محمدرضا پشت مشهدی کاشانی؛ محمدعلی ابن شیخ عباس هروی (هراتی) خراسانی.

سید صدرالدین صدر
سید صدرالدین صدر (تولد ۱۲۹۹ (قمری) در کاظمین – درگذشته ۱۹ ربیع‌الاول ۱۳۷۳ (قمری) مقارن با ۵ دی ۱۳۳۲ (خورشیدی) در قم)

در فقه، اصول، رجال، شعر و تفسیر تخصص داشت.

تدریس:
آیت‌الله صدر یکی از مدرسان برجسته حوزه بود و شاگردان بسیار تربیت‌کرد. او روزانه دو درس می‌گفت و حدود ۴۰۰ تن از طلاب حوزه کوچک آن روز در درسش‌شرکت می‌کردند. نام برخی از شاگردان وی چنین است: آیات عظام سید محمدباقر سلطانی، سید موسی شبیری زنجانی، سید مهدی غضنفری خوانساری، علی مشکینی، محمد صدوقی و حجج اسلام امام موسی صدر، سید رضا صدر، مرتضی فقیهی، سید حسن مدرسی یزدی، سید حسین موسوی کرمانی، رمضانی فردویی و …
از وی ۲۲ اثر علمی یه یادگار مانده است

سید محمدباقر صدر
شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر در ۱۰ اسفند ۱۳۱۳ (برابر ۲۵ ذی‌القعده ۱۳۵۳) در شهر کاظمین به دنیا آمد. پدرش سید حیدر صدرعاملی بود. مادرش دختر شیخ عبدالحسین آل‌یاسین بود.

شاگردان:
سید محمد صدر؛ سید محمدباقر حکیم؛ سید کاظم حسینی حائری؛ سید محمود هاشمی شاهرودی؛ سید عبدالغنی اردبیلی؛غلامرضا عرفانیان؛ محسن اراکی؛ سید کمال حیدری؛ سید محمدباقر مهری؛ سید عبدالهادی حسینی شاهرودی؛ سید حسین حسینی شاهرودی؛ محمدابراهیم انصاری؛ سید علیرضا حائری؛ سید علی اشکوری و… .

وی قریب به ۴۰ اثر علمی به طبع رسانده است.

امام موسی صدر
سید موسی صدر معروف به امام موسی صدر (زادهٔ ۱۴ خرداد ۱۳۰۷ در قم)، از نخبگان حوزه علمیه قم بود که پس از هجرت از ایران به لبنان، مجلس اعلای شیعیان لبنان را تأسیس کرد و رهبری فکری و سیاسی شیعیان این کشور را عهده‌دار شد. جد پدری امام موسی صدر، سید اسماعیل صدر، جانشین میرزا حسن شیرازی و مرجع مطلق زمان خود، و نیای مادری‌اش حاج آقا حسین قمی، جانشین سید ابوالحسن اصفهانی و رهبر قیام علیه رضاشاه بود. وی در ۳ شهریور سال ۱۳۵۷ و در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به کشورهای عربی، بنا بر دعوت رسمی معمر قذافی وارد لیبی شد و در روز ۹ شهریور ربوده شد.

مقتدی صدر
وی چهارمین فرزند سید محمد صدر ، مجتهد با نفوذ عراقی است که در دوران حکومت صدام به قتل رسید پدر مقتدی و پسر عموی پدرش، سید محمدباقر صدر (از مراجع پیشین تقلید شیعیان عراق) به همراه دو برادر دیگرش در دوران رژیم بعثی صدام حسین به خاطر نقش محوری که در مبارزه مردم این کشور علیه صدام داشتند کشته شدند.