شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
«مکتب فقهی محقق اردبیلی» و «قواعد استظهار و کارآیی آن در حل مسائل مستحدثه» دو پروژه علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است که قرار است در سال جدید ۹۶ اتمام و به چاپ برسد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی اکبریان مدیر گروه فلسفه فقه و حقوق در مورد پروژه «مکتب فقهی محقق اردبیلی» توضیحاتی ارایه نمود و گفت: این تحقیق در سال ۱۳۸۶ با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد علی سلطانی آغاز شد و در سال ۱۳۹۱ شورای پژوهشی درحدود ۲۲۰ صفحه در پایان کار از ایشان تحویل گرفت. ولی از آن جا که اصلاحات پیشنهادی شورای پژوهشی زیاد بود محقق پس از گذشت بیش از یکسال از اعمال اصلاحات انصراف داد. گروه با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی حسینی که از ارزیابان همان شورای پژوهشی بود قراردادی مبنی براجرای اصلاحات و ارتقای کتاب منعقدکرد که ان‌شاءالله تا اوائل سال ۹۶ کل کار انجام می‌شود.
وی در خصوص محتوای پروژه گفت: محقق اردبیلی از فقیهان نواندیش قرن دهم هجری است. کتاب‌های «مجمع الفائده» و «البرهان» و «زبده البیان فی احکام القرآن» از معروف ترین کتاب‌های او است. او مکتبی خاص در فقه دارد در این کتاب به عوامل شکل گیری اندیشه فقهی او، مبانی قرآنی، مبانی حدیث شناسی، مبانی اصولی، و مبانی کلامی و فلسفه فقهی پرداخته شده است و در پایان ویژگی‌های مکتب او در مقام استنباط و افتاء بیان شده است.
قواعد استظهار و کارآیی آن در حل مسائل مستحدثه
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا اسلامی عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق و محقق پروژه «قواعد استظهار و کارآیی آن در حل مسائل مستحدثه» در مورد این پروژه توضیحاتی ارایه نمود و اظهار داشت؛ چنانکه از عنوان پیداست دو نوع کار داریم؛ یک نوع شناسایی خود این قواعد استظهار است و نوع دیگر تطبیقات این قواعد است، مثلا قاعده ای تحت عنوان انصراف شناسایی کردیم یا راجع به اطلاق قاعده ای شناسایی کردیم. در مرحله دوم باید ببینیم این قاعده چگونه در فقه استفاده می‌شود یعنی فقیه از حجیت اطلاق در فقه چگونه استفاده می‌کند.
عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق در ادامه بیان نمود: ما در این تحقیق نظر به فقه مسائل رایج و مسائل قدیم نداریم، بلکه بحث در این تحقیق برتطبیقات قواعد استظهار از مسائل جدید است و ما حدود هفتاد مورد از مسائل جدید برای تطبیقات قواعد استظهار شناسایی کردیم.
محقق پروژه «قواعد استظهار» با بیان اینکه پروژه در حال تکمیل و اصلاحات نهایی است، ساختار این تحقیق را این چنین تبیین نمود:
بخش اول: مربوط به کلیات و مفاهیم است مثل اینکه مسائل مستحدثه چیست؟ قواعد استظهار چیست؟
بخش دوم: راجع به مبانی و پیش فرض‌های اصولیان است یعنی آنها از چه مبانی برای دلالت شناسی استفاده می‌کنند.
بخش سوم: راجع به قواعد استظهارات اولیه است. این قواعد در دو بخش قراردارد یکی قواعدی است که مربوط به وضع و دیگری مربوط به قرائن است.
بخش چهارم: عبارت است از کارآیی قواعد پیش گفته، یعنی تطبیقات استظهارات اولیه مانند کارآیی عموم، اطلاق، انصراف، ارتکاز، سیاق و…؛ اینکه چگونه فقها به این قواعد استناد می‌کنند.
بخش پنجم: راجع به قواعد استظهارات ثانویه است که در حدود دوازده قاعده شناسایی شده است.
بخش ششم: کارآیی این استظهارات ثانویه است.
مجری پروژه در مورد روند پیشرفت کار گفت؛ مراحل پیشرفت کار در این پروژه تا حدود نود درصد انجام شده است و ده درصد باقی مانده امور نیازمند به اصلاح یا نقاط خالی نیازمند به تکمیل است و مجموع کار در نهایت به حدود چهارصد صفحه می‌رسد.
لازم به ذکر است ناظر این پروژه حجت‌الاسلام و المسلمین حسنعلی علی اکبریان است.
